ВИДЗ-МУ ВӦДИТӦМ ДА ВЕЛӦДЫСЬЯС

Крестьяналысь овмӧс кыпӧдӧмын да бурмӧдӧмын ёна колантор дай ыджыд мог важ ногӧн видз-му уджалӧмысь эновтчӧм да бурджык ногӧн, агрономъяс корсьӧм да индӧм серти, вӧдитӧмӧ босьтчӧм. Крестьянаӧс та вылӧ колӧ чуйдӧдны, колӧ велӧдны.

Чуйдӧдны крестьянаӧс, дерт, медъёна вермасны агрономъяс. Сӧмын найӧ СССР-ын ёна на этшаӧнӧсь, миян обласьтын ещӧ нин этша. Агрономъяс оз на тырмыны ёна уна сиктъяслы, налӧн индалӧмныс, чуйдӧдӧмыс уна крестьяна оз кывлыны, оз аддзывны.

Видзӧдламӧ, кодъяс ещӧ вермасны, кодъяслы ещӧ позьӧ дай колӧ мунны крестьяналы видз-му вӧдитӧм бурмӧдӧмӧ отсӧг вылӧ? Кодъяс ещӧ эмӧсь миян сиктъясын культурнӧй йӧзыс? Татшӧм йӧзыс — велӧдысьяс (учительство). Найӧ эмӧсь унджык сиктын, найӧ медуна культурнӧй йӧз пиысь разалӧмаӧсь крестьяна пӧвстӧ. Таво январ тӧлысьын ставсоюзса велӧдысьяслӧн вӧлі Съезд. Тайӧ Съездыс петкӧдліс — велӧдысьяс политика удж гӧгӧрвоӧмаӧсь, тӧдӧны, общественнӧй удж нуӧдӧмӧн найӧ ӧтувтчисны деревняса йӧзкӧд. Съездыс шуис ещӧ на босьтчыны велӧдысьяслы, Коммунист партиякӧд да Сӧвет власьткӧд ӧтвыв, сиктъясын овмӧс бурмӧдӧм вылӧ да сиктъясӧс югдӧдӧм вылӧ.

Велӧдысьяс вылӧ пуктыссьӧ ӧні зэв уна удж. Тайӧ удж пӧвстас колантор крестьяналысь видз-му вӧдитӧм бурмӧдӧм. Тайӧ бӧръя уджсӧ нуӧдӧмӧн велӧдысьяс ещӧ ёна ӧтувтчасны крестьянакӧд.

Код ногӧн видз-му вӧдитӧм-бурмӧдӧм уджсӧ велӧдысьяслы нуӧдны? Дерт, медвойдӧр колӧ, медым велӧдысьяс вӧлі гӧгӧрвоӧны да тӧдӧны асьныс видз-му вӧдитӧмлысь сямсӧ, важ ногасӧ дай выль ногасӧ, сэсся колӧ сиктса школаясын сувтӧдны велӧдӧмсӧ сідзи, медым видз-му вӧдитӧм йылысь велӧдӧм ёна вӧлі мунӧ, медым видз-му вӧдитӧм йылысь велӧдӧмыс йитӧма, сюйӧма лоӧ став школаын велӧдчӧмас. Школаӧн вӧдитан муяс мед петкӧдлыны кутасны крестьяналы выль ногӧн видз-му уджалӧм йылысь.

Велӧдысьяс ён отсӧг вермасны сетны крестьяналы видз-му уджалӧм йылысь велӧдчан кружокъясын (сельско-хозяйственные кружки), сельскокӧзяйственнӧй кооперативъясын уджъяс нуӧдӧмӧн.

Став аслас уджын велӧдысьяслы колӧ чорыда йитчыны агрономъяскӧд, видз-му удж нуӧданінъяскӧд. Велӧдысьясӧс видз-му вӧдитан уджӧн тӧдмӧдӧм йылысь удж босьтчыліс во джын сайын кымын нин. Сӧмын ӧткымын вӧсна (причина) тайӧ уджыс эз мунлы кыдзи колӧ вӧлі. Ӧні велӧдысьяс Съезд бӧрын му-видз вӧдитӧм тӧдмӧдӧмӧ колӧ босьтчыны зіля йӧзӧс велӧдан-югдӧдан удж нуӧданінъяслы ӧтвыв му-видз удж нуӧданінъяскӧд дай заводитчыны аслыныс велӧдчысьяслы.

Эн пӧ.