«КОЛХОЗСА ПРЕДСЕДАТЕЛЬ»
Коми АССР-са народнӧй овмӧсын заслуженнӧй уджалысь Анатолий Егорович Поповкӧд веськыд сёрни
Ветеранъяс — биа тыш-косьысь бокын олысь-уджалысь войтыр, кодъяс коми кар-сиктын матыстісны Ыджыд войналы пом — ставныс найӧ, уна сюрс морт, пуктісны вын-кужӧмлунсӧ Коми Республика кыпӧдӧм-сӧвмӧдӧмӧ. На пӧвстысь быдӧнлӧн гортас эм важмӧм нин фотоальбом, кӧні кольӧмаӧсь историяысь серпасъяс. Уна йылысь гижлісны нин газет-журналын. Но оз быдӧн дорӧ слӧймӧдчывны ручка-карандаша журналистъясыд. Со ме листала татшӧм альбомсӧ да видзӧдала тӧдса мортлысь — збодер синма да нюмбана мужичӧйлысь — снимокъяссӧ. Сійӧ пуктіс донъявны позьтӧм ыджыд пай чужан муын видз-му овмӧс паськӧдӧм-кыпӧдӧмӧ да бур боксянь нимӧдіс Коминымӧс Россия пасьтала. Сылысь зільлун-сямсӧ бура тӧдӧны да пыдди пуктӧны миян ӧнія да вӧвлӧм аграрийяс, ветеранъяс да сикт-грездса войтыр.
Талунъя вомъёртӧй ёна радейтӧ лыддьыны коми кывъя петасъяс да кӧсйӧ, медым олӧм-удж йывсьыс тӧдмалісны и «Коми му» газет лыддьысьяс. Тӧдмасьӧй: Анатолий Егорович Попов. Видз-му овмӧсын сьӧкыд да кывкутана уджыслы сиӧма нелямын во: ӧкмыссӧ ветеринаралӧма, дӧзьӧритӧма пемӧсъяс, а сэсся комын ӧти во директоралӧма колхоз-совхозъясын.
Крепыд кабырӧн киасьӧм бӧрын Зеленечса патераын пызан сайын пансис сыкӧд миян сёрниным. Аддзысьлігъясӧн казявлі, мый ыджыд котырӧн вӧвлӧм юрнуӧдысьлӧн веськыд ӧбича-сямыс пыр на кольӧма. Со и та пӧрйӧ Анатолий Егоровичлӧн медводдза кывъяснас вӧліны: «Ставсӧ бура гиж, нинӧм эн коль». Бӧрынджык нин тӧдмалі, мый сійӧс Ленинградын велӧдчигӧн на нывъёрт-студентъясыс шмонитігмоз нимтылӧмаӧсь «колхозса председательӧн».
Дыр кадӧн Анатолий Попов тӧдлӧма-нуӧма ас вывтіыс уджас да олӧмас (тшӧтш и общественно-политическӧйын) уна вежсьӧм. Позьӧ шуны, сыкӧд топыда йитчӧма Коми муын видз-му овмӧс лӧсьӧдан-сӧвмӧдан историяыс. Тайӧ лоӧмторъясыс — колхозъяс совхозъясӧн вежӧм да коммунизмӧ восьлалӧм, СССР пазалӧм да компартия киссьӧм, Россияса президентъясӧс бӧрйӧм да демократъяслӧн ыджыдалӧм. Ӧтарсянь, видз-му овмӧс ёна сӧвмӧма: скӧт картаясӧ воӧма би, выль техника, минерала мувердас, нюжӧдӧма чорыд веркӧса туйяс. Мӧдарсянь — некымынысь топыда дзескӧдлӧмаӧсь. Та вылӧ видзӧдтӧг Анатолий Попов пыр чорыда кутчысьӧма аслас нырвизьӧ, кутӧма кабырын кӧзяйствояссӧ, мед сылӧн веськӧдлӧм улын найӧ сӧвмисны. Районса да республикаса партийнӧй чинаяскӧд видзӧдласъясыс тшӧкыда торъявлӧмаӧсь да, директорлы ковмывлӧма петкӧдлыны ассьыс «правдасӧ»: бур уджӧн, град выв пуктаслысь ыджыд урожай босьтӧмӧн да унджык йӧв-яй вӧчӧмӧн. Ӧти кывйӧ воӧдчӧм кузя ветеран бур боксянь казьтылӧ Коми АССР-ын партиясянь медгырысь чинаясӧс — Иван Павлович Морозовӧс да Зосима Васильевич Паневӧс.
88 арӧса олӧма морт, дерт, медводз казьтыштіс челядьдырсӧ. Анатолий Попов чужӧма 1932 вося кос му тӧлысь 7 лунӧ Эжва юбокса крут кыр йылӧ пуксьӧм Нёбдінын. Чужан сиктас сэки вӧлӧма вит колхоз. «1 мая» нимаын и тӧдмалӧма видз-му овмӧсын удж-ноклысь кӧрсӧ. Вит арӧссянь Антоней воча вокыскӧд тулыснас вӧв йирсьӧдӧмаӧсь, дӧзьӧритӧмаӧсь-пастукалӧмаӧсь, медым град му вылӧ эз пырны ыж-мӧсъяс. Турун пуктігӧн вӧлӧн турун юр ваялӧмаӧсь, зорӧд талялӧмаӧсь, пыкӧд керавны-ваявны отсалӧмаӧсь. Арнас зӧр вартӧмаӧсь, рынышӧ сю кольта косьтыны пыртлӧмаӧсь. Орччӧн нывъяс зӧр тусьсӧ торйӧдлӧмаӧсь: бурджыксӧ — кӧйдыс да вузӧс вылӧ, кольӧмсӧ — сиктсалы да колхозникъяслы сёйӧм вылӧ. Тӧвнас бать-мамыслы отсалӧмаӧсь пес-ва пыртны. Бӧрынджык вӧвъясӧс верзьӧмӧн ветлыны, кывзысьны-уджавны велӧдӧмаӧсь. Антоней ичӧтдырсяньыс писькӧдчӧма механизаторӧ да нэмсӧ техникаӧн ноксьӧма. Анатолий пырджык нырщикалӧма, тӧдӧмысь, сэксянь нин олӧмыс чуйдӧма нэм чӧж веськӧдлыны да сюся велӧдчыны.
Нёбдінсалы, кыдзи и ставнас страналы, юр выв тыр сьӧкыд-курыдлунсӧ вайӧма вир кисьтана война: мужичӧйяс мунӧмаӧсь дорйысьны вӧрӧгысь, челядь да нывбабаяс пӧрысь йӧзкӧд кольӧмаӧсь видз-му бердӧ. Анатолий Егорович ӧнӧдз бура помнитӧ война кадӧ овмӧсса тӧждысьысь нывбаба-веськӧдлысьясӧс. Да и ачыс пуктӧма Ыджыд тышын Вермӧмӧ пай. «1945 воӧ правленньӧ дырйи председательным висьталіс, мый колхозным вичмӧдӧма-мӧдӧдӧма 2 миллион шайт танк стрӧитан заводӧ, да аттьӧаліс ставнысӧ бур уджысь», — висьталіс ветеран.
Война бӧрын Анатолий Попов нёль во велӧдчӧма Ульянаса видз-му техникумын — босьтӧма ветеринарнӧй врачлысь тӧдӧмлун. Паметяс йиджӧма Кулӧмдін сиктса ыж видзан картаын практикаыс. Сэні висьысь пемӧсъяссӧ юкталӧмаӧсь колана лекарствоӧн да сулӧдӧм турун-быдмӧг сорасӧн. Ветфельдшерлӧн татшӧм отсӧгнас ыж-кукань сувтӧмаӧсь кок йылас. А «Парма» колхозса скӧт картаын уджалысьяс водзын том морт петкӧдлӧма веськӧдлыны кужӧмлунсӧ: пемӧсъясӧс бурдӧдігӧн корӧма бура весавны-петкӧдны чукӧрмӧм куйӧдсӧ да тшӧктӧма дояркаяслы бурджыка вердны-удны кукань-мӧссӧ. Тадзи медводдзаысь эскӧдӧма томдырйиыс сетӧм «колхозса председатель» нимсӧ.
Зумыд тӧдӧмлунъясӧн да кыпыд уджалан руӧн Анатолий Попов воӧма чужан районас, Висер сиктса видз-му овмӧсӧ. Гоз-мӧд во уджалӧм мысти — 1953-1958 воясӧ — сюся велӧдчӧма Ленинградса ветеринарнӧй институтын зоотехникӧ. Пемӧсъяскӧд удж-нокын уна выль да коланатор тӧдмалӧма-сюркнялӧма пель саяс. Та дырйи ӧткодялӧма-казялӧма сиктса скӧт дӧзьӧритӧмын аслас уджысь бурторсӧ да тшӧтш эрдӧдӧма и сорсьӧмъяссӧ. Велӧдчысь ёртъясыскӧд прӧст кадӧ тӧдмасьӧмаӧсь Ленинградӧн, мӧвпалӧмаӧсь бур олӧм йылысь, и быдӧн аддзӧма асьсӧ войнаӧн жуглӧм-кисьтӧм кар-сикт да народнӧй овмӧс кыпӧдысьӧн...
Ветеранлӧн тайӧс казьтылігӧн меным окота вӧлі юавны, кыдзи 1953 воас том войтыр-студентъяс вочаалісны Иосиф Сталинлӧн кулӧм йылысь юӧрсӧ? Мый вӧчсис налӧн лов-сьӧлӧманыс? Но эг лысьт торкны Анатолий Егоровичлысь водзӧ висьтасьӧмсӧ.
Институт бура помалӧм бӧрын том специалист выль тӧдӧмлунъясӧн бергӧдчӧма Висерӧ. Кутӧма зільны «Выль ордым» колхозын ветеринарнӧй врачӧн. Но та дырйи тӧдса видз-му овмӧс вылӧ выль синмӧн нин видзӧдлӧма да гӧгӧрвоӧма, мый ставсӧ колӧ котыртны-кыпӧдны выль ног. Сиктса йӧз бура вочаалӧмаӧсь сылысь вӧзйӧмъяссӧ.
Колӧ пасйыны, война бӧрын овмӧсас вежсьӧма сизим председатель. Бӧръяыс коксӧ дойдӧм вӧсна эновтчӧма веськӧдлӧмсьыс. Со 1959 воын Анатолий Поповӧс и бӧрйӧмаӧсь «Выль ордымса» выль юрнуӧдысьӧн. Бур веськӧдлысьӧс сэсся 1966 воӧдз некымынысь на кольлӧмаӧсь-бӧрйылӧмаӧсь председателявны, колхозничаяс шулӧмаӧсь: «Тэныд, Егорович, тайӧ портпельыс лӧсялӧ». И збыльысь, сьӧкыдлун вылӧ видзӧдтӧг уджыс пуӧма: содтӧмаӧсь пемӧс лыдсӧ, кыпӧдӧмаӧсь выль скӧт картаяс, паськӧдӧмаӧсь гӧран муяс, лӧсьӧдӧмаӧсь механизируйтӧм мастерскӧй да гараж.
Сёрӧнджык, би нюжӧдӧм-сетӧм бӧрын, скӧт картаясын писькӧдӧмаӧсь ва скважина, лӧсьӧдӧмаӧсь мӧсъяслы автопоилка да куйӧд петкӧдан «дивӧ» (таӧдз дояркаяс куйӧдсӧ картасьыс петкӧдлӧмаӧсь нӧсилкиӧн). Тайӧ кадас жӧ казялӧмаӧсь, кутшӧм ыджыд водзӧсыс трундасянь град выв пуктаслы. Вӧчалӧмаӧсь и куканьяслы торъя йӧртӧдъяс, медым вермисны ветлӧдлыны пытшкас.
Колхозын ветеринарлысь уджсӧ водзӧ нуӧдӧма Галина Максимовна гӧтырыс. Гозъялы ковмывлӧма сетны отсӧг и сиктса висьысь войтырлы.
Юрсиктӧдз шогмытӧм туйясыс, Висер ю вомӧн пос абутӧмыс — ставыс тайӧ ёна дӧсадитӧма, арнас абу вермӧмаӧсь лэччӧдны вузавны босьтӧм картупельсӧ да.
Том веськӧдлысь видзӧдӧма ёна водзӧ да колхоз кыпӧдӧм кындзи ыджыд пай пуктӧма и сикт сӧвмӧдӧмӧ. Бура уджалӧмсьыс миянлысь землякӧс мӧдӧдлӧмаӧсь Москваӧ. Сэки СССР-са мукӧд видз-му овмӧсӧн веськӧдлысьяскӧд ыджыд сӧвещанньӧ дырйи мойвиӧма аддзысьлыны КПСС ЦК-са первой секретарь, СССР-са Министръяслӧн Сӧветӧн веськӧдлысь Никита Хрущёвкӧд да вайны сьӧрсьыс таӧдз аддзывлытӧм на быдмӧг кӧйдыс. «Кукурузаыд пӧ зэв ӧдйӧ быдмӧ да, страна пасьтала видз-му вӧдитысьяслы сы весьтӧ позяс регыдъя кадӧн озырмӧдчыны», — вайӧдіс Никита Сергеевичлысь паметяс йиджӧм кывъяссӧ Анатолий Егорович. Быд колхозлы сетӧмаӧсь кукуруза быдтан торъя план. Висерсалы — пуктыны «дивӧсӧ» 15 гектар гӧран му вылӧ.
Том председатель асныралӧма да планын урчитӧм 15 пыдди вичмӧдӧма кукуруза улӧ сӧмын 4 га. Мукӧд му вылас пуктӧмаӧсь тӧдса быдмӧгъяс — картупель да зӧр, Войвылын налысь быд во босьтлӧмаӧсь бур урожай. Татшӧм асныралӧмсьыс колхозса председательӧс ёна чиршӧдлӧмаӧсь районса гырысь партийнӧй веськӧдлысьяс. Анатолий Егорович шуис: «Кыдзкӧ-мыйкӧ эновтчисны чиршӧдлысьясыд... Гашкӧ, Енмыс видзис менӧ арестуйтӧмсьыс». Мубердса мортыд сьӧлӧмсяньыс эскӧма Енлы, кӧть эськӧ партийнӧйӧн вӧлӧма.
Тайӧ казьтылӧм бӧрас юксис институтас велӧдчигӧн на кывлӧм «гусяторйӧн»: «Иосиф Сталинлӧн кувсьӧм бӧрын Никита Хрущёвӧдз странаӧн недыр кад веськӧдліс Маленков. Сійӧ ёна водзӧ вылӧ видзӧдӧмӧн паніс веськӧдлан уджсӧ. Вичмӧдіс видз-му овмӧслы ыджыд отсӧг. И сэки жӧ колхозса юрнуӧдысьяслы медводдзаысь урчитіс мынтыны оклад. Ме веськалі буретш тайӧ выльторсӧ пыртігӧн».
Видз-му бердын уджыс артмӧма бура: вайӧмаӧсь вынйӧра трактор-машинаяс, сиктын ӧзйӧма би, йӧзыслӧн кыптӧма долыд-кыпыдлуныс. Ставыс тайӧ сетӧма позянлун паськӧдчыны. 1968 воын Висер сикткӧд орчча Типӧсикт, Пасвомын да Сюзяыб грездъясысь «Дружба», «Ленин» да «Победа» колхозъяс ӧтлаасьӧмаӧсь ӧти ыджыд «Вишерскӧй» совхозӧ. Нимсӧ сетӧмаӧсь орчча юыслӧн роч ним сертиыс. Директорнас бара жӧ лоӧма Анатолий Попов. Совхозлӧн медводдза воськовъяс вӧчигӧн Анатолий Егорович шулӧма: «Медым кыпӧдны овмӧснымӧс вылысджык тшупӧдӧ, колӧ заводитны гӧран муяссянь. Эндӧм да лякбаддьӧн тырӧм видзьяссӧ колӧ весавны, нюрсялӧм васӧдінъяссӧ — косьтыны». Ставыс бара колана ног артмӧма да, 1971 воын нин выльӧн дасьтӧм муяс вылысь босьтӧмаӧсь картупельлысь бур урожай.
Опыт-сям босьтӧм-чӧжӧм могысь Анатолий Егорович Попов дорӧ волывлӧмаӧсь и орчча Кулӧмдін районса видз-му овмӧсӧн веськӧдлысьяс, ӧд сійӧ пыр кутӧма йитӧд Ульянаын велӧдчан ёртъясыскӧд.
1968 восянь сэсся дас вит во, 1983-ӧдӧдз, Анатолий Егорович директоралӧма Висерса совхозын. Сибӧдӧма овмӧсас вылыс тшупӧда специалистъясӧс, институт помалысьясӧс: экономистӧс, агрономӧс, зоотехникӧс, инженерӧс. Тайӧ кадколастас тӧдчымӧн содӧмаӧсь йӧв лысьтан лыдпасъясыс — 2.100-сянь 4.090 килограммӧдз. Уна лысьтана айршир пӧрӧдаа сюрукъяссӧ вайлӧмаӧсь республикаысь бокысь. Кулаксӧ кыпӧдӧмӧн олӧма морт шуис: «Кор казялім борщевиклысь «горшасьӧм-лёкалӧмсӧ», адгум-ёглы эгӧ сетӧй паськӧдчыны гӧран муяскӧд орчча лудъяс вылын».
Водзмӧстчӧмсьыс да быдсикас вермӧм-шедӧдӧмторсьыс Анатолий Поповлӧн юрнуӧдӧм улын «Вишерскӧй» совхозлы, Коми Республикаын дзик ӧти овмӧслы, вичмӧдӧмаӧсь ылӧдз юргана ним — «СССР-лы 50 во» (совхоз имени 50-летия СССР). Тайӧ, дерт, ышӧдӧма йӧзсӧ нӧшта зільджыка уджавны, да нёль во мысти совхозсӧ пасйӧмаӧсь «Знак Почёта» орденӧн. Та бӧрын уна мукӧд награда на вичмывлӧма. «На пиысь меным меддонаыс — «Вишерскӧй» совхозлы сетӧм «Переходящее Красное знамя ЦК КПСС». Ми «кутім» сійӧс нёль во чӧж, а сэсся и колисны нэм кежлӧ. Ог тӧд, кӧнкӧ бара-й эм абу знамяыс ӧні?» — юаліс ветеран.
Ыджыдвидз сикт шӧрын ӧнӧдз грымвидзӧ кык судтаа керка — совхоз контора. Анатолий Егоровичлӧн республикаын да Кӧрткерӧс районын «авторитетыс» отсалӧма кыпӧдны тайӧ сиктас и кирпичысь выль школа. Бура велӧдчысьяслы совхозсянь вичмывлӧма стипендия: «отличникъяслы» — 20 шайт, «хорошистъяслы» — дас вит. Школаса велӧдысьяскӧд ӧтув председатель нуӧдӧма тшӧтш сиктсаяс пӧвстын общественно-политическӧй удж.
Гижӧдсӧ дасьтігӧн меным ковмис тюрӧбтывны-ветлыны Висер сиктӧдз. Талунъя «Вишерскӧй» СПК-ын кадръяс кузя инспектор Анжелика Гендриховна Габова петкӧдліс меным контораын видз-му овмӧслы сиӧм музейсӧ. Стен бердас сэні сувтӧдӧма некымын гӧрд дӧрапас да пуктӧма-ӧшӧдӧма унасьыс-уна Почёт грамота. Став гӧрд знамясӧ снимайті да ысті видзӧдлыны вӧвлӧм директорлы. Телепонӧн сёрнитігӧн сэсся Анатолий Егорович висьталіс, тайӧ пӧ и эмӧсь казьтылана дона гӧрд дӧрапасъясыс, да аттьӧаліс.
Тайӧ музей йывсьыс позьӧ гижны торъя ыджыд статья. Тамара Ефимовна Калистратова, потомственнӧй колхозница, сиктса пенсионер, ас кадӧ гижлӧма сиктса видз-му овмӧслысь историясӧ. Тайӧ гижӧдсьыс юкӧнъяссӧ и содті Анатолий Егорович Поповлӧн висьтасьӧм дорӧ.
Кольӧм нэмся кӧкъямысдасӧд воясӧ миян странаын унатор вежсис, и ставыс тайӧ тшӧтш инмис видз-му овмӧслы. Писькӧс да ыджыд сяма тӧлка веськӧдлысьясӧс компартия мӧдӧдліс кыпӧдны «нёрпалысь» гырысь кӧзяйствояс. Стӧч тайӧ кадас Анатолий Попов лыддьыссис республикаын медбур веськӧдлысьясысь ӧтиӧн. Кыдзи Сыктывкӧд сӧльнитчӧм бӧрын Эжва юыс паськалӧ-ёнмӧ, сідзи жӧ и Анатолий Егоровичлӧн содӧма сям-кужӧмлуныс, да сійӧ «исковтӧма» Эжва горув — Зеленеч сиктӧ, кӧні 1983-1987 воясӧ нимӧдӧма сэтчӧс видз-му овмӧссӧ.
«Зеленечын директоралігӧн ме быд асыв удж панігӧн волывлі скӧт картаӧ, варовиті сэні зільысьяскӧд, ковмывліс и отсавны пемӧсъяслы, кыдзи ветврачлы», — казьтыштіс ветеран. Та серти зеленечсаяс вӧчӧмаӧсь кывкӧртӧд: директорыд пӧ «тӧлксӧ тӧдӧ».
Выль овмӧсӧн пыдісянь тӧдмасигӧн синмас шыбитчӧмаӧсь тырмытӧмторъяс. Анатолий Егорович пырысьтӧм-пыр босьтчӧма кыпӧдны кӧзяйствосӧ. Воддза воясся кабала-отчётысь тыдовтчӧма: совхозын медшӧр мытшӧдыс — порсьыс уна кувсьӧ. Петан туйыс выль веськӧдлысьлы сюрӧма. Сылӧн тшӧктӧм серти порсь видзан картаяссӧ юкласны 40 юр вылӧ артыштӧм жыръяс вылӧ. Ӧти татшӧм йӧртӧдас сёянсӧ сетлӧмаӧсь стӧч нелямын пемӧслы, медым найӧ вермисны тшӧтш ветлӧдлыны. Дерт, выльпыртӧмсьыс водзӧсыс лоӧма: чошӧяс чӧжӧмаӧсь яй-госсӧ да гежӧдджыка кувласьӧмаӧсь.
Сэсся дасьтӧмаӧсь бур пӧрӧдаа порсь рӧдмӧдан племферма. Пемӧсъяссӧ вердӧмаӧсь чужтӧм зӧрйӧн да, яйсӧ государстволы кутӧмаӧсь сдайтны куим пӧв унджык. Тыра энь порсьясӧс «номсӧдлӧмаӧсь» турунӧн сулӧдӧм сорасӧн да чеснокысь вӧчӧм пастаӧн. Тайӧс казьтылігӧн ветеран шмонитігмоз пасйис, та пӧрйӧ пӧ менӧ бара на муртса дзескыдінӧ эз йӧршитны — чеснока пастанас могмӧдысьыслысь калым-взятка босьтӧмысь. Ёрд-прокуратураса туясьӧмаӧсь да, некутшӧм мыж абу эрдӧдӧмаӧсь.
Корсюрӧ, дерт, директорлӧн видзӧдласыс торъялӧма партком-райкомсаысь. Чина йӧз тшӧктӧмаӧсь пӧртны олӧмӧ сӧмын производственнӧй план, а Анатолий Егорович мӧвпалӧма водзӧ бурмӧдны овмӧсын уджаланногсӧ. Сы веськӧдлӧм улын кыпӧдӧмаӧсь быдсикас техника-тракторлы ыджыд гараж. Сиктын лӧсьӧдӧмаӧсь трак тор-машинаяс заправитанін, ӧд водзыннас ковмӧма ветлыны ломтасысла Эжваӧдз.
Директорлӧн зільӧмӧн Зеленеч сиктын кыптӧма вит судтаа уна патераа куим керка, кытчӧ радпырысь овмӧдчӧмаӧсь совхозса уджалысьяс семьяяснас, да и ачыс татшӧм жӧ керкаын олӧ. Детсадйын зільысьясӧс, кодъяс дӧзьӧритӧмаӧсь совхозсалысь челядьсӧ, могмӧдӧмаӧсь овмӧс весьтӧ премияӧн, позьӧ шуны, дас коймӧд удждон вештӧмаӧсь. Овмӧсын бура уджалысьясӧс столӧвӧйын ас прӧдукцияысь сёян-юанӧн джын донсьыс вердӧмаӧсь, налы жӧ дон босьттӧг вичмӧдлӧмаӧсь кык килограммӧн порсь яй. Таысь тыдовтчӧ, мый Анатолий Егорович Попов вӧлӧма паськыд видзӧдласа веськӧдлысьӧн, талун сійӧс шуисны эськӧ «социально-ориентированнӧй» директорӧн.
Анатолий Егорович талун Зеленечын пыдди пуктана морт, тылса ветеран. Зеленеч сиктса юралысь В. Н. Козлов майнас пысалӧма сылы пинжак морӧсас «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» медаль. Аддзысьлігӧн Владимир Козлов висьталіс: «Ме важӧн тӧда Анатолий Егоровичӧс да вылӧ донъяла сиктса овмӧс сӧвмӧдӧмын сылысь пайсӧ. Эг ӧд весьшӧрӧ сетӧй сылы «Почётный гражданин села» нимсӧ. Тайӧ тӧлка да ыджыд вежӧр-мывкыда мортыслӧн быдтор вылӧ эм аслас торъялана видзӧдлас».
Сёрниысь лои гӧгӧрвоана тшӧтш: Зеленечса совхоз кыпӧдӧмӧн Поповлӧн директоралӧмыс абу помасьӧма. Сыктывдінысь олӧмыс вайӧдӧма сійӧс бӧр чужан Кӧрткерӧс районас. Тайӧ воськолыс сетчӧма сьӧкыда. Ыджыдвидзса войтыр корӧмаӧсь Анатолий Егоровичӧс уджавны ас районӧ, но партияса Коми обком сӧглассӧ абу сетӧма. Сэки сиктсаяс шыӧдчӧмаӧсь веськыда КПСС ЦК-ӧн юрнуӧдысьяс дорӧ. Татшӧм демократияыс 1987 воын сетӧма позянлун коммунист Анатолий Поповлы пуктыны ыджыд пай «Большелугскӧй» совхоз сӧвмӧдӧмӧ. Выль вынӧн да ӧдӧн директоралӧма сэні пенсияӧдзыс — 1992 воӧдз. Вит воӧн кыпӧдӧма слабиник овмӧссӧ передӧвӧйяс лыдӧ. Тайӧ кадколастас Ыджыдвиддзӧ вайӧмаӧсь Финляндияысь уна лысьтан бур пӧрӧдаа сё мӧс.
Сӧвет кадӧ гырысь организацияӧн веськӧдлысьяслы колӧ вӧлі нуӧдны йӧз пӧвстын общественно-политическӧй удж, петкӧдлыны асьнысӧ йӧз дорӧ сибыдӧн. Поповлӧн тайӧ зэв бура артмис да, Анатолий Егоровичӧс кык пӧрйӧ бӧрйылісны Кӧрткерӧс районса сӧветӧ да куимысь — Коми АССР-са Верховнӧй Сӧветӧ депутатӧн.
Ӧні пыдди пуктана ветеран Анатолий Егорович Попов пенсия вылын, но мӧвпъяснас пыр на олӧ видз-му уджӧн, кыдзи вермӧ юксьӧ аслас ыджыд опытӧн совхозса ӧнія веськӧдлысьяскӧд. Майшасьӧ, мый видз-му овмӧсын серпасыс ёна омӧльтчис: гӧрӧм муяс эндӧны да тырӧны адгум-борщевикӧн, видзьяс вӧрсялӧны, юам кыськӧ бокысь вайӧм йӧв...
Анатолий Егоровичӧс пасйӧма уна Почёт грамотаӧн, аттьӧалана гижӧдӧн да орден-медальӧн. Республикаын 1978 восянь народнӧй овмӧс сӧвмӧдӧмын вермӧмъясысь сылысь нимсӧ пыртӧма Коми АССР-са Трудӧвӧй Слава книгаӧ. Сылы сетӧма «Заслуженный работник народного хозяйства Коми АССР» ним. Уна вося бур уджсьыс пасйӧмаӧсь Трудӧвӧй Гӧрд Знамя, «Знак Почёта» да Ленин орденъясӧн. 2008 вося сентябрь 9 лунсянь Анатолий Егорович Попов — «Кӧрткерӧс районса почёта гражданин».
