ВЫЛЬ МЕСТАӦ ОВМӦДЧЫНЫ МУНӦМ ЙЫЛЫСЬ
Война дугдӧм бӧрти, видз-му вӧсна кӧні лои дзескыд, ёна пондісны йӧзыд вешйыны выль местаӧ овмӧдчыны, кӧні видз-му уна уджавтӧг кольӧ (Самарскӧй, Саратовскӧй, Донецкӧй да Кубано-Черноморскӧй Обласьтъясӧ да Сибырӧ). Выль местаӧ мунігӧн овмӧс быдсӧн вузаласны да чайтасны выль местаысь аддзыны унджык видз-му да бура пуктыны выль местаӧ овмӧс. Сідзжӧ бӧръя воясӧ гӧль крестьянинъяс ёна пондісны выль местаӧ овмӧдчыны мунны (Сибырлань да мукӧд местаясӧ). Муналысьяс мукӧдыс войнаӧдз ветлывлісны Сибырӧ вурсян нажӧтка вылӧ. Аддзавлісны сэтысь уна лишнӧй уджавтӧг прӧстӧ куйлан видз-муяс. Миян Коми Обласьтын видз-мутӧ паськӧдны местаыд эм жӧ эськӧ да, сьӧкыд выль весастӧ вӧчныыд, тырӧма быдсӧн вӧрӧн. Паськӧдчыны гӧль йӧз оз вермыны. Вота видз-му (надельной земли) этша. Нянь воӧ омӧлика, нажӧткаясыд мукӧд местаын абуӧсь. Овны, дерт, лоӧ тшыгйӧн-сорӧн, няньыд оз тырмы, турун скӧтӧс видзны этша, оз жӧ тырмы. Гӧль йӧз татшӧм олӧмсьыс Коми Обласьтысь пышйӧны мӧд местаӧ, кокни да бур олӧм вылӧ зільӧны. Важ местаысь овмӧс вузалӧны, видз-му кӧртымӧн сеталӧны либӧ дзикӧдз ӧткажитчӧны да обществоас сетӧны. Татшӧм муналысьяс либӧ мунны писькӧдчысьяс частӧ волывлӧны Обласьтувса видз-му управленньӧӧ (Обземуправление) юасьны: позьӧ оз мунны, сетасны оз выль местаын видз-му, да сэсся корӧны туй вылӧ мунны отсӧг да разрешенньӧ. Видз-му Управленньӧын отсӧг ни разрешенньӧ оз сетны, шуӧны: мунны оз ков, видз-муяс выль местаысь оз сетны, овмӧс вузавлыны оз ков. Мукӧдыс оз веритны тайӧ висьталӧмтӧ — вузаласны овмӧс и мунӧны. Ветласны воӧдз, кыкӧдз и дырджык, да сэсся лоӧ бӧр гортӧ локны, оз некысь видз-му перйыны вермыны да. Гортӧ бӧр воӧм мысти овны лоӧ йӧз ордӧ пырны. Овмӧс мунігӧн вузалӧма, сьӧмсӧ ветлігӧн видзӧма — выль местаӧ овмӧдчӧм пыдди колӧ бӧр важ местаас нинӧм абусянь выльысь овмӧдчыны заводитны. Мунтӧдз кӧть омӧлик да вӧлі аспом керка, видз-му неуна да кутшӧмкӧ колӧкӧ и скӧт — вӧв либӧ мӧс; бӧр воӧм мысти и сійӧ нинӧм эз ло.
Уна крестьянскӧй кӧзяйство нин татшӧм ветлӧмнас рӧзӧритчис миян Коми Обласьт улысь. Медым водзӧ дугӧдны татшӧм самӧвӧльнӧя выль местаӧ овны мунӧмысь, Центральнӧй Исполнительнӧй Комитет (ЦИК СССР) таво август тӧлысьын висьталіс: оз пӧ ков лэдзны выль местаӧ мунысьясӧс. Коді пӧ самӧвӧльнӧ мунӧ, выль местаын пӧ оз вермы видз-му пӧлучитны, сӧмын рӧзӧритчас ветлӧм-мунӧмнас. Ӧтка выль местаӧ мунысьяслы государство отсӧг сетны оз вермы. Государство отсалӧ толькӧ сэтшӧм йӧзлы, кодъясӧс ачыс государствоыс вештӧ выль местаас.
Миян Коми Обласьтысь Видз-му Комиссариат оз думайт вештыны йӧзсӧ мӧд местаас. Та серти гӧль йӧзлы оз шогмы помӧн вӧрзьӧдчыны гортысь. Сьӧмтӧг да овмӧстӧг выльлаӧ кӧзяйство пуктыны да кыпӧдны отсӧгтӧг сьӧкыд. Бурджык лоӧ, важ местаын ӧтувтчӧмӧн босьтчыны овмӧс кыпӧдны видз-му уджалан кооперативъяс да тӧвариществояс пыр. Сӧмын тадзи ми вермам кокньӧдны олӧм да овмӧс кыпӧдны бокӧ мунтӧг.
