ВЕЛӦДЫСЬЯС БОСЬТЧӦНЫ — ВОЧА ОТСАЛАМ НАЛЫ

Колян вежонас вӧлі Сыктывдінкаргӧгӧрса велӧдысьяслӧн чукӧртчылӧм (конференция).

Быд сёрни йылысь найӧ ӧти кывпом шуисны: крестьянакӧд топыдджыка ӧтувтчыны, лӧсьӧдавны бур лыддьысян керкаяс да гырысьӧс велӧдан школаяс; ӧтувтчыны коммунист партиякӧд деревня кыпӧдан уджӧн, отсавны партиялы крестьяналысь овмӧс кыпӧдны да олӧм югдӧдны; быд ногӧн отсавны деревнялы асланыс тӧдӧмлуннаныс (знание). Шуны кӧ, велӧдысьяс кӧсйысьӧны мунны коммунист партиякӧд тшӧтш — Ленин индӧм туйӧд.

Таво арнас вӧлі Изьва уездувса велӧдысьяслӧн конференция. Сэні учительяс тадзи жӧ шуисны.

Ӧні неважӧн муніс татшӧм конференцияыс Емдін уездувса велӧдысьяслӧн. Найӧ ыстісны чолӧмбыттьӧ Обласьтувса партия комитетлы; сэні найӧ бара жӧ кӧсйысьӧны сьӧлӧмсяньныс мунны ӧтвылысь коммунист партиякӧд да комсомолкӧд — югдӧдны-кыпӧдны деревня, бырӧдны йӧз костысь пемыдлун.

Тайӧ ӧд ещӧ абу на ставыс. Велӧдысьяс кӧсйысьӧны быд ног отсавны деревняса сӧвет власьтлы (сельсӧветъяслы, волисполкомъяслы) бурмӧдны уджъяссӧ, туйдӧдны сэні уджалысьяссӧ, кыпӧдны-крепитны деревняса удж нуӧданінъяс (низовые аппараты).

Та кындзи на велӧдысьяслӧн зэв уна уджыс: челядьӧс школаын велӧдны — дерт, медводдза удж; сэсся колӧ кооперативъяс ёнмӧдны, мӧда-мӧдлы отсасян комитетъяс кок йылӧ сувтӧдны, сідз водзӧ.

Позьӧ шуны: велӧдысьяс вылӧ усьӧ вывті уна удж, юр выв тырныс.

Вермасны-ӧ найӧ став уджсӧ нуны? Судзсяс-ӧ налӧн быдлаӧ киныс? Тырмас-ӧ налӧн вын-эбӧсныс кыскыны та ыджда удж додьсӧ?

Емдін уездысь ӧти деревняса учитель, Н. Т—н, миянлы гижӧ: «Додь сӧвтісны деревняса велӧдысьлы ыджыдӧс. Кыдзи сійӧс ми вермам кыскыныс-а? Миян асланым на оз тырмы весиг тӧдӧмным (знание), огӧ кужӧ сибӧдчыны крестьяна дінӧ, огӧ тӧдӧ, кытісянь медвойдӧр кутчысьны ни».

Дерт, абу кокньыд. Шуам тай: мися, вывті сьӧкыд удж велӧдысьяс вылӧ воӧ. Ӧткӧн налы став уджсӧ нинӧм вылӧ не нуны.

Колӧ отсавны. Колӧ ставнымлы мӧда-мӧдлы отсасьны. Велӧдысьяс кӧ босьтчӧны сьӧлӧмсяньныс отсавны коммунист партиялы да Сӧвет власьтлы кыпӧдны-югдӧдны деревняса олӧм, колӧ воча и налы отсавны. Налӧн уджыс уна, жалӧванньӧныс этшаник — 33 шайт (унджыксӧ сетны ӧні оз на вермы Сӧвет власьт).

Медвойдӧр кокньӧдны велӧдысьяслысь олӧмсӧ вермас деревняса власьт: абу кӧ налӧн патераныс школаас, колӧ бурджык патера сетны, ичӧтджык дон сыысь босьтны; медым эз тӧдны ыджыд нужда нинӧмысь — пескысь ни, сёян-юанысь ни, колӧ отсавны кокньыдджыка налы судзӧдны; колӧ водзджык налы жалӧванньӧяс мӧдӧдны, быд ногӧн колӧ кокньӧдны налысь аскостса оласногнысӧ. Быдӧн ӧд гӧгӧрвоӧны: кор велӧдысьыд олӧ тшыг нисьӧ пӧт, кор патераыс кӧдзыд — сэки сылӧн сы йылысь сӧмын и дум, кыдз эськӧ нуждасьыс петны, медыджыд уджыс сылӧн — йӧзӧс велӧдӧмыс‐югдӧдӧмыс — сэки оз бура мун.

Тайӧ ӧтиногса отсӧг. Мӧд ногӧн колӧ отсавны тӧдмӧдӧмӧн. Деревняса велӧдысьыд ӧд абу быдтор тӧдысь морт. Ковмас кӧ сылы кутшӧмкӧ сӧвет — колӧ сетны вылісяньджык (уездсянь, Обласьтсянь).

Сӧмын тадзи, кор кутам мӧда-мӧдлы воча отсасьны да ӧтвылысь уджавны, вермам бурджыка нуӧдны ыджыд уджнымӧс — кыпӧдны деревняса олӧм, бырӧдны йӧзлысь пемыдлунсӧ, индыны найӧс югыд туй вылӧ.

Ӧтвылысь ставным, мӧда-мӧдлы отсасьӧмӧн пасьвартамӧй сьӧд олӧмсӧ коми деревняысь!