КӦДЗӦЙ КОСЬКӦМ ВЫЛӦ ВИКА ТУРУН
Викатӧ миян обласьтын ӧткымын крестьяна вӧдитӧны нин. Сӧмын вӧдитӧны этшаӧн. Унджык крестьяниныс оз на тӧдны бурлунсӧ вика кӧдзӧмысь. Сы вӧсна ме неуна тӧдмӧдышта тані вика йылысь.
Кӧдзӧны викаӧс скӧтӧс вежнас вердӧм вылӧ, сэсся кӧйдыс вылӧ. Веж вика кӧрым пӧтӧсджык видзьясвывса турунъясысь, весиг бобӧняньысь. Вика кӧдзсьӧ няньӧн вӧдитана муяс вылӧ. Вежнас кӧрым вылӧ да турун вылӧ воӧ бура водз. Сы вӧсна тайӧ туруныд зэв лӧсялӧ кӧдзны коськӧм вылӧ. Коськӧмыд оз вош весьшӧрӧ гожӧмбыд куйлӧмӧн, дай удитан на сійӧс вика босьтӧм бӧрти лӧсьӧдны сю улӧ. Сю воӧ вика бӧрын бура. Колӧ сӧмын тӧдны — кымын уна кад лоӧ вика идралӧм да сю кӧдзӧм костъясын, сымын бурджыка удитан лӧсьӧдны коськӧмтӧ сю улӧ, сымын сю бурджыка воас: та вӧсна викатӧ колӧ кӧдзны тулысын кыдзи позьӧ водзджык.
Кӧйдыс вылӧ вика кӧдзсьӧ ид кӧдза местаӧ либӧ коськӧм вылӧ.* Викаӧс кӧйдыс босьтӧм вылӧ кӧдзӧмӧн коськӧм вылад сютӧ он нин вермы кӧдзны, он удит.
Водзӧ кута висьтавны кӧрым вылӧ викаӧс кӧдзӧм йылысь.
Викалӧн кӧйдыс вермӧ чужны 2−3 градус шоныдӧн, петасыс сылӧн оз пов 3−4 градус кӧдзыдысь. Сы вӧсна викатӧ позьӧ кӧдзны тулысын зэв водз.
Муяс вика улӧ лӧсялӧ быдсямаыс. Шӧркодятӧ сійӧ воас быд му вылын, ёна лыаа косінъясын кындзи. Бура воӧ выль муяс вылӧ, сэсся сёйӧда, лыа-лякӧд да сьӧд трундаа муяс вылын. Викаыд муӧс ачыс вынсьӧдӧ да уна посньыдик вужъяснас небзьӧдӧ.
Тушаыс викалӧн том дырйиыс веськыда сулалӧ, воӧмджык мысти — водӧ. Сы вӧсна сійӧс кӧдзӧны сорӧн зӧркӧд. Зӧрйыс тані лоӧ пыкӧд пыдди. Ӧти пудовня ид улӧ вика кӧйдыс кӧдзсьӧ 25 пунт да зӧр 15 пунт.
Вика улӧ коськӧм гӧрны медводдзасьыс ляпкыдика арсяньыс. Мӧдысь гӧрӧны тулысын водзджык. Сэки гӧрны колӧ тыр джуджда нин. Кӧдзны викаӧс колӧ тулысын медводдза кӧдзаӧн.
Кӧдзӧны викаӧс да зӧрйӧс торйӧн-торйӧн, медым рӧвнӧйджык лоӧ. Водзджык кӧдзӧны викаӧс му кузяногыс, сэсся зӧрйӧс вомӧнногыс. Пинёвтсьӧ ид кӧдза моз жӧ. Вежнас вердӧм вылӧ кӧ викаӧс кӧдзӧма, колӧ сійӧс ытшкыны дзоридзавтӧдзыс либӧ дзоридзавны заводитчигас, быттьӧ корджык ковмас кӧрым вылад. Турун вылӧ колӧ ытшкыны, кор медъёна вика дзоридзалӧ, зӧрйыс роскалӧ.
Сӧмын ытшкӧмнад оз ков сёрмыны. Медым юль 10−12 лунъясӧ кежлӧ кымын (выль ногӧн) эштӧдӧма нин вӧлі. Оз кӧ на дзоридзавныс-босьтчыны удит сэк кежлӧ, мед, колӧ ытшкыны. Бурджык этшаджык босьтны, да водзджык, медым удитан сю улӧ коськӧмтӧ лӧсьӧдны.
Косьтӧны вика турун бобӧняньӧс моз жӧ, ёна вӧрӧшиттӧг, медым оз киссьы листъясыс. Листъясыс сылӧн зэв нярӧсь.
Мед гӧрны мутӧ вика ытшкӧм бӧрти позяс регыдджык, косьтыны викаӧс идралӧны му вылысь мӧдлаӧ. Ёна пышнӧйыс вӧсна вика косьмӧ зэв ньӧжйӧ. Сы вӧсна оз ков тэрмасьны сійӧс водз чӧвтны, колӧ чӧвтны ёна косьмӧм мысти.
Вика турун десятина му улысь ёна удайтчылігӧн воӧ 500 пуд гӧгӧр, шӧркодя воӧ 250 пуд.
Вика босьтӧм бӧрын коськӧмтӧ сю улӧ регыдджык колӧ лэптыны, гӧрны небыд вывсьыс на. Медводз эжасӧ лэптӧны ляпкыдика (1−1¼ вер.) да гырысьджык, паськыдджык пластъясӧн (лэптӧны плугӧн), медым бурджыка бергӧдӧма лоӧ пластыс да вевттяс идза подсӧ. Сэки идза подйыс бурджыка сісьмас да ёнджыка вынмӧдас мутӧ. Лун 10 кымын либӧ вежон кымын водзджык сю кӧдзтӧдз коськӧм гӧрӧны мӧдысь тыр джуджыда. Кыкнан гӧрӧмыс веськалӧ медшоныд лунъяса тӧлысь вылӧ (юль тӧлысь вылӧ), кор муыс медъёна паритӧ. Сы вӧсна коськӧмыд сю кӧдза улӧ бура на артмас.
Агроном Щекин.
