ВИДЗ-МУ КӦРТМАЛӦМ ЙЫЛЫСЬ

Вӧлӧсьтса видз-му учрежденньӧяс ӧнӧдз на эз велавны нуӧдны удж. Оз кужны бураджык дорйыны гӧль крестьянаӧс озыръяс кипод улӧ сюрӧмысь. Медся нин ёна гӧль крестьяналӧн жебмывлӧ (омӧльтчывлӧ) овмӧсныс видз-мунысӧ озыр йӧзлы кӧртмалӧм понда. Озырджык йӧз видз-му кӧртмалӧмӧн унджыкыс век ӧтарӧ озырмӧ. Мукӧдыслӧн сійӧ и нажӧткаыс. Законъяс кӧртмасьӧмъяс йылысь сулалӧны сӧмын гӧль крестьяна дор. Сы понда быд крестьяналы колӧ тӧдны со мыйяс.

28-ӧд статья видз-му Закон чукӧр серти, видз-му позьӧ сетны кӧртым улӧ сӧмын пикӧ воӧм гӧль крестьяналы, мед эськӧ кӧртмалӧмсорӧн ньӧжйӧникӧн вермисны найӧ бӧр бурмӧдны овмӧссӧ озыр крестьяна кипод улӧ сюртӧг. Сідзӧн кӧртмавны позьӧ: нянь вотӧмла, овмӧс сотчӧмла, скӧт кулӧмла да мукӧд сэтшӧм пикӧ воӧм дырйи. Ещӧ позьӧ кӧртым улӧ сетны уджалан ки судзсьытӧм понда. Унаысь овлывлӧ — семьяысь кулӧ ли, висьмас ли уджалысь мортыс, кольлӧны дӧваяс посни челядьӧн. Мукӧддырйи уджалысьӧс нулӧны военнӧй служба вылӧ срок кежлӧ, бӧрйӧны сӧветскӧй служба вылӧ срок кежлӧ. Эмӧсь овмӧс бурмӧдӧм понда ветлывлӧны бокӧ нажӧткаяс вылӧ, велӧдчыны. Оз судзсьывлы мукӧддырйи видз-му уджалан кӧлуйыс да сідзи водзӧ. Став татшӧм крестьянаыслы позьӧ сетны кӧртым улӧ видз-мунысӧ.

Та серти быдӧнлы колӧ тӧдны — вермысь крестьяналы видз-му кӧртмавны оз позь. Найӧ обязанӧсь асланыс вынӧн уджавны став видз-мунысӧ. Сідзи жӧ 34-ӧд статья серти оз позь кӧртмавны видз-му сэтшӧм крестьяналы, кодъяс эновтчӧны видз-му уджалӧмысь да кутчысьӧны тӧргуйтӧмӧн олӧмӧ.

Закон озыр, мудер йӧзӧс да кулакъясӧс жмитӧ и мӧд ногӧн. Сетӧма кӧ налы вӧля кӧртмавны мыйта колӧ видз-му, недыр мысти бара сиктъясын лоӧны выль помещикъяс, крестьяна пӧсь вылын олысьяс. Татшӧм мудер йӧзыд уна на эм быдлаын. Заводитасны «уджавны» первойсӧ неыджыд видз-муяссянь да воысь воӧ пондасны содтавны десятина лыд. Гӧль крестьяниныдлӧн унаысь сёйнысӧ оз лолы няньыс, мунас озыр морт ордӧ да и босьтас уджӧн некымын ур деньга да кӧсйысяс гожӧмнас, страда дырйи, уджавны видз вылын. Сы понда 31 статьяын веськыда шуӧма: кӧртмавны видз-му позьӧ сӧмын сэтшӧм крестьяналы, кодъяс кӧсйысьӧны уджавны ас вынӧн. Оз кӧ ас вынӧн вермы уджавны уна видз-муыс понда — кӧртмавны закон права оз сет. Тадзӧн некутшӧм помещик сиктъясын кыпӧдчыны оз вермы.

Сиктса гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьяна дор закон сулалӧ и со кыдзи. 38-ӧд статьяын шуӧма: быдсяма пӧлӧс видз-му йылысь лӧсьӧдчӧм, жебмӧдӧ кӧ сійӧ лӧсьӧдчӧмыс кӧртмалысьыслысь овмӧссӧ кулак кабыр улӧ сетӧмӧн, колӧ сувтӧдны, орӧдны. Видз-му комиссияяслы та бӧрысь ёна колӧ видзӧдны.

Кӧртмавны видз-му коймӧд мортлы, кыдз шусьӧ: ки-ки пыр ыджыдджык дон вылӧ — оз позь.

Тадзӧн Сӧвет власьтӧн лӧсьӧдӧм видз-му йылысь закон сулалӧ сӧмын гӧль да шӧркоддьӧма олысь йӧз дор, оз найӧс сет кулак кабыр улӧ. Видз-му учрежденньӧяслы да комиссияяслы колӧ лючки нуӧдны став уджсӧ закон серти гӧль йӧзӧс дорйӧмӧн да велӧдӧмӧн, мед эськӧ найӧ ӧтвылысь видз-му учрежденньӧяскӧд водзӧ вермасясны кулакъяскӧд.

Видз-му удж нуӧдысь Народнӧй Комиссар А. Смирнов.