КОЛӦ ЧОРЫДА УДЖАВНЫ КООПЕРАТИВЪЯСЛЫ, КРЕСТЬЯНАЛЫ ӦТУВЙӦН КЫПӦДНЫ НАЙӦС
Удждысьӧм ӧні выль ногӧн
Деревняса кооперативлӧн аслас сьӧм тӧваръясӧн бергалігӧн, дерт, оз на судзсьы. Век сылы сьӧмсӧ кодлыськӧ лоӧ удждывны, либӧ тӧварсӧ босьтавны уджӧн. Унджыкысьсӧ удждысьлынытӧ лоӧ, дерт, ас ӧтувтчӧминысь Обсоюзысь. Ӧнӧдз удждысьӧмыд вӧлі со кутшӧм. Локтас вӧлі кооператив Обсоюзӧ тӧваръяс босьтны уджӧн. Сылысь оз юавны ни оз видзӧдлыны ни бурджыка, вермас оз сійӧ уджйӧзысь кыдзикӧ мынтысьны; эм-ӧ, лоӧ-ӧ, тырмас-ӧ коркӧ сылӧн сы мында вын? Бура та вылӧ видзӧдлытӧг ӧнӧдз быд кооперативлы лои бура уна сетавлӧма. Кооперативыд ваяс деревняад уджӧн босьтӧм тӧваръястӧ да сідзикӧн жӧ уджӧн сеталас мужикыдлы. Мукӧд крестьянинлӧн тадзикӧн вӧвлі босьталӧма уджӧннад уна сё шайт дон. Мынтыныс вермас оз коркӧ — ачыс вӧлі оз тӧд. Тадзикӧн уджӧн сеталӧмӧн став кооперацияыд миян коркӧясӧ и матӧ воис. Мужикыд кооперативыдлы оз мынты уджйӧзсӧ (унакодь босьтӧмысла выныс оз судзсьы). Кооперативыд оз вермы мынтысьны Обсоюзлы. Обсоюз унджыкысьсӧ уджӧн жӧ босьтасьлӧ. Мынтысьӧмлы срокъяс важӧн нин тырӧма, уджӧн сетысьяс корӧны сьӧм — Обсоюзлы мынтысьны нинӧмӧн. Вылыссянь улӧдз дзик мат. Пондас сэсся бергавны ставыс кӧлеса моз уджйӧз мынтысьӧс корсьӧмӧн. Сэк кості ӧд тӧваръяс бара выль вылӧ колӧны. Он кӧ мынтысь важ уджйӧзсьыд, выль вылад некод нин оз сет тэныд уджӧннад. Дзик тадзӧн удж мунліс ӧнӧдз. Олӧмыд велӧдӧ вӧлӧм. Ӧні татшӧм сямсӧ уджлысь лои шыбитны. Ӧнісянь Обсоюзыд оз понды некодлы важ моз уджӧннад сетавны. Ӧні удждысьӧм лӧсьӧдӧма выль ногӧн, чорыда. Ӧні быд кооперативлы Обсоюз кутас уджӧн тӧваръяс сетны сӧмын сэки, кор ёна бура видзӧдлас гӧгӧрбок уджӧн корысь кооператив вылӧ: вермас оз сійӧ срокын мынтыны ас вын-эбӧснас уджйӧз да мынтысьӧма абу сылӧн важ уджйӧзъясыс. Уджӧн кутасны сетны сэтшӧм кооперативъяслы, кодъяс чукӧртӧмаӧсь ас шленъяслысь пайяссӧ да уджйӧзъяссӧ, кодъяс бура уджалӧны да эм кӧ надея найӧ мынтысьӧм вылӧ. Уджӧн Обсоюз сетӧ сӧмын пай чукӧртӧм сьӧм серти (паевӧй капитал серти). Кооперативъяслы, кодъяслӧн чукӧртӧм пайясыс ӧти шлен вылӧ воӧ 1 шайт да джынйысь улӧджык, уджӧннад Обсоюз нинӧм оз сет.
Татшӧм чорыд ӧні выль нога удждысьӧм кооперативъяслӧн. Тадзи лӧсьӧдтӧг да чорыда удждысян уджӧ босьтчытӧг некутшӧм ӧтувтчӧм овны дыр оз вермы. Та йылысь быд кооперативлы дай быд коми крестьянинлы колӧ зэв бура мӧвпыштны гӧгӧрбок да чорыдджыка босьтчыны уджавны. Медводз, дерт, колӧ ёнмӧдны да озырмӧдны кооперативӧс ас вынӧн, пай да уджйӧз тырӧдз мынтӧмӧн. Пай мынтӧм йылысь уна нин быдлаын вӧлі висьтавлӧма да сёрнитӧма. Колӧ тӧдны — пай мынтытӧг оз вермы уджавны кооперативыд. Сэки тӧваръястӧ сьӧкыдкодь лоӧ судзӧдны.
Зэв тайӧ ставыс гӧгӧрвоана быдӧнлы. Босьтчӧй жӧ вайӧ, коми крестьяна, ӧтвылысь чорыда кок йылӧ кооперативъяснытӧ сувтӧдӧм удж бердӧ, зіля кыпӧдӧй найӧс.
Ал. Попов.
