СИКТСА СӦВЕТЪЯС ЙЫЛЫСЬ

Колян во октябр тӧлысьын ВЦИК-лӧн сессия (чукӧртчылӧм) лӧсьӧдіс выль положенньӧ сиктса Сӧветъяс йылысь — сельсӧветъяс йылысь. Тайӧ положенньӧ серти, сельсӧветъяс вылӧ водӧ зэв ыджыд удж. Сылы колӧ нуӧдны аслас сиктын удж крестьяна овмӧс лӧсьӧдӧм да лэптӧм кузя, сиктса йӧзӧс югдӧдӧм кузя, найӧ дзоньвидза кузя. Сельсӧветъяс дорйӧны уджалысь йӧзлысь правасӧ, нуӧны олӧмӧ законъяс Сӧвет власьтлысь. Сельсӧветъяслы колӧ корны-кыскыны быд ногӧн крестьянаӧс да крестьянкаясӧс государство уджӧ. Волисполкомъяслы сідзи жӧ сетсьӧ унджык удж дай права.

Сиктса Сӧветъяс удж нуӧдӧм выль положенньӧ серти абу дзик кокни.

Кыдзи медбура, медрегыдӧн позяс сувтӧдны удж сельсӧветын, волисполкомын? Дерт, медвойдӧр колӧ, медым сельсӧветъясӧ бӧрйигӧн став сиктса уджалысь йӧзыс (кодъяс конституция серти вермӧны бӧрйыны да бӧрйыссьыны) бӧрйысисны да ыстісны сельсӧветӧ сьӧлӧмсянь крестьяна дор уджалысь йӧзӧс, кодъяс эськӧ аслас уджӧн сельсӧветсӧ эз ылыстны крестьяна бердысь, а ёнджыка матысмӧдісны. Тайӧ медыджыд дай медколан тор. Сельсӧветын кӧ пукалӧны омӧль йӧз, найӧ сӧмын тшыкӧдӧны уджсӧ, асланьныс кыскӧны, налы кӧть ещӧ бур законъяс гиж, олӧмӧ законъяссӧ оз нуны.

Вермас лоны — положенньӧын сельсӧветъяс удж нуӧдӧм йылысь эз на ставыс веськав. Гашкӧ, сэтчӧ ӧткымынлаті колӧ содтыны, ӧткымынлаті колӧ вежны, та вӧсна СССР-са Центральнӧй Исполнительнӧй Комитетлӧн Президиумыс шуис чукӧртны ас бердас сӧвещанньӧ сӧветъяс удж лӧсьӧдӧм, бурмӧдӧм йылысь. Сӧвещанньӧ вылӧ чукӧртчӧны кымынкӧ морт сельсӧветъясын уджалысь пиысь, волисполкомъясысь. Сідзкӧ сиктса сӧветъясын удж сувтӧдӧм йылысь гӧгӧрбок вермасны видзӧдлыны, лӧсьӧдны быд боксянь бура да шыльыда удж сувтӧдӧм. Сӧвещанньӧ заводитчис уджавны январ 3-ӧд лунӧ.

Сӧвет власьт быд ногӧн зільӧ бурмӧдны, лэптыны удж сӧветъясын, кӧсйӧ ёна матысмӧдны налысь уджнысӧ крестьяна бердӧ. Крестьяналы аслыныс тшӧтш колӧ видзӧдлыны тайӧ удж вылӧ, тшӧтш колӧ отсавны сувтӧдны бура удж сельсӧветъясын, волисполкомъясын.