КОРСЯМ МЫЖАӦС

Гашкӧ, прокурор аддзас

Пыр ми шуам: нывбабаяс дор колӧ ёнджыка сулавны, найӧ мужикъясысь пемыдджыкӧсь. Сӧмын тай унаысь на овлӧ мӧдарӧ. Збыль ӧд, мукӧдтор вылас шензьыныыд он вермы. Мед нӧ, шуам, войдӧр вӧлі сідзи: уджалысь гӧлиник нывбабаясӧс пыдди эз пуктывны. Ӧні нӧ, Сӧвет власьт дырйиыс, мыйла овлӧ татшӧмторъясыс? Оз весиг веритчы, дзик мойд кодь. Эськӧ ставыс збыль, кыдз шусьӧ — курыд збыль.

Ӧтик дас сизим арӧса ныв Ипатьдорысь, Проньдор вӧлӧсьтысь, Емдін уезд улысь, мунлӧма верӧс сайӧ ас сиктса морт сайӧ. Во олӧмаӧсь ӧтлаын, да мужикыс абу дугдылӧма бабасӧ нӧйтӧмысь. Нӧйтӧма мыйӧнсюрӧ, яй вывсьыс лӧзыс абу бырлӧма, вой шӧр войын, понйӧс моз, кӧмтӧгыс, дӧрӧм кежсьыс, тойлавлӧма посводзас тӧв шӧр тӧлын... Тайӧ ставсӧ терпитӧма пемыд раминик аньыд. Звер кодь мужикыдлӧн весиг тайӧ нӧйтӧмсьыд на абу сьӧлӧмыс бурмӧма — нӧйтӧма на бабасӧ и сьӧкыд дырйиыс... Ӧтчыд, тулыснас 1923 воын, пес кералігӧн сэтшӧма нӧйтӧма бабасӧ, ӧдва сійӧ гортас воӧма да пышйӧма пӧрысь бать-мам ордас. Бать-мамыс бӧр ыстӧмаӧсь мужикыс дінӧ. Сы бӧрын ещӧ на дзонь вежон нӧйтӧма мужикыс, сэсся и вӧтлӧма (тыдалӧ, пӧтӧма). Абу сетӧма весиг нянь кусӧк. Тӧлысь мысти бабаыд челядясьӧма.

Кодкӧ бабатӧ путьмӧдӧма да судӧ сетӧма: мужиксяньыс перйыны отсӧг кагасӧ вердны да ассьыс приданнӧйсӧ.

Арӧдзыс виччысьӧма суд, сэсся лэччӧма Пальӧ народнӧй суддялысь юавны, кор лоас судыс. Сэні висьталӧмаӧсь: оз судитны, делӧсӧ пӧ шыбитӧма нин, амнистия пӧ таляліс...

Мый сэсся, бабаыд пемыд, думайтӧ: гашкӧ пӧ, ӧнія выль ногнад сідзи и колӧ...

Сентябр тӧлысьын 1923 воын тайӧ аньсӧ ме аддзылі Сыктывдінкарысь, висьталіс ставсӧ меным. Ме сэсся висьталі та йылысь Емдін уездувса нывбабаяс костын уджалысьлы — Фотиевалы. Сы бӧрын вӧлі Фотиева юасьӧма суддяыслысь, да тӧвнас Проньдорын вӧлі суд. Судитісны перйыны мужиксяньыс 75 шайтӧн быд во, кагаыслы кӧкъямыс арӧс тыртӧдз. Мужикыс вӧлі обжалуйтӧма Обласьтса судӧ. Таво тулыснас, самӧй рӧспута дырйиыс, вӧлі корлӧмаӧсь Сыктывдінкарӧ (ог тӧд, кутшӧм судӧ), сӧмын бара нинӧм абу лоӧма, шуӧмаӧсь: сетім пӧ делӧсӧ Емдінӧ.

Октябр 1-й лунӧ таво ме вӧлі Ипатьдорын. Кагаыс аньыдлӧн кокӧн нин ветлӧ, сёрнитӧ; юалі мамыслысь: уна-ӧ нӧ батьыс мынтӧ? — Нинӧм на пӧ оз, пыр на пӧ виччыся, гашкӧ пӧ, неуна отсаласны...

Бабаыс, коньӧр, олӧ пӧрысь батьыс ордын, гӧтыра вокыс дінын. Дерт, абу зэв колантор; кага дінас весиг оз лысьт матыстчыны, полӧ ласкайтны.

Со ӧд кутшӧмторъяс вӧчсьӧ миянын.

Гашкӧ, суддяясыс виччысьӧны: пиыс пӧ быдмас да ачыс кутас перйыны батьсяньыс...

Батьыслӧн нимыс — Илля Матвеевич Пологрудов (служитӧ Проньдорса волисполкомын). Мамыс — Анна Викторовна Пологрудова — олӧ Ипатьдорын.

Пр.-Кан.