ЯРГАЫС ПОТКӦДАС

«Яргаыс поткӧдас», — тадзи шулывліс меным да воклы ыджыд мамным, кор кыськӧ Сордйыв сайсянь заводитліс кыпӧдчыны сьӧкыд, сьӧд кунӧр. Ляпкыдик да ичӧтик Сордйыв, быттьӧ ляскысьӧма ыб дорас, и медся вылі местаыс — Яргаыс — пыр вӧлі видзӧ грездсӧ да олысьяссӧ быдсяма неминучасьыс. Ярга весьтын сьӧд кунӧрлы унджыкысьсӧ волывліс пом — сійӧ, сьӧкыда ышловзьӧмӧн, потліс шӧри да мунліс киссьыны Ярашъюӧ либӧ карапужитчыны Ягкӧджӧ. Сордйывсаяс да помӧсдінсаяс кольлывлісны зэр чуттӧг, кымӧр кӧ кайліс Сордйыв сайсянь. Нэмысь нэмӧ Ярга вӧчліс ассьыс эштывтӧм уджсӧ.

...Ме тайӧ ыб вылас эг нин вӧв, гашкӧ, олӧм джынйӧс — стӧч сэсянь, кор муні велӧдчыны карӧ, а сэсся и кольччи сэтчӧ овны. Том йӧзлы чужан керкаын дзескыд, кор мыш сайын быдмӧны бордъяс, и окота лэбны ылӧ-ылӧ. Со и ме лэби, сӧмын сійӧ кадсяньыс коли уна во, и сьӧлӧм нима сьӧла, коді олӧ быд коми мортлӧн морӧс пытшкас, воысь воӧ ёнджыка и ёнджыка орӧдчис-нуӧдчис гортлань, Помӧсдінлань да Сордйывлань, Помӧс да Эжвалань. И со ме веськалі Ярга вылӧ. Ме вои.

...Тасянь тыдаліс став муыс и ваыс, вӧрыс и туйыс. А енэжас быттьӧ позьӧ вӧлі люкасьны, сэтшӧм сійӧ матын вӧлі. Син водзын кывтіс рытъя ру, тыдавтӧм саридзлӧн гыяс моз лайкъяліс керкаяс костын. А сордйывсаяслӧн керкаясныс ичӧтик пыжъяс моз кывтісны тайӧ ульсалӧм, Помӧс дука да пытшкӧс вынӧн кисьмӧм турун кӧра сынӧдас. Здук кежлӧ гӧгӧрвои, мый татшӧм рытъя чӧлас вермас дзебсьыны и важыс, и выльыс. И код тӧдас, мый да коді паныдасяс татшӧм шоныд, ульсалӧм рытнас мудзӧм мортлы, коді ас окотаысь локтӧма рытын Ярга вылӧ да кӧсйӧ мыйкӧ аддзыны тайӧ чӧвсьыс...

Ӧти здукӧ ставыс вежсис, вошины тыдавтӧм гыяс, а мыш сайын, садьмӧм ошкӧн, мурӧбтіс гым. Вӧр сайысь кыпӧдчис ыджыд, сьӧкталӧм, сьӧд да броткысь кымӧр, коді вайис аскӧдыс чард, и гым, и тӧв — быттьӧ ачыс Войпельыс ыстіс сы йылысь вунӧдӧм челядьыслы пӧсь «чолӧмсӧ». А ме сулала да гӧгӧрвоа, мый пышйыны тайӧ ыджыд вынсьыс меным некытчӧ. Эськӧ и матын Сордйыв грезд, колӧ сӧмын котӧртны векньыдик туйӧд увлань да дзебсьыны важ жытник вевт улӧ, дзебсьыны тайӧ кымӧрсьыс, и чардсьыс, и гымсьыс, и кок йылысь уськӧдан тӧвсьыс. Но ки ни кок оз кывзысьны, кытӧнкӧ пыдын, горш пыдӧсын, а гашкӧ и, сьӧлӧм бердын, поздысьӧма зэв ыджыд полӧм — тайӧ ыджыд полӧмыс мортлы тӧдса зэв важысянь. Тайӧ полӧм, мый олӧмыс ӧти здукӧ помасяс, орас сылӧн шӧртыс, быттьӧ эз и вӧв.

Час сайын енэжыс вӧлі зэв матын, пушыд кымӧръяскӧд окота вӧлі сывъясьӧмӧн бергавны. А ӧні енэжыс лэччис ещӧ улӧджык и топаліс ме гӧгӧр, и вӧлі кылӧ кымӧрлӧн упкӧмыс и сьӧкыда ышлолалӧмыс. И тӧлыс муніс ме пыр веськыда Помӧслань, медым мекӧд ӧттшӧтш кыпӧдны пемдӧм ва вылас еджыд быглясьысь гыяссӧ да мед пасьвартны ме сорӧн сійӧ гыяссӧ ю бердса изъясас. Такӧд ӧтпырйӧ Яргаыс кок улын ловзис да заводитіс садьмыны. Сійӧ эз лэдз менӧ ас дорсьыс, сійӧ лэдзис меным вужъясьны, медым верми кок йылын сулавны, кутшӧм ёна кӧть эз личкы тӧлыс. Ме куни синмӧс да тупки пельӧс, а сэсся чардыштіс зэв матын, да мыйкӧ ыджыд вынӧн пырис Яргаас, Яргаыс сӧмын ышловзис. «Поткӧдас, поткӧдас, поткӧдас», — тіпкис морӧсын сьӧлӧм-сьӧла. А сэсся ставыс лӧнис. Ланьтіс Ярга, ланьтіс вӧрыс, ланьтіс сынӧдыс...

...Ме куйлі турун пӧвстын ыб шӧрын, юр весьтын вӧлі рытъя енэж, ыб горулас — ичӧтик Сордйыв грезд, веськыдлань да шуйгалань, ыджыд ӧдӧбӧн мунісны кык сьӧд кымӧр визув да нуисны менсьым сьӧкыд думъясӧс и тӧрытъя полӧмъясӧс, а гашкӧ, и ещӧ мыйкӧ — кодӧс кытчӧ. Поткӧдіс. Ставсӧ поткӧдіс.