ИЗ САЙЫСЬ НАГИБИНЪЯС
Колваса тундра шӧрын сулалӧ-лолалӧ Белоярск сикт.
Обь юбокса джуджыд кыр йылӧ панлӧмаӧсь сійӧс.
Белоярскыс Приуральскӧй районса Аксарка шӧрсиктсянь (ненеч кывйысь кӧ вуджӧдны — «руч олан гу») нелямын вит километр сайын. Ямал-Ненеч кытшыд ыджыда паськӧдчӧма, да сэтчӧс сиктъяссӧ йитӧны тӧвся туйяс, ичӧт да гырысь юяс.
Тӧвся туйӧд и мӧдӧдчим ми Белоярскас. Лым вывті ветлыны вермӧны сӧмын вына машинаяс, «Ямаха» снегоходъяс. Выль «УАЗ-Патриотным» буксуйтӧмсорӧн нуис миянӧс ылі сиктӧ. Ӧтарысь и мӧдарысь лэбзьывлісны еджыд байдӧгъяс. Гуран-мылькыс эз сет лӧня пукавны да сюся кывзыны нывбаба-ёртъяслысь сиктса олӧм-вылӧм йылысь висьтасьӧмсӧ. Но туйын на ме тӧдмалі, мый бурджык олӧм корсигӧн коми-изьватас волӧмаӧсь Урал из сайӧ да овмӧдчылӧмаӧсь Колваса тундраӧ. Кӧр видзысьясӧс чужан муаныс нимтӧмаӧсь «кулакъясӧн» да найӧ веськӧдчӧмаӧсь Сира ю бокӧ. Сы вӧсна миянлы, комияслы, сиктас зэв уна ас ов: Рочев, Вокуев, Витязев, Филиппов, Ануфриев, Канев, Терентьев.
И бӧрынджык Комиысь петӧм войтырлы тайӧ местаясыс сідзжӧ волӧмаӧсь сьӧлӧм вылас. Туйӧ петтӧдз на ме тӧді, мый Петруньса рӧдвуж боксянь Белоярскын олӧ и миян рӧдня. Накӧд и тӧдмӧда «Коми му» газет лыддьысьясӧс.
... Рӧмдігас нин мыччысисны ылі бияс. Туйёртъяс висьталісны, со и воим пӧ миян сиктӧ. Машинаным дзум сувтіс кык патераа пу керка ӧшинь улӧ. Миянлы воча радпырысь котӧртісны челядь да кык пон, кодъяс нывпосни мозыс жӧ радлісны. Кӧзяйкакӧд, Евдокия Егоровнакӧд, да сылӧн Витя пикӧд, коді веськӧдліс машинанас, пырим шоныд, югыд, сӧстӧма пелькӧдӧм куим жыръя патераӧ. Кухняын зіля бергаліс Александр Филиппович да пукталіс пызан вылӧ пуӧм кӧр яй, жаритӧм байдӧг, солалӧм, пуӧм, вӧсниа чӧлалӧм кын чери, мырпом.
Ставсӧ бура кужӧмӧн дасьтӧма гӧсьтъясӧс виччысьысь кӧзяин аслас внучкаяскӧд. Чӧскыд сёян-юана пызан сайын дыркодь варовитім Нагибинъяслӧн олӧм-вылӧм йылысь.
Евдокия Егоровна кызь кык арӧсӧн Салехардын педучилище помалӧм бӧрын воӧма Белоярскӧ уджавны. И ӧнӧдз трудкнижкаас сӧмын ӧти гижӧд: 1977 вося август тӧлысьын босьтӧмаӧсь Белоярскса школа-интернатӧ воспитательӧн. Ачыс чужлӧма да кӧръясӧн ветлӧма ай-мамыскӧд Большеземельскӧй тундраын. Батьыс, Егор Васильевич Филиппов, уна кӧленаын нин кӧр видзысь, мамыс, Пелагея Никифоровна, чумын пелькӧдчысь. Бӧрынджык найӧ овмӧдчылӧмаӧсь Петрунь сиктӧ — асланыс рӧдвуж дорӧ, кыпӧдӧмаӧсь керка да быдтӧмаӧсь ныв-пиӧс.
Рӧд вужйыс налӧн заводитчӧ Мокчой сиктса Валей котырсянь. Евдокия бурӧн казьтылӧ батьсяньыс бабсӧ, Анна Алексеевнаӧс.
Нывбаба вӧлӧма серамбана да шмонитысь, пыр ышӧдлӧма выльторйӧ. Квайтымын арӧсӧн на иславлӧма челядькӧд даддьӧн. 104 арӧсӧдз ас кок йылас вӧлӧма. Дуся ёна пыдди пуктӧ бабсӧ.
А асьсӧ Евдокия Егоровнаӧс пыдди пуктӧны уджъёртъясыс. Бӧръя вояссӧ велӧдӧ ичӧт классъяс, унджык том войтырыс — сылӧн быдтасъяс. Улич вывті мунігӧн быдӧн сыкӧд чолӧмасьӧ. И аслыс сьӧлӧм вылас воӧ велӧдан уджыс.
Школаыс бур, классъяс гырысьӧсь, став коланаыс, медся выль компьютер-техникаыс эм. Колӧ тшӧтш пасйыны, мый сиктас стрӧитӧмаӧсь больнича, детсад, школа-интернат, котельнӧйяс, спорткомплекс, пывсян-мыськасян комплекс, кӧр видзысьяслы выль керкаяс. Виччысьӧны выль клуб да нянь пӧжаланін. Эмӧсь и куим судтаа керкаяс.
Евдокия Егоровна верӧслӧн, Александр Фёдоровичлӧн, рӧдвужыс волӧмаӧсь тундраӧ Тобольск губернияысь. Батьыс, Фёдор Александрович, вӧлӧма заготовительӧн, пыр уджалӧма кӧр видзысьяскӧд, чукӧртӧма налысь кучик-яй, чери-пӧтка. Мамыс, Лидия Ивановна, видзӧ правнучкаяссӧ орчча Щучье сиктын.
Сашалы армия бӧрас вичмӧма сьӧлӧм серти удж: кӧрт сваритны. Сиктын и колхозын тайӧ зэв колана удж, та вӧсна сійӧс Белоярскын быдӧн тӧдӧ.
Кык том морт, Дуся да Саша, аддзысьӧмаӧсь, лӧсьӧдӧмаӧсь семья. И ӧнӧдз шылькйӧны-олӧны. Куим пиӧс, на кодь жӧ уджач молодечьясӧс: Леонидӧс, Виталийӧс да Кириллӧс, быдтӧмаӧсь. Куимнанныслӧн нин аслас семья, вит внук-внучкаӧс козьналӧмаӧсь мам-батьыслы. Прӧст кадӧ пыр ӧтлаынӧсь: праздник дырйи пызан сайын, чери кыйигӧн, вотчигӧн, дачаын ноксигӧн.
Нагибинъяс оз вунӧдны и коми-изьватаслысь — кӧр видзысьяслысь да Обдорса чери кыйысьяслысь — нэмӧвӧйся традицияяссӧ. Быдӧнлӧн эм вурӧм-лӧсьӧдӧм мича сарапан, чышъян-вон, коми сьыланкывъяс сьылӧны. Саша велӧдӧ пиянсӧ да внучкаяссӧ чери кыйны гожӧмнас и йи улысь тӧвнас.
Эм пӧ миян гусятор, кыдзи эськӧ ты-юысь чӧскыд чери кыйны. И менӧ нуӧдлісны Щучье ю вылӧ. Кыйсим тӧвся шатинӧн, сэсся йи улысь кыпӧдім кулӧм, кытчӧ вӧлі шедӧма 70 сантиметр кузьта унакодь сир, гырысь кельчи да сын.
Чӧскыд юкваӧн чӧсмасим Нагибинъяслӧн расбокса керкаын.
