НАЛОГ КӦ УНДЖЫК МЫНТӦМА — ПОЗЬӦ БӦР КОРНЫ
Налог мынтігӧн мукӧд крестьянин вермас сетны мыйта колӧ сы вылысь налогыс, унджык сы дорысь. Тайӧ вермас лоны со мыйла: окладнӧй листъяс крестьяналы сетӧма нин, найӧ мынтӧны нин налогсӧ, мынтысьысьыс бӧрвылас нин тӧдас, мый сылы сетӧмаӧсь льгота (кокньӧд). Татшӧм крестьяналы лишнӧй, колан дорсьыс унджык мынтӧм налогыс бӧр сетсьӧ. Шуам, кутшӧмкӧ крестьянинлы колӧ вӧлі мынтыны 10 шайт. Сійӧ 10 шайтсӧ ӧтпырйӧ мынтіс ноябрын 15-ӧд лунӧ. Ноябр 20-ӧд лунӧ крестьянинлы воӧ юӧр — сылы омӧль овмӧс вӧснаыс налогӧвӧй комиссия шуӧма чинтыны джынсӧ налогыслысь. Тайӧ шуӧм сертиыс крестьянин мынтӧм налогыслысь джынсӧ (5 шайтсӧ) вермас бӧр босьтны. Ставпӧлӧс налог мынтӧм бӧрын нин сетсьӧм льготаыс кузя бӧр сетсьӧ унджык мынтӧм сьӧмыс. Льготаясыс сетсьӧны закон серти.
Сӧмын сьӧм, мынтысьны кӧ удитан, бӧр оз сетсьы кутшӧмкӧ омӧльтор (вӧв-ӧ, мӧс-ӧ усьӧ, мукӧдтор лоӧ-ӧ) овмӧсӧс суӧмысь. Таысь эськӧ льготаыс закон серти сетсьӧ жӧ да. Та пыдди льготасӧ сетасны мӧд во налог мынтігӧн.
Кыдзи позьӧ бӧр корсьны унджык, мыйта колӧ вӧлі, налог мынтӧмсӧ?
Крестьянинлы колӧ сетны заявленньӧ уездса налогӧвӧй комиссиялы. Заявленньӧ бердӧ колӧ тшӧтш пуктыны окладнӧй листтӧ, налог мынтӧм йылысь сетӧм квитанция дай льгота сетӧм йылысь гижӧдтӧ.
Налогӧвӧй комиссия видлалӧ заявленньӧ, шуӧ сетны бӧр крестьянинлы лишнӧй сьӧмсӧ. Ассьыс шуӧмсӧ пасйӧ окладнӧй лист вылӧ. Окладнӧй листыс волисполком пыр бӧр сетсьӧ налог мынтысьлы. Крестьянин сійӧ окладнӧй листнас вермас бӧр босьтны лишнӧй мынтӧм сьӧмсӧ кассаысь.
Позьӧ унджык мынтӧм сьӧмсӧ крестьянинлы кассаысь не босьтны, а тшӧктыны сійӧс вуджӧдны мӧд во налогӧ. Сэки сы йылысь налогӧвӧй комиссия сетӧ крестьянинлы гижӧд. Мӧд во налог мынтігӧн сійӧ сьӧмыс гижсьӧ мынтӧмӧн окладнӧй листӧ.
Заявленньӧяс позьӧ сетавны ӧні. Сроксӧ, кытчӧдз позьӧ сетны заявленньӧяс, абу на урчитӧма. Сӧмын оз ков вунӧдны со мый: сьӧм кассаысь бӧр босьтӧмысь оз позь нюжӧдчыны тӧлысьысь дыр сы йылысь исполкомӧн юӧртӧмсянь. Тӧлысь бӧрын касса оз нин сет лишнӧй мынтӧм налогтӧ.
Татшӧм крестьяналӧн кӧ эм важ налогысь недоимка, касса сьӧмсӧ крестьянинлы киас оз сет, а бергӧдӧ недоимкаӧ. Унджык кӧ недоимкасьыс колӧ сетны сьӧмсӧ, сійӧ сьӧмсӧ, дерт, сетасны.
