АЛИ-БАБА ДА НЕЛЯМЫН ШЫШ
Араб йӧзкостса мойд
Коркӧ, зэв важӧн, Персияса ӧти карын овлісны кык вок — Касим да Али-Баба. Кор кулі налӧн батьыс, найӧ юкисны сьӧм, мый сы бӧрын коли, и Касим кутіс вузасьны базарын дона дӧраясӧн да шӧвк халатъясӧн. Сійӧ кужліс ошкыны ассьыс тӧварсӧ да кыскыны ньӧбасьысьясӧс, и лавкаас сылӧн век вӧлі зэв уна йӧз. Касим пыр ӧтарӧ озырмис и кор чӧжис уна сьӧм, гӧтрасис суддя ныв вылӧ, кодӧс шуӧны вӧлі Фатимаӧн.
А Али-Баба эз кужлы вузасьны да нажӧвитны сьӧм, и гӧтрасис сійӧ Зейнаб нима гӧль ныв вылӧ. Найӧ регыд видзисны пӧшти ставсӧ, мый налӧн вӧлі, и ӧтчыд Зейнаб шуис:
— Кывзы, Али-Баба: миянлы регыд немтор лоӧ сёйны. Колӧ тэныд мыйкӧ вӧчны, либӧ ми кулам тшыгла.
— Ладнӧ, — вочавидзис Али-Баба, — ме мӧвпышта, мый миянлы вӧчны.
Сійӧ петіс садйӧ, пуксис пу улӧ да кутіс мӧвпавны. Дыр мӧвпаліс Али-Баба и, медбӧрти, мӧвпавсис. Сійӧ босьтіс мый коли сылӧн сьӧмыс, муніс базарӧ да ньӧбис кык ишак, чер да гез.
А мӧд лун асывнас сійӧ мӧдіс кар сайӧ, джуджыд гӧра вылӧ, кӧні быдмӧ вӧлі сук вӧр, да лунтыр кераліс пес. Рытнас Али-Баба нӧбъяліс пессӧ, сӧвтіс пес нӧбъяссӧ ишакъяс вылӧ да бӧр локтіс карӧ. Сійӧ вузаліс пессӧ базарын да ньӧбис нянь, яй да градвыв пуктасъяс. Сэсянь Али-Баба быд асыв ветліс гӧра вылӧ да рытӧдзыс керавліс пес, а сэсся вузавліс пессӧ базарын да ньӧбаліс нянь да яй аслыс да Зейнаблы.
И вот ӧтчыд вӧлі сійӧ сулалӧ джуджыд пу улын, лӧсьӧдчӧ пусӧ пӧрӧдны, и друг аддзӧ: туй вылас кыптіс бус енэжӧдзыс. А кор бусыс пуксис, Али-Баба аддзис: веськыда сы вылӧ лэбӧны верзьӧма йӧз, выланыс панцырьяс да кольчугаяс; седлӧяс бердас кӧрталӧма шыяс, а вӧнь костаныс дзирдалӧны кузь ёсь шыпуртъяс. Медводзын гӧнитіс ыджыд еджыд вӧв вылын сьӧд тошка синпӧла морт.
Али-Баба ёна повзис. Сійӧ зэв ӧдйӧ кайис пу вылӧ да дзебсис увъяс костас. А верзьӧмаяс воисны сійӧ местаас, кӧні Али-Баба толькӧ на сулаліс, да лэччисны му вылас. Быд морт босьтіс седлӧ вывсьыс сьӧкыд мешӧк да лэптіс сійӧс аслыс пельпом вылӧ; сэсся найӧ сувтісны орччӧн, пондісны виччысьны, мый тшӧктас синпӧла — налӧн атаманныс.
»Кутшӧм тайӧ йӧз и мый налӧн мешӧкъясас? — думыштіс Али-Баба. — Тыдалӧ, тайӧ гусясьысьяс да шышъяс».
Сійӧ лыддис йӧзсӧ, и вӧлӧмкӧ, буретш нелямын морт, атамантӧгыс. Атаман сувтіс йӧз водзвылас да нуӧдіс найӧс джуджыд кырта дорӧ, кӧні вӧлі ичӧтик ӧдзӧс емдонысь; ӧдзӧс водзас быдмисны сук турунъяс да сутшкасьысь кустъяс сідзи, мый сійӧ пӧшти оз вӧлі тыдав.
Атаман сувтіс ӧдзӧс водзас да гора гӧлӧсӧн горӧдіс:
— Симсим^Симсим — быдмӧг, код кӧйдысысь вӧчӧны вый./^, восьты ӧдзӧс!
И друг ӧдзӧсыс кыртаын воссис, атаман пырис, а сы бӧрся пырисны сылӧн йӧзыс, и ӧдзӧс бӧр пӧдлассис на бӧрся.
«Вот дивӧыд! — думыштіс Али-Баба. — Ӧд Симсимыс — тайӧ дзоляник быдмӧг. Ме тӧда, сэтысь вӧчӧны вый, но ме эг тӧдлы, мый сійӧ вермӧ восьтавны ӧдзӧсъяс!»
Али-Бабалы зэв окота вӧлі видзӧдлыны матісяньджык шемӧс ӧдзӧс вылӧ, но сійӧ сэтшӧма поліс шышъясысь, мый эз лысьт лэччыны пу йылысь.
Коли недыр кад, друг ӧдзӧсыс бара воссис, и нелямын шыш петісны тыртӧм мешӧкъясӧн. Синпӧла атаман муніс медводзын. Шышъяс кӧрталісны седлӧяс бердас тыртӧм мешӧкъясныссӧ, чеччыштісны вӧвъяс вылӧ да гӧнитісны.
Сэки Али-Баба, коді мудзис нин пукавны куткыртчӧмӧн пу йылын, тэрыба лэччис му вылӧ да котӧртіс кырта дорӧ.
«А мый эськӧ, ме кӧ тшӧтш шуа: Симсим, восьты ӧдзӧс? — думыштіс сійӧ. — Воссяс ӧдзӧсыс али оз? Видла!»
Сійӧ смелмӧдчис, лолыштіс пыдысяньджык да став гӧлӧснас горӧдіс:
— Симсим, восьты ӧдзӧс!
И пырысьтӧм-пыр жӧ ӧдзӧс воссис сы водзын, и воссис туй ыджыд му горсйӧ.
Али-Баба пырис, и, мыйӧн толькӧ сійӧ воськовтіс порог вомӧныс, ӧдзӧс бӧр пӧдлассис сы бӧрысь. Али-Бабалы лои неуна шуштӧм: а друг ӧдзӧсыс сэсся оз воссьы, и сылы оз позь петны? Но сійӧ век жӧ муніс водзӧ, шензигтыр гӧгӧр видзӧдалӧмӧн.
Али-Баба аддзис, мый сійӧ воис ыджыд жырйӧ, и стен доръясас сэні сулалӧны вӧлі уна посньыдик пызан, а пызанъяс вылас сулалӧны эзысь вевта зарниа блюдъяс. Сійӧ кыліс чӧскыд дук, и сылы тӧд вылас уси, мый сійӧ асывсяньыс немтор эз сёйлы. Сійӧ муніс ӧти пызан дорӧ, босьтіс вевтъяссӧ блюдъяс вывсьыс, и сылӧн дульваыс петіс: блюдъяс вылын вӧліны сёянъяс, кутшӧм толькӧ лолыдлы колӧ: пражитӧм курӧгъяс, риса рок, варенньӧа блинъяс, халва, яблӧгъяс и ещӧ уна мукӧд чӧскыдторъяс.
Али-Баба кватитіс курӧг да здукӧн вильӧдіс. Сэсся босьтчис риса рок бердӧ, сёйис сійӧс, сэсся сюйис кисӧ халваӧ, но эз нин вермы сёйны ни ӧти кусӧк — сэтшӧм нин вӧлі пӧт. Шойччыштіс неуна да видзӧдліс гӧгӧр, аддзис ӧдзӧс мӧд жырйӧ. Али-Баба пырис сэтчӧ — и кунис синсӧ. Жырйыс ставнас дзирдалӧ да югъялӧ — сэтшӧм уна вӧлі сэні зарни да дона кӧлуй. Зарни динаръяс да эзысь дирхемъяс^Динар — сьӧм, вит шайт гӧгӧр. Дирхем — динарлӧн кызьӧд юкӧн./^ вӧрӧкӧн куйлӧны веськыда муас, быттьӧ из чукӧръяс саридз дорын. Дона дозмук: кубокъяс, подносъяс, дона изъясӧн мичмӧдӧм блюдъяс сулалӧны быд пельӧсын. Шӧвкъяс, дӧраяс — китайса, индияса, сирияса, египетса — помаясӧн куйлӧны жыр шӧрас; стенъясас ӧшалӧны ёсь мечьяс да кузь шыяс, найӧ сы мында, мый тырмис эськӧ дзонь войскалы.
Али-Бабалӧн синъясыс паськалісны, и сійӧ эз тӧд, мый дінӧ кутчысьны, мерайтлас гӧрд шӧвк халат, кватитлас зарни поднос, видзӧдчыштас пырыс рӧмпӧштанӧн моз, босьтлас содз тырыс зарни сьӧм да киськалӧ чуньяс костӧдыс.
Коркӧ сійӧ неуна палялыштіс да шуис аслыс:
— Тайӧ сьӧмыс да дона кӧлуйыс, дерт кӧнкӧ, грабитӧм, и вайӧмаӧсь татчӧ найӧс шышъяс, кодъяс ӧні на тані вӧліны. Тайӧ озырлуныс налӧн, и ме кӧ босьтышта аслым неуна зарни, сэні немтор омӧльыс абу. Ӧд тані сы мында зарни, мый сійӧс оз позь лыддьыны.
Али-Баба лэптіс халат пӧласӧ, сувтіс пидзӧс вылас да кутіс сӧвтны зарни сьӧм. Сійӧ аддзис му горсйысь кык тыртӧм мешӧк, тыртіс найӧс динаръясӧн, кыскис ӧдзӧс дорас да горӧдіс:
«Симсим, восьты ӧдзӧс!»
Ӧдзӧс пырысьтӧм-пыр воссис. Али-Баба петіс му горсйысь, и ӧдзӧс пӧдлассис сы бӧрся. Сутшкасьысь кустъяс да увъяс гартчисны мӧда-мӧдныскӧд да сайӧдісны сійӧс син водзысь. Ишакъясыс Али-Бабалӧн йирсьӧны вӧлі эжа вылын. Али-Баба сӧвтіс на вылӧ зарни мешӧкъяс, вылісяньыс вевттис найӧс пескӧн да мӧдіс гортас.
Кор сійӧ воис гортас, вӧлі нин вой, и повзьӧм Зейнаб виччысис сійӧс ворота ӧдзӧс дорас.
— Мый нӧ керин вӧрас та дырасӧ? — юаліс сійӧ. — Ме чайті, кӧинъяс нин сёйисны тэнӧ.
— Час, ставсӧ тӧдмалан, Зейнаб, — шуис Али-Баба. — Отсав вай меным пыртны керкаӧ тайӧ мешӧкъяссӧ да эн увгы, медым эз кывлыны миянӧс суседъяс.
Зейнаб лэптіс ӧти мешӧк ас вылас, и найӧ Али-Бабакӧд пырисны керкаас. Зейнаб топыда пӧдлаліс ас бӧрсяыс ӧдзӧссӧ, ӧзтіс сись да разис мешӧксӧ.
Кор аддзис зарнитӧ, сійӧ кельдӧдіс повзьӧмысла да горӧдіс:
— Мый тэ вӧчин, Али-Баба? Кодӧс тэ грабитін?
— Эн пов, Зейнаб, — шуис Али-Баба. — Ме некодӧс эг грабит и ме пыр жӧ висьтала тэныд, мый мекӧд талун лои.
Али-Баба висьталіс сылы шышъяс йылысь да му горс йылысь, а кор помаліс, шуис:
— Видзӧд, Зейнаб, дзеб тайӧ зарнисӧ да некодлы эн висьтав сы йылысь. Йӧзыс чайтасны, мый ми и збыль кодӧскӧ грабитім, да удтасны миянӧс султанлы, и сэки сійӧ мырддяс миянлысь став зарнисӧ да пуксьӧдас миянӧс му пытшкӧ. Вай кодъям гу да дзебам сэтчӧ зарнисӧ.
Найӧ петісны садйӧ, кодйисны тӧлысь югӧр улын гу, пуктісны сэтчӧ став зарнисӧ, а сэсся бӧр тыртісны гусӧ муӧн.
Помалісны найӧ делӧсӧ, да Али-Баба водіс узьны, а Зейнаб водіс жӧ, но сійӧ дыр бергаліс бок вылысь бок вылӧ да думайтіс: «Уна-ӧ жӧ зарни вайис Али-Баба? Мыйӧн толькӧ югдыштас, ме лыддя став сьӧмсӧ, медбӧръяӧдзыс!»
Мӧд асывнас, кор Али-Баба, кыдзи и мукӧд лунъясӧ, муніс гӧра вылӧ, Зейнаб котӧртіс гу дорӧ, кодйис сійӧс да заводитіс лыддьыны динаръяс.
Но сьӧмыс вӧлі сэтшӧм уна, и Зейнаб эз вермы лыддьыны. Сійӧ эз зэв бура куж лыддьыны да пыр торксяліс. Медбӧрти, тайӧ сійӧс дӧзмӧдіс и сійӧ шуис аслыс:
— Бурджык ме босьта мерка да мерайта зарнисӧ. Вот толькӧ меркаыс менам абу. Лоӧ корлыны Фатималысь.
А Касим Фатимакӧд олӧны вӧлі орчча керкаас. Зейнаб пырысьтӧм-пыр жӧ котӧртіс на ордӧ. Пырис посводзас да шуис Фатималы:
— Вайлы меным недыр кежлӧ меркатӧ. Ме талун жӧ бӧр вая тэныд.
— Ладнӧ, — шуис Фатима. — Но менам меркаӧй суседка ордын. Час ме ветла сы ордӧ да сета сійӧс тэныд. Виччысьлы тані посводзас — тэнад кокыд няйт, а ме толькӧ на удиті вольсавны сӧстӧм цыновкаяс.
Ставсӧ тайӧс Фатима прӧста сӧрис. И меркаыс, кодӧн мерайтлісны шыдӧс, ӧшалӧ вӧлі ас местаас, кывтын, очаг весьтын, и цыновкаяссӧ сійӧ эз вежлы нин лун дас. Прӧста сылы зэв окота вӧлі тӧдны, мый вылӧ Зейнаблы друг ковмис меркаыс — ӧд Фатима зэв бура вӧлі тӧдӧ, мый Али-Бабалӧн керка помас важӧн нин абу некутшӧм шыдӧс. А юавны Зейнаблысь сійӧ эз кӧсйы: «мед Зейнаб, эз думайт, мый Фатима интересуйтчӧ сы делӧясӧн». И сійӧ думайтіс тӧдмавны юасьтӧг: Фатима мавтіс мерка пыдӧссӧ маӧн, а сэсся петкӧдіс сійӧс Зейнаблы да шуис:
— На, босьт, толькӧ, видзӧд, эн вунӧд бӧр вайны дзоньӧн да шонді лэччандорысь не сёрӧнджык. Меным аслым колӧ мерайтны чечевица.
— Аттьӧ тэныд, Фатима, — шуис Зейнаб да котӧртіс гортас.
Сійӧ лэптіс гуысь став зарнисӧ да заводитіс тэрыба мерайтны, ачыс пыр полігтыр видзӧдіс ӧтарӧ да мӧдарӧ.
Зарни лоис дас мерка да джын.
Зейнаб нуис меркасӧ Фатималы, копыртчыліс сылы муӧдз да муніс. Фатима пырысьтӧм-пыр жӧ кватитіс меркасӧ да видзӧдліс пытшкас. И друг сійӧ аддзис: мерка пыдӧсас сибдӧма кутшӧмкӧ дзоляник югыд гӧгыль. Фатима сюйис кисӧ меркаӧ да перйис гӧгыльсӧ. Тайӧ вӧлі дзик выль зарни динар.
Фатима эз верит аслас синлы. Сійӧ бергӧдліс сьӧмсӧ чуньяс костас, весиг видліс пиньнас — абу-ӧ фальшивӧй? Но динар вӧлі прамӧй сьӧм, сӧстӧм зарниысь.
— Сідзкӧ, вот кутшӧм тайӧ шыдӧс! — горӧдіс Фатима. — Найӧ сэтшӧм озырӧсь, мый Зейнаб весиг мерайтӧ зарнисӧ меркаӧн! Тыдалӧ, найӧ кодӧскӧ грабитӧмаӧсь, а асьныс гӧль улӧ пуксьӧны. Регыдджык эськӧ мед локтіс лавкаысь Касим. Ме пырысьтӧм-пыр ставсӧ висьтала сылы. Мед мунас Али-Баба ордӧ да грӧзитас сылы бурджыка! Али-Баба, дерт, юксяс миянкӧд.
Фатима лунтыр пукаліс ворота ӧдзӧс дорас, виччысис Касимӧс. Рӧмдандор Касим локтіс лавкаысь, и Фатима эз сет весиг пӧрччыны сылы тюрбансӧ, горӧдіс:
— Кывзы, Касим, кутшӧм менам выльтор! Тэнад вокыд, Али-Баба, лэччӧма гӧль улӧ, а сійӧ вӧлӧмкӧ, озырджык миянысь тэкӧд!
— Мый тэ лӧсьӧдлан! — скӧрмис Касим. — Меысь озыр абу некод миян улича вылын, да и став кварталас. Эз весьшӧрӧ менӧ бӧрйыны базарвывса старшинаӧн.
— Тэ меным он эскы? — дӧзмис Фатима. — Сідзкӧ висьтав: кыдзи тэ лыддян сьӧмтӧ, кор арталан рытъяснас выручкатӧ?
— Лыддя, кыдз лыддьывлӧны, — вочавидзис Касим. — Тэча торйӧн динаръяс да дирхемъяс и лыддя. А кор лыддя сёӧдз, нюкыльта чуньӧс, медым ог сорсьы. Да мый тэ татшӧм нем абусӧ юасян?
— Абу нем абу! — горӧдіс Фатима. — Тэ вот лыддян динаръястӧ дасъясӧн да сёясӧн, а Зейнаб, тэнад вокыдлӧн гӧтырыс, лыддьӧ меркаясӧн. Со мый сійӧ кольӧма менам меркаӧ.
И Фатима петкӧдліс сылы динар, коді вӧлі сибдӧма мерка пыдӧсас.
Касим видлаліс сійӧс гӧгӧрбок да шуис:
— Мед менӧ оз шуны Касимӧн, ог кӧ ме тӧдмав, кытысь Али-Бабалӧн лои сьӧмыс. Мудерӧн либӧ вынӧн, но ме босьта сылысь сійӧс.
И сійӧ пырысьтӧм-пыр жӧ муніс вок ордас. Али-Баба муртса на воис гӧра вылысь да шойччӧ вӧлі из лабичын керка водзас. Сылы зэв рад лои, кор сійӧ аддзис Касимӧс, да шуис:
— Лок жӧ, Касим! Тэ он тшӧкыда волывлы ме ордӧ. Мый вайӧдіс тэнӧ ме ордӧ талун, да нӧшта и татшӧм сёрӧн?
— Бур рыт, вокӧй менам, — зэв тшапа шуис Касим. — Менӧ вайӧдіс тэ ордӧ ыджыд забеда.
— Забеда?! — чуймис Али-Баба. — Мыйӧн нӧ верми ме, гӧль керасьысь, ӧбӧдитны базарвывса старшинаӧс?
— Тэ ӧні озырджык меысь, — шуис Касим. — Тэ мерайтан зарнитӧ меркаӧн. Со мый менам гӧтырӧй аддзӧма мерка пыдӧсысь, кодӧс сетлӧма гӧтырыдлы, Зейнаблы. Эн ылӧдлы менӧ: ме ставсӧ тӧда! Мыйла тэ соссян меысь, мый озырмин? Дерт жӧ тэ кодӧскӧ грабитін?
Али-Баба гӧгӧрвоис, мый Касим тӧдӧ сылысь гусяторсӧ, да лоӧ ставсӧ висьтавны:
— О, вокӧй менам, — шуис сійӧ, — ме ньӧти эг кӧсйы тэнӧ ылӧдлыны. Ме сӧмын сы понда немтор тэныд эг висьтав, мый полі гусьясысь да шышъясысь: ӧд найӧ вермасны тэнӧ вины.
И сійӧ висьталіс Касимлы му горс йылысь да шышъяс йылысь. Сэсся нюжӧдіс вокыслы кисӧ да шуис:
— О, вокӧй менам, ми тэкӧд кыкнаным — ӧти батьлӧн да ӧти мамлӧн пиян. Вай жӧ юкам шӧриӧн ставсӧ, мый ме вая му горсйысь. Ме тӧда, кыдзи сэтчӧ пырны да кыдзи виччысьны шышъясысь. Босьт аслыд джын сьӧмсӧ да эмбурсӧ — сійӧ тырмас тэныд нэм чӧжыд.
— Оз ков джынйыд, колӧ став сьӧмыс! — горӧдіс Касим да тойыштіс кисӧ Али-Бабалысь. — Висьтав регыдджык, кыдзи пырны му горсъяс, а он кӧ висьтав, ме удта тэнӧ султанлы, и сійӧ тшӧктас керавны тэнсьыд юртӧ!
— Мыйла тэ повзьӧдлан менӧ султанӧн, — шуис Али-Баба. — Мун, колӧкӧ, му горсйӧ, но толькӧ тэныд не нуны став сьӧмсӧ да эмбурсӧ. Тэ кӧть весиг дзонь во мед кыскалін му горссьыс зарни да эзысь лун ни вой шойччывтӧг, — и сэки эськӧ тэ эн кыскы и джынсӧ, мый сэні эм!
Сійӧ висьталіс Касимлы, кыдзи корсьны му горссӧ да тшӧктіс сылы бура помнитны кывъяс: «Симсим, восьты ӧдзӧс!»
— Ог вунӧд, — шуис Касим. — Симсим... Симсим... Тайӧ, буракӧ, быдмӧг, кӧнтусь сяма. Кута помнитны.
Аски асывнас Касим седлӧаліс дас мулӧс, пуктіс быд мул вылӧ кык ыджыд сундукӧн да муніс вӧрӧ. Мулъяссӧ сійӧ лэдзис йирсьыны вӧр дорас, корсис кыртаысь ӧдзӧс, сувтіс ӧдзӧс водзӧ да горӧдіс став вынсьыс:
— Эй, Симсим, восьты ӧдзӧс!
Ӧдзӧс воссис. Касим пырис, и ӧдзӧс бӧр пӧдлассис сы бӧрся.
Касим аддзис му горс, аддзис сэтысь озырлун, да дзик дурмис радысла. Сійӧ мӧдіс йӧктыны места вылас, сэсся уськӧдчис водзӧ да кутіс куравны ставсӧ, мый сюри кипод улас: дона дӧраяс моздор тырнас, зарни кусӧкъяс, кувшинъяс, блюдъяс, сэсся бӧр шыблаліс найӧс, да нетшкис стенъяссьыс зарни мечьяс да щитъяс, кураліс содзтырнас сьӧм да сюяліс питшӧгас. Тадзи сійӧ чепсасис му горсйын дзонь час, но некыдз эз вермы куравны ставсӧ, мый сэні вӧлі. Медбӧрти, сійӧ мӧапыштіс: «Менам кадӧй уна. Кута петкӧдлыны татысь мешӧкӧн-мешӧкӧн, кытчӧдз ог сӧвт став мул вылас, а сэсся вола ещӧ ӧтчыд. Ме понда волыны татчӧ быд лун, кытчӧдз ог петкӧд ставсӧ, медбӧръя деньгаӧдз!»
Касим кватитіс сьӧм мешӧк да кыскис ӧдзӧс дорас.
Ӧдзӧсыс вӧлі пӧдса.
Сійӧ кӧсйис шуны гуся кывъяс, кодъяс восьтӧны вӧлі ӧдзӧссӧ, но друг сійӧ вунӧдіс кывъяссӧ. Тӧд вылас сӧмын вӧлі, колӧ пӧ шуны кутшӧмкӧ быдмӧг ним. И сійӧ горӧдіс:
— Анькытш, восьты ӧдзӧс!
Но ӧдзӧс эз воссьы. Касим повзискодь. Мӧвпыштіс да бара горӧдіс:
— Шобді, восьты ӧдзӧс!
Ӧдзӧс эз и вӧрзьы. Касим садьтӧгыс повзьӧмла немтор нин оз помнит, горзіс став быдмӧг нимъяссӧ, кодӧс тӧдіс.
— Зӧр, восьты ӧдзӧс!
— Кӧнтусь, восьты ӧдзӧс!
— Ид, восьты ӧдзӧс!
Но ӧдзӧс оз воссьы. Касим гӧгӧрвоис, мый сылы некор нин не петавны му горсйысь. Сійӧ пуксис зарни мешӧк вылӧ да бӧрддзис.
Сэки шышъяс грабитісны озыр купечьясӧс, босьтісны налысь уна зарни да дона тӧваръяс. Найӧ шуисны ставсӧ тайӧс дзебны му горсйӧ. Вӧр дорӧ воигӧн атаман аддзис йирсьысь мулъясӧс.
— Кутшӧм нӧ тайӧ мулъяс? — шуис атаман. — Седлӧясас кӧрталӧма сундукъяс. Тыдалӧ, кодкӧ тӧдӧ миян му горс йылысь да кӧсйӧ миянӧс грабитны.
Сійӧ тшӧктіс шышъяслы не шумитны, муніс ӧдзӧс дорас да надзӧник шуис:
— Симсим, восьты ӧдзӧс!
Ӧдзӧс воссис, и шышъяс аддзисны Касимӧс — сійӧ вӧлі чорыда узьӧ пуксӧн сьӧм мешӧкъяс вылын. Атаман уськӧдчис водзӧ, шеныштіс мечнас да керыштіс Касимлысь юрсӧ.
Шышъяс колисны Касимлысь шойсӧ му горсйӧ, а асьныс куталісны мулъяссӧ да вӧтлісны ас водзвыланыс, гӧнитісны.
А Фатима лунтыр пукаліс ӧшинь дорас, — пыр виччысис, кор тыдовтчасны мулъяс зарни тыра сундукъясӧн. Кад коли, а Касим век абу. Фатима виччысис лун, виччысис вой, а асывнас бӧрдігтырйи котӧртіс Али-Баба ордӧ.
Али-Баба шуис:
— Эн шогсьы, Фатима, ме час ачым муна гӧра вылӧ да тӧдмала, мый лои Касимкӧд.
Сійӧ пыр жӧ пуксис ишак вылӧ да муніс вӧрӧ веськыда му горс дорӧ.
И мыйӧн пырис му горсъяс, аддзис, мый вокыс куйлӧ сьӧм мешӧкъяс вылын виӧма. Али-Баба петкӧдіс Касимлысь шойсӧ му горсйысь, сюйис мешӧкӧ да жугыля мӧдіс гортас, ачыс мӧвпаліс:
«Со мый выйӧдз воштіс Касимӧс горшлуныс. Эз эськӧ ло паныд юкны мекӧд сьӧмсӧ да эз кӧ лӧсьӧдчы босьтны ставсӧ аслыс, сійӧ и ӧні вӧлі ловъя».
Али-Баба зэв бура колльӧдіс-дзебис Касимӧс, но некодлы эз висьтав, кыдзи кулі Касим. Фатима висьтавліс быдӧнлы, коді колльӧдіс Касимӧс гу дорӧ, мый верӧссӧ сылысь косявлісны вӧрын зверъяс.
Кор Касимӧс дзебисны, Али-Баба шуис Фатималы:
— Тӧдан мый, Фатима: вузав меным ассьыд керкатӧ да кутам овны ӧтлаын. Сэки и меным оз ковмы стрӧитны выль керка и тэныд оз ло сэтшӧм шуштӧм овны ӧткӧн. Бур?
— О, Али-Баба, — шуис Фатима, — менам керкаӧй — тэнад керка, и ставыс, мый менам эм — тэнад. Лэдз толькӧ меным овны аскӧдныд — сэсся меным немтор оз ков.
— Но и бур, — шуис Али-Баба. И найӧ Зейнабкӧд да Фатимакӧд овмӧдчисны ӧтлаын.
Али-Баба ещӧ кымыныськӧ ветліс му горсйӧ да петкӧдіс сэтысь уна зарни, дона паськӧмъяс, ковёръяс да дозмук.
Быд лун сылӧн кывтас лӧсьӧдӧны вӧлі сёян не толькӧ сылы аслыс, Зейнаблы да Фатималы, но и став гӧль суседъясыслы, кодъяслы немтор вӧлі сёйнысӧ. А кор суседъясыс аттьӧавлісны сійӧс, сійӧ шулывліс:
— Волӧй и аски да вайӧдӧй аскӧдныд став гӧль йӧзсӧ. А аттьӧавны нинӧмысь. Ме гӧститӧда тіянӧс Касим вок сьӧм вылӧ, кодӧс сёйисны гӧра вылын кӧинъяс. Сійӧ волі озыр морт.
Регыд став гӧль йӧзыс да став корысьыс пондісны волыны Али-Баба ордӧ пажнайтны да ужнайтны, и карса олысьяс зэв ёна кутісны радейтны сійӧс.
Со мый вӧлі Али-Бабакӧд, Зейнабкӧд да Фатимакӧд.
А шышъяс йылысь колӧ шуны, мый найӧ некымын лун мысти бара воисны му горс дорӧ да аддзисны, мый гуськульлӧн шойыс вошӧма, а сьӧм мешӧкъяс шыблалӧма муын ӧтарӧ-мӧдарӧ.
— Миян му горсйӧ бара кодкӧ пыралӧма! — горӧдіс атаманыс. — Неважӧн ме вии ӧти вӧрӧгӧс, но, вӧлӧмкӧ, миян не ӧти вӧрӧг! Мед ог ло ме синпӧла Хасан, ог кӧ ме ви быдӧнӧс, коді кӧсйӧ озырмыны миян кыйдӧсӧн. Удал шышъяс! Сюрас-ӧ тіян пиысь нем повтӧм морт, коді оз повзьы мунны карӧ да корсьны миянлысь вӧрӧгнымӧс? Мед оз босьтчы тайӧ делӧӧ полысь либӧ вынтӧм морт! Сӧмын мудер да сюсь морт вермас вӧчны тайӧс.
— О, атаман, — шуис ӧти шыш, — некод меысь кындзи оз мун карӧ да оз корсь миянлысь вӧрӧгӧс. Оз весьшӧрӧ шуны менӧ юрвундысь Ахмедӧн. А ог кӧ ме аддзы сійӧс, вӧч мекӧд, мый окота.
— Бур, Ахмед, — шуис атаман. — Сета тэныд ӧти лун срок. Аддзан кӧ тэ миянлысь вӧрӧгнымӧс, ме пукта тэнӧ аслым отсасьысьӧн, а он кӧ аддзы — бурджык бӧр эн лок: ме керала тэнсьыд юртӧ.
— Эн тӧждысь, атаман: оз на коль лун, кыдз тэ кутан тӧдны, кытысь корсьны ассьыд врагтӧ, — шуис Ахмед. — Виччысьӧй менӧ рытладор тані, вӧрас.
Сійӧ шыбитіс вывсьыс шыш паськӧм, пасьталіс лӧз шӧвк халат, гӧрд сафьян сапӧг да тюбетейка и муніс карӧ.
Вӧлі водз асыв. Базар вӧлі тыртӧм на, и став лавкаыс пӧдса; ӧтнас пӧрысь сапожник пукаліс аслас вевт улын, пукталӧма инструментъяссӧ да виччысьӧ вурӧдысьясӧс. Ахмед муніс сы дінӧ, копыртчыліс да шуис:
— Бур асыв, дядюшка. Кутшӧм тэ водз петӧмыд удж вылӧ! Эг кӧ эськӧ ме аддзы тэнӧ, меным эськӧ дыр на лои виччысьны, кор воссяс базарыс.
— А мый тэныд колӧ? — юаліс пӧрысь сапожник, кодӧс шулісны Мустафаӧн.
— Ме бокӧвӧй морт тіян карын, — вочавидзис Ахмед. — Сӧмын талун, войнас, ме вои татчӧ да виччыси югдытӧдзыс, кытчӧдз эз восьтны карса воротаяссӧ. Тайӧ карас овліс менам вок, озыр купеч. Ме локті сы ордӧ ылі муысь, аддзӧдлыны сійӧс, да карас воигӧн кывлі, вӧрысь пӧ аддзӧмаӧсь сылысь шойсӧ. Ӧні ме ог тӧд, кыдзи корсьны сылысь рӧдвужсӧ, медым бӧрдыштны сы понда накӧд тшӧтш.
— Тэ шуан, вокыд тэнад вӧлі озыр купеч? — юаліс сапожник. — Миян карын неважӧн дзебисны ӧти купечӧс, и ме вӧлі дзебигас. Купечыслӧн гӧтырыс висьталіс, сійӧс пӧ косявлӧмаӧсь кӧинъяс, но ме кывлі ӧти мортлысь, сійӧ пӧ абу збыль, а купечсӧ пӧ тайӧс аддзӧмаӧсь вӧрысь юртӧгыс, виӧмаӧсь пӧ да гусьӧн вайӧмаӧсь гортас мешӧкын.
Ахмедлы лои зэв любӧ. Сійӧ гӧгӧрвоис, мый тайӧ озыр купечыс и эм сійӧ мортыс, кодӧс виис атаманыс му горсйын.
— А верман тэ менӧ колльӧдны сы керка дорӧдз? — юаліс Ахмед сапожниклысь.
— Верма, — шуис сапожник. — Но толькӧ, кыдз нӧ менам уджӧй? Друг кодкӧ локтас базарӧ да кӧсъяс вурӧдны меным кӧм, а ме ог ло тані?
— Вот тэныд динар, — шуис Ахмед. — Босьт тайӧс воштӧдсьыд, а кор тэ меным петкӧдлан воклысь керкасӧ, ме сета тэныд нӧшта динар.
— Аттьӧ тэныд лышкыдлун вылад! — горӧдіс радысла Мустафа. — Медым нажӧвитны тайӧ динарсӧ, меным колӧ дзонь тӧлысь дӧмлыны кӧмъяс. Мӧдім!
И сапожник вайӧдіс Ахмедӧс сійӧ керка дорас, кӧні овліс Касим.
— Со, керкаыс, кӧні овліс виӧм купеч. Татчӧ овмӧдчис ӧні сылӧн вокыс, — шуис Мустафа.
«Сійӧ меным и колӧ!» думыштіс Ахмед. Сійӧ сетіс Мустафалы динар, и Мустафа муніс, копрасиг да аттьӧалігтыр.
Став керкаяс гӧгӧрыс тайӧ карас вӧлі лэптӧма джуджыд стенъяс, и улича вылас петӧны вӧлі толькӧ воротаясыс. Кутны тӧдтӧм керкасӧ тӧд вылын эз вӧв кокни.
— Колӧ пасйыны тайӧ керкасӧ, медым бӧрын позис тӧдны сійӧс, — шуис Ахмед аслыс.
Сійӧ кыскис зепсьыс мел тор да вӧчис керка воротаас ичӧтик крест. Сэсся мӧдӧдчис мунны бӧр да радлігтырйи шуис аслыс:
— Ӧні ме кута помнитны тайӧ керкасӧ да вайӧда татчӧ аски ассьым ёртъясӧс. Лоа ме атаманлы отсасьысьӧн!
Муртса на Ахмед удитіс мунны, кыдзи керкасьыс петіс слугаыс Али-Бабалӧн, Марджана нима, сійӧ вӧлі зэв сюсь да збой ныв. Сійӧ мӧдӧдчис мунны базарӧ няньла да яйла пажын кежлӧ. Дзиръясӧ пӧдлалігӧн бергӧдчис керкаланьыс да друг аддзис воротасьыс мелӧн вӧчӧм крест.
«Коді тайӧ лысьтіс няйтӧсьтны миянлысь воротасӧ? — думыштіс сійӧ. — Дерт кӧнкӧ, уличвывса зонпоснияс. Эз, крестыс вывті вылын! Тайӧс вӧчӧма верстьӧ морт, и тайӧ мортыс лӧсьӧдчӧ вӧчны миянлы лёк делӧ. Сійӧ кӧсйӧ не вунӧдны миянлысь керканымӧс, медым миянӧс вины либӧ грабитны. Колӧ торкны сійӧс».
Марджана бӧр пыраліс керкаас, петкӧдіс мел тор да гижталіс крестъяс став орчча керкаясас. А сэсся муніс аслас делӧясӧн.
А шыш воис му горсйӧ да горӧдіс:
— Кывзы, атаман, кывзӧй ставныд! Ме аддзи вӧрӧгнымлысь керкасӧ да пасйи сійӧс крестӧн. Аски ме тіянлы петкӧдла сійӧс.
— Молодеч, юрвундысь Ахмед! — шуис атаман. — Аски асыв кежлӧ лоӧй ставныд дасьӧсь. Ми дзебам халатъяс улӧ ёсь пуртъяс да мунам Ахмедкӧд вӧрӧг керка дорӧ.
— Кывзам да кывзысям, атаман, — шуисны шышъяс, и ставныс кутісны чолӧмавны Ахмедӧс удачаӧн.
Ахмед ветліс гордӧя да ошйысис:
— Вот аддзыланныд, ме лоа атаманлы отсасьысьӧн.
Сійӧ войбыд эз узь, виччысис асывсӧ, и, мыйӧн югдыштіс, чеччис да чуксаліс шышъясӧс. Найӧ пасьталісны бухараса паськыд халатъяс, еджыд чалмаяс, кӧмалісны джуджыд ныра туфлияс, дзебисны халат уланыс пуртъяс да мунісны карӧ. И быдӧн, код найӧс аддзыліс, шуис:
— Тайӧ бухарасаяс, найӧ локтӧмаӧсь миян карӧ да видлалӧны карсӧ.
Медводзын муніс Ахмед атаманкӧд. Дыр новлӧдліс Ахмед ассьыс ёртъяссӧ кар кузя и коркӧ аддзис колана улича.
— Видзӧдӧй, — шуис сійӧ, — со тайӧ керкаыс. Аддзанныд, воротаас крест.
— А со нӧшта крест! — шуис мӧд шыш. — Кутшӧм керкаын жӧ олӧ миян вӧрӧгным?
— Да со и эсійӧ керкаас крест! И тайӧ керкаас! И тані крест! Да тані став керкаясас крестъяс! — горӧдісны друг мукӧд шышъясыс.
Атаман скӧрмис да шуис:
— Мый нӧ тайӧ? Кодкӧ мудерджык тэысь вӧлӧма, Ахмед! Тэ эн вӧч, мый тэныд вӧлі тшӧктӧма и оз ло тэныд водзӧ миянкӧд шышкасьны. Ме ачым керышта тэнсьыд юртӧ!
И, кор найӧ бӧр воисны вӧрӧ, лёк атаман керыштіс юрсӧ Ахмедлысь. А сэсся шуис:
— Но, коді нӧшта босьтчас корсьны вӧрӧглысь керка? Кодлӧн тырмас смеллуныс? Мед оз видлы тайӧс вӧчны дыш либӧ жеб морт!
— Лэдз менӧ босьтчывны, о, атаман! — шуис ӧти шыш, Куш Юра Мухаммед. — Ме пӧрысь морт, и менӧ татшӧм кокниа он ылӧд. А ме кӧ ог вӧч тайӧ, казнит менӧ сідз жӧ, кыдзи тэ казнитін Ахмедӧс.
— Мун, Мухаммед, — шуис атаман. — Кута тэнӧ виччысьны аски рытӧдз, но видзӧд: он кӧ тэ аддзы да он петкӧдлы меным враглысь керка, тэныд оз ло пӧщада.
Мӧдлун асывнас Куш Юра Мухаммед муніс карӧ. Ахмед висьталіс шышъяслы Мустафа йылысь, и Мухаммед веськыда муніс базарӧ, пӧрысь сапожник дінӧ. Сійӧ паніс Мустафакӧд сэтшӧм сёрни жӧ, кутшӧмӧс нуӧдіс сыкӧд Ахмед, и кӧсйысис сетны сылы кык динар, индас кӧ сійӧ виӧм купечлысь керкасӧ. Мустафа нимкодьпырысь нуӧдіс Мухаммедӧс ворота дорӧдзыс.
«Колӧ и меным кыдзкӧ пасйыны керкасӧ», — думыштіс Мухаммед. Сійӧ босьтіс туй вывсьыс кирпич тор да вӧчис ворота вылас ичӧтик кресттор веськыдладор пельӧсас.
«Татысь сійӧс некод оз аддзы, меысь кындзи, — думыштіс сійӧ. — Котӧрта регыдджык атаманла да вайӧда сійӧс татчӧ».
И сійӧ тэрыба муніс бӧр ёртъясыс дінӧ. А Марджана буретш вӧлі локтӧ базарысь. Аддзис, кыдзи на ворота дорысь дзебсясигтыр муніс кутшӧмкӧ морт да котӧртіс туй кузяыс; сійӧ гӧгӧрвоис, мый тані мыйкӧ неладнӧ.
Марджана локтіс ворота дорас, гӧгӧр сюся видзӧдліс да аддзис вылысь веськыдладор пельӧссьыс дзоляник гӧрд крест.
«Со, сідзкӧ, коді пукталӧ крестъяс миян воротаӧ, — думыштіс Марджана. — Чӧвлы жӧ, ме тэнӧ ылӧда!»
Сійӧ босьтіс муысь кирпич тор да вӧчаліс сэтшӧм жӧ крестъяс став воротаясас улича кузяыс.
— Нолтӧ, корсь ӧні миянлысь керканымӧс! — горӧдіс Марджана. — Тэныд тайӧ оз артмы, кыдзи и тӧрыт!
А Куш Юра Мухаммед став туйсӧ муніс котӧрӧн, сувтлытӧг, и, медбӧрти, пырис му горсйӧ, ӧдва лолыс шедӧ.
— Мунамӧ регыдджык! — горӧдіс сійӧ. — Ме сідзи пасйи керкасӧ, ӧні вӧрӧгным миянысь оз пышйы! Лӧсьӧдчӧй ӧдйӧджык, энӧ дыр вӧрӧй!
Шышъяс пасьтасисны
— Аддзан, — шуис сійӧ, — со менам пасӧй.
— А тайӧ кодлӧн? — юаліс ӧти шыш, коді сувтіс орчча ворота дорас. — Татчӧ со крест жӧ вӧчӧма.
— Кутшӧм крест? — горӧдіс Мухаммед.
— Гӧрд, — вочавидзис шыш. — И эсійӧ воротаас дзик жӧ сэтшӧм. Паныда воротаясас — сэтшӧм жӧ. Кор тэ петкӧдлін атаманлы ассьыд кресттӧ, ме видлалі став воротаяссӧ матігӧгӧрысь.
— Мый жӧ, Мухаммед, — шуис атаман, — и тэнӧ, сідзкӧ, ылӧдісны? Кӧть тэ и бур шыш, а тшӧктӧмтор эн вӧч. Пӧщада тэныд оз ло!
И Мухаммед кулі сідз жӧ, кыдзи и Ахмед. И лои атаманлӧн шайкаас не нелямын, а комын кӧкъямыс шыш.
«Колӧ меным аслым босьтсьыны тайӧ сьӧкыд делӧас, — думыштіс атаман. — Менам йӧз бура косясьӧны, гусясьӧны да грабитӧны, но найӧ оз туйны мудеритӧм да ылӧдчӧм вылӧ».
И вот мӧд асывнас синпӧла Хасан, шышъяслӧн атаманыс, муніс карӧ ачыс. Сійӧ воис базарӧ лун шӧр кадын, аддзис Мустафаӧс, сапожникӧс, пуксис орччӧн сыкӧд да шуис:
— О, дядюшка, мыйла тэ татшӧм жугыль? Уджыд этша ли мый?
— Удж менам важӧн нин абу, — вочавидзис сапожник, — ме эськӧ, колӧкӧ, кулі тшыгла, ен кӧ эз ысты меным отсӧг. Войдӧрлун асывнас водз локтіс ме дінӧ ӧти лышкыд морт да висьталіс, мый сійӧ корсьӧ вокыслысь рӧдвужсӧ. А ме тӧда, кӧні керкаыс вокыслӧн, да инді сылы туйсӧ, и бокӧвӧй морт козьналіс меным дзонь кык динар. Тӧрыт ме дінӧ воис мӧд бокӧвӧй морт да бара юаліс менсьым, ог-ӧ тӧд ме сылысь воксӧ, коді неважӧн кулі. И ме нуӧді сійӧс сійӧ керка дорас жӧ да бара босьті кык динар. А талун — лун шӧр кад нин со, но некод ме дінӧ эз лок. Тыдалӧ, покониклӧн абу нин сэсся вокъясыс.
Кыліс Мустафалысь тайӧ висьталӧмсӧ да атаман курыд синваӧн бӧрддзис да шуис:
— Кутшӧм шуд, мый ме аддзи тэнӧ! Ме коймӧд вок тайӧ виӧм мортыслӧн. Ме вои Ылі Рытыввывсянь да муртса на тӧрыт тӧрыт кывлі, мый менсьым дона вокӧс виӧмаӧсь. Ми вӧлім нёль вок, и ставным ми олім разнӧй канмуясын, и вот ӧні ми ӧтлаасим тіян карын, но куш сы вылӧ, медым аддзыны вокнымӧс кувсьӧмӧн. Нуӧд жӧ менӧ сы керка дінӧ, и ме сета тэныд сы мында жӧ, мыйта сетісны менам вокъясӧй!
— Бур, — радлігтыр шуис пӧрысь морт. — А сэсся сылӧн абуӧсь вокъясыс?
— Абуӧсь, — вочавидзис атаман, пыдісянь ышловзьӧмӧн. — Ми вӧлім нёльӧн, а ӧні колим толькӧ куимӧн.
— Кутшӧм жаль, мый ті сэтшӧм этшаӧнӧсь! — шуис Мустафа да тшӧтш ышловзис. — Мунам!
Сійӧ вайӧдіс атаманӧс Касим керка дорӧ, босьтіс ассьыс донсӧ да муніс. А атаман лыддис да бура тӧд вылас босьтіс, кымын ворота улич пельӧссяньыс тайӧ керкаӧдзыс, и сылы эз ковмы вӧчны пас воротаас. Сэсся сійӧ муніс ёртъясыс дінӧ да шуис:
— О, шышъяс, ме лӧсьӧді вӧчны ӧтитор! Мойвиас кӧ тайӧ, ми виам вӧрӧгӧс да босьтам бӧр став эмбурсӧ, кодӧс сійӧ нуис му горсйысь. Кывзӧй менӧ да вӧчӧй ставсӧ, мый ме тшӧкта!
И сійӧ тшӧктіс ӧти шышлы мунны карӧ да ньӧбны кызь ён мул да нелямын ыджыд кувшин вый улӧ.
А кор шыш вайис мулъяссӧ кувшинъяснас атаман тшӧктіс шышъяслы пырны кувшинъясас да дзебсьыны сэтчӧ. Сэсся сійӧ вевттис кувшинъяссӧ, пальма коръясӧн да кӧртавліс турунӧн, а вылісяньыс вӧчис розьяс сынӧдлы, медым йӧзыс сэн эз пӧдны. А бӧръя кык кувшинас сійӧ кисьтіс оливки вый да мавтіс сійӧ выйнас жӧ мукӧд кувшинъяссӧ, медым йӧзыс чайтісны, мый став кувшинас вый.
Ачыс атаман пасьтасис озыр купечӧн да мӧдіс мулъяснас карӧ.
Воис рыт, пемдӧ нин вӧлі. Атаман муніс веськыда Касим керка дінӧ да аддзис: ворота дорас пукалӧ морт, зэв гажа да варов. Тайӧ вӧлі Али-Баба.
Атаман локтіс сы дінӧ да улӧдз копыртчыліс, кисӧ инмӧдліс муӧдзыс.
— Бур рыт, пыдди пуктана купеч, — шуис сійӧ: — ме бокӧвӧй морт ылыс канмуысь. Ме вайи дона вый да кӧсъя вузавны сійӧс тіян карын. Но менам мулъясӧй мудзисны кузь туйын да мунӧны надзӧн. Кор ме пыри карас, вӧлі рыт нин, и став лавкаыс пӧдласис. Ме кытшовті карсӧ, корси места, кӧни эськӧ позис узьны, но некод эз лэдз ас ордас бокӧвӧй мортӧс, и вот ме муна тэ дінті да аддза, мый тэ бур сьӧлӧма морт. Он-ӧ лэдз менӧ узьны ас ордад ӧти вой? Ме пырта ассьым кувшинъясӧс дворад, а аски водз асывнас нуа найӧс базарӧ да вузала. А ме сэсся бӧр муна аслам канмуӧ да понда быдӧнлы висьтавны тэнад бурлун йылысь.
— Пыр, бур морт, — шуис Али-Баба. — Менам места уна. Лэдзав мулъястӧ да сёӧд, а сэсся ми кутам ужнайтны. Эй, Марджана, пуксьӧд понъяссӧ чеп йылӧ, мед найӧ эз курччавны миянлысь гӧсьтнымӧс!
— Аттьӧ тэныд, пыдди пуктана купеч! — шуис шышъяслӧн атаман. — Мед став кӧсйӧмъясыд тэнад могмасны, кыдзи тэ могмӧдін менӧ.
Сійӧ пыртӧдіс мулъяссӧ дворас да ректіс стен дорас, надзӧник лэдзаліс кувшинъяссӧ муас, мед шышъяс эз доймыны. Сэсся копыртчис кувшинъяс бердас да вашнитіс:
— Пукалӧй шы ни тӧв да энӧ вӧрӧй. Войнас ме пета тіян дінӧ да ачым пыртӧда тіянӧс керкаас.
И шышъяс гусьӧник вочавидзисны кувшинъяссянь:
— Кывзам да кывзысям, атаман!
Атаман пырис керкаас да муніс жырйӧ, кӧні вӧлі лӧсьӧдӧма нин пызан рытъя кежлӧ. Али-Баба виччысьӧ сійӧс, пуксьӧма ковёрӧн вевттьӧм ляпкыдик лабичӧ. Аддзис гӧсьтӧс да сійӧ горӧдіс:
— Эй, Марджана, тшӧкты пражитны курӧг да пӧжавны унджык блин маӧн! Медым миян гӧсьтным коли здӧвӧль миян гӧститӧдӧмӧн.
— Кывза да кывзыся, — шуис Марджана. — Ме вӧча ставсӧ ачым, ас киӧн.
Сійӧ котӧртіс кывтӧ, тэрыба лӧсьӧдіс блин вылӧ уль нянь, и муртса на кӧсйис пӧжавны, кыдз друг аддзис, мый выйыс сылӧн ставыс бырӧма и пӧжавны немторйӧн.
— Сё матыд! — горӧдіс Марджана. — Мый жӧ ӧні керны? Вой нин, вый некысь он ньӧб. И суседъяслысь он водзӧсав — ставыс важӧн узьӧны. Сё матыд!
Друг сійӧ кучкис аслыс плешкас да шуис:
— Йӧй ме! Шогся вый абутӧмысь, а тані, ӧшинь улын, сулалӧ нелямын кувшин вый! Ме босьтышта неуна миян гӧсьтлысь, а аски, мыйӧн югдыштас, ньӧба выйсӧ базарысь да тырта кувшинсӧ.
Марджана ӧзтіс сись да петіс дворӧ. Войыс вӧлі пемыд, кымӧра. Гӧгӧр шы ни тӧв, сӧмын мулъяс юкмӧс дорын чушкайтӧны да зильӧдӧны домъяснаныс.
Марджана лэптіс вылӧ сисьсӧ юр весьтас да муніс кувшинъяс дінӧ. И буретш лӧсялі сідзи, мый меддорса кувшинас вӧлі вый. Марджана восьтіс сійӧс да кутіс кисьтны выйсӧ аслас кувшинӧ.
А шышъяс ёна нин дӧзмисны пукавны кувшинъясын куткыртчӧмӧн. Налӧн сэтшӧма вӧлі висьӧны лыясыс, да найӧ эз нин вермыны терпитны водзӧ. Кылісны Марджаналысь кок шытӧ, да найӧ чайтісны, тайӧ атаман воис нала и ӧти на пытшкысь шуис:
— Медбӧрти, воин жӧ тэ, атаман! Регыдджык лэдз миянлы петны тайӧ ёрӧм кувшинъяссьыс да сет вештысьны вӧрӧгкӧд.
Марджана кыліс гӧлӧстӧ кувшинысь да тайкӧ эз усь повзьӧмысла, уськӧдіс сисьсӧ. Но сійӧ вӧлі вежӧра да повтӧм ныв и пыр жӧ гӧгӧрвоис, мый выйӧн вузасьысь морт — морт виысь, шыш, а кувшинъясас пукалӧны сылӧн йӧзыс, и Али-Бабаӧс виччысьӧ шуштӧм кулӧм.
Сійӧ муніс кувшин дінас, кытӧн сёрнитіс шыш, да шуис кыз гӧлӧсӧн:
— Регыд воас пӧра. Чӧв ов, тэнӧ кыласны понъясыс. Найӧс вой кежлас лэдзисны чеп йывсьыс.
Сэсся сійӧ муніс мӧд кувшин дорӧ.
— Коді тані?
— Ме, Хасан, — вочавидзис гӧлӧс кувшинысь.
— Лӧсьӧдчы, Хасан, регыд ме лэдза тэнӧ.
Тадзи сійӧ кытшовтіс став кувшинъяссӧ да тӧдмаліс, мый комын кӧкъямыс кувшинас пукалӧны шышъяс и сӧмын кык кувшинын вый.
Марджана кватитіс вый тыра кувшинсӧ, котӧртіс кывтӧ да шонтіс выйсӧ би вылын сэтшӧмӧдз, мый выйыс мӧдіс пуны. Сэсся сійӧ кисьтіс пуан выйсӧ кувшинӧ, кӧні пукалӧ вӧлі шыш. Шыш эз вевъяв и горӧднысӧ, — пыр жӧ кулі, сотчис выйнас. Виис ӧти вӧрӧгӧс, да Марджана босьтчис мукӧдъяс дінӧ. Сійӧ пузьӧдіс вый би вылын да киськаліс сійӧн шышъясӧс, кытчӧдз эз ви ставнысӧ. А сэсся босьтіс рач да пражитіс уна банйӧм блин. Мичаа тэчис найӧс эзысь блюд вылӧ, киськаліс выйӧн да нуис выліас, жырйӧ, кӧні пукалӧны вӧлі Али-Баба да сылӧн гӧсьтыс.
Али-Баба ӧтарӧ гӧститӧдӧ шышъяслысь атамансӧ, и регыд сійӧ сэтшӧмӧдз сёйис, ӧдва пондіс вермыны вӧрнысӧ. Лэччысьӧма юрлӧсъяс вылӧ, пукталӧма кияссӧ кынӧм вылас да сьӧкыда лолалӧ. Али-Баба аддзис, мый гӧсьтыс пӧт нин и кӧсйис гажӧдыштны сійӧс да горӧдіс Марджаналы:
— Эй, Марджана, йӧктышт гӧсьтнымлы ассьыд медбур йӧктантортӧ!
— Кывза да кывзыся, кӧзяинӧй, — вочавидзис Марджана да копыртчыліс. — Лэдзлы менӧ здук кежлӧ ветлыны да босьтны вевттьӧд, ме понда йӧктыны вевттьӧднас тубыртчӧмӧн.
— Ветлы да бӧр лок, — шуис Али-Баба.
— Марджана котӧртіс аслас жырйӧ, тубыртчис серӧдӧм дӧраӧн да дзебис сы улас ёсь кинжал. Сэсся воис да кутіс йӧктыны.
Али-Баба да шышъяслӧн атаман видзӧдӧны сы вылӧ да довйӧдлӧны юрнысӧ любӧысла.
И вот Марджана йӧктігас ставнас тубыртчис вевттьӧд дӧранас да кутіс пыр матӧджык да матӧджык локны атаман дорӧ. И друг сійӧ кань моз чеччыштіс сы вылӧ да шеныштіс кинжалӧн, сутшкис шышлы сьӧлӧмас. Шыш гораа горӧдіс да кулі.
Али-Баба кынмис садьтӧгыс повзьӧмла. Сійӧ чайтіс, мый Марджана йӧймис.
— О, шогыс меным! — горӧдіс сійӧ. — Мый тэ вӧчин, йӧй ань? Менам керкаын виисны йӧз муысь мортӧс. Яндзимыс, позорыс менам юр вылӧ!
Марджана сувтіс пидзӧс вылас да шуис:
— Кывзы, мый ме висьтала, кӧзяинӧй, а сэсся вӧч мекӧд мый окота. Мыжа кӧ ме, ви менӧ, кыдзи ме вии тайӧс.
И сійӧ висьталіс Али-Бабалы, кыдзи сійӧ тӧдліс шышъяс йылысь да кыдзи виис ставнысӧ.
Али-Баба пыр жӧ гӧгӧрвоис, мый тайӧ буретш сійӧ шышъясыс, кодъяс волісны му горс дорӧ да кодъяс виисны Касимӧс.
Сійӧ лэптіс Марджанаӧс да горӧдіс гора гӧлӧсӧн:
— Чеччы, Зейнаб да чуксав Фатимаӧс! Миян юр вылын вӧлі шуштӧм кулӧм, а тайӧ повтӧм да вежӧра нылыс мездіс миянӧс ставнымӧс!
Зейнаб да Фатима котӧрӧн воисны да топыда кутлісны Марджанаӧс, а Али-Баба шуис:
— Тэ водзӧ вылӧ он ло слугаӧн, Марджана. Талунсянь тэ кутан овны миянкӧд тшӧтш, кыдзи асланым чой.
И сэсянь найӧ олісны лӧня да шудаа, кытчӧдз эз во на ордӧ кулӧм.
