МАЙСЯ МЕДВОДДЗА ЛУН
1889 воын Парижӧ чукӧртчисны съезд вылӧ быд государствоысь социалистъяс, шуисны кутшӧмкӧ ӧти лунӧ празднуйтны став мувывса уджалысь йӧзлы. Мед пӧ ӧти лунӧ, ӧти часӧ быд карысь дугдӧны пабрик-заводын уджалӧмысь, петӧны чукӧрӧн, корӧны кӧзяевалысь быдлаын ӧтитор. Сэтшӧм лунсӧ босьтісны майся медводдза лун. Сійӧ лунсӧ пӧ уналаын нин празднуйтӧны тулысӧс виччысьӧм кузя. Съезд вылын шуисны корны кӧзяевалысь быдлаын медвойдӧр 8 часа уджалан лун. Уджалысьяс вӧлі оз эштыны шойччыны, гортаныс олыштны, гажӧдчыштны, велӧдчыштны. Мӧдтор шуисны корны: правительствояслысь: мед найӧ кусӧдасны войнаяс. Уджалысь том йӧз оз кутны мунны мӧда-мӧдӧс виавны, ассьыныс овмӧс эновтны салдатскӧй служба вӧсна. Сійӧ съезд вылын жӧ медыджыдторсӧ найӧ вӧчисны: шуисны быд мувывса уджалысьӧс чуксавны, чорыда ӧтувтчыны вермасьӧм вылӧ социализм вӧсна: мувыв эмбуртӧмъяс, ӧтувтчӧй!
Роч муын май 1 лун празднуйтісны Варшаваын 1890 воын, сӧмын гусьӧник на. Еврейяс сэсянь быд во празднуйтісны май 1 лун. 1899 восянь уна роч карын нин кутісны празднуйтны, сӧмын пыр жӧ лои дзебсясигтырйи вӧръясын, кар сайясын. Полиция вӧтлысис, куталіс, тюрмаӧ сюяліс празднуйтысьясӧс. Роч муса уджалысьяс полӧм пыдди да дугдӧм пыдди нӧшта нёльӧд корантор содтісны: «Шыбитӧй сарӧс!» (
1900 воын Харьков карын рочмувывса уджалысьяс морт 10.000 сійӧ лунӧ петісны революция сьыланкывъясӧн. Вель ёна лои вӧтлысьны на бӧрся полициялы. Мӧд вонас уналаын нин кар вылӧ петалісны уджалысьяс. Тифлисын медводдза кось вӧлі сэки полиция-уджалыся костын. Саратовсаӧс бӧрыннас унаӧс судиталісны сійӧ лунсӧ празднуйтӧмысь. Сэки жӧ Петроградса уджалысьяс кар вылӧ петісны, сӧмын полицияыд казялӧма водзвыв да бара жӧ лыйліс уна йӧзӧс, весиг челядьӧс тшӧтш. Унаӧс арестуйталісны да судиталісны катаргаясӧ. Мукӧд государствоса уджалысь йӧзлы мыйӧн кывсьӧма сэтшӧмторъясыд, быдласянь интернационал нимӧн ысталісны сьӧлӧмсетан юӧръяс Роч муса уджалысьяслы.
Сійӧ восянь сэсся эз нин дугдывны уджалысь йӧз празднуйтӧмысь май 1 лун, уна йӧз тюрмаӧ пыри, сісьмис и кулі. Уна сӧстӧм вир киссис уджалысьлӧн. Эз прӧста киссьы налӧн вир. Сійӧ вирыс Роч мусӧ вынсьӧдіс, небзьӧдіс. Сэтчӧ быдмис Россияса Сӧветса Федеративса Социал Республика. Крестьяна-уджалысьлӧн Гӧрд армияыс чукӧртчис гӧрд интернационал знамя гӧгӧр став мир син водзас.
Дзик весь мырсьӧм, весь вермасьӧм лои капиталистъяслӧн, помещикъяслӧн роч революциякӧд, эз вермыны найӧ бӧр мырддьыны немтор. Матысмӧ медбӧръя час накӧд косясьӧм: «Тайӧ лоӧ медбӧръя кось».
Коркӧ тай медводдза кристиана сьӧлӧмысь нимкодя празднуйтлісны ассьыныс тувсов праздникнысӧ, Пасканысӧ, мӧда-мӧдӧс нимкодя чуксалӧмӧн, горзӧмӧн: «Кристос Воскрес», сідзи жӧ регыд ставмувывса уджалысь йӧз, крестьяна наысь на нимкодя горӧдасны: «Мувыв эмбуртӧмъяс, ӧтувтчӧй!». Оз кось вылӧ, оз вермасьӧм вылӧ ӧтувтчыны. Ӧтувтчасны удж вылӧ, долыд гажа олӧм вылӧ!
