НИНӦМ ШУНЫ, БУРАКОДЬ ЛӦСЬӦДӦМАӦСЬ САМӦКУР ПУЫСЬЯСТӦ

Выльгортын неважӧн на вӧлӧма сура праздник. Праздник луннад юысьджык йӧзыд дӧбельки юасны кода суртӧ да самӧкуртӧ. Аскинас налы зэв пӧкмелля. Пӧкмелитчыныд немӧн, кода суртӧ да самӧкуртӧ лунтырнад да войбыднад быд пельӧсысь нин сысъялӧма. Юрыд зэв ёна висьӧ, шог. Мый керны? Юысьясыд, кымынкӧ морт, чукӧртчасны дай мунасны ӧти самӧкур пуысь да вузалысь ордӧ, шуӧны Сивер Ӧльӧшӧн (Ӧлексей Григорьевич Мальцов), оз-ӧ кыськӧ-мыйкӧ сюрышт. Налы шуасны: «самӧкур пӧ абу». Ӧтик на пытшкысь кодкӧ и казявлӧма — Сивер Ӧльӧш гӧтырыд кутшӧмкӧ доз дзебас карта вылас. Сійӧ керкаас пырӧм бӧрас аддзылысьыд видлас дозтӧ, да сэн тырыс самӧкур, ведра гӧгӧр, пыр жӧ кватитас дай пышйӧдас ставнас, тӧварышъястӧ корас дай пондасны пируйтны, сэтчӧ жӧ малязі моз ляскысяласны и мукӧд пӧкмелитчысьяс, мӧдӧдчас налӧн, кыдз шуласны, «пир горой».

Кӧзяйкаыд кватитчас да, самӧкурыд абу. Пыр жӧ котӧртас корсьны волысьястӧ, аддзас найӧс, пондас корны дон. Буракӧ, вунӧдӧма пӧслӧвичасӧ «пон вомысь пӧ яй кусӧк он нетшышт», дон пыдди сійӧс сӧмын понъялӧмаӧсь да материтӧмаӧсь быд ногӧн. Сэсся сылы кушнас и лоӧма бӧр мунны гортас.

Пируйтысьяс дінад сэсся воас ачыс кӧзяиныс, Сивер Ӧльӧшыд. Бара пондас корны кӧть джын донсӧ самӧкурыдлысь. Мынтӧм пыдди сылысь став дӧрӧмсӧ косявласны, сідз жӧ быд ногӧн материтасны, чуть пӧ сьылі тшуптас оз сетавны. Пасьтӧгыс сэсся и лоӧма мунны гортас. Велӧдыштӧмаӧсь самӧкурщик гозъятӧ! Судитчыныд пышйӧдысьясыдкӧд абу и лысьтӧмаӧсь.

Сивер Ӧльӧш гозъяыд, буракӧ, ёна нин водзын пулывлӧмаӧсь да вузавлывлӧмаӧсь самӧкуртӧ, кывзан да, юысьясыд пӧ пыр на ордӧ кыссьӧны. Сэсся велалӧмаӧсь нин найӧ ёна мудеритны. Праздник лунъясад вӧлӧм найӧ самӧкуртӧ некодлы оз вузавны: «абу пӧ», — шуӧны, тӧдӧны, мый сэки йӧзыд мукӧдлаысь юӧны, помалӧны, аски кежлӧ самӧкурыд некодлӧн оз коль; сылӧн самӧкурыд дзонь, сэсся и вузавлӧ торъя ыджыд дон вылӧ, юысьясыд пӧкмелитчигад нинӧм оз жалитны, мый корасны, сійӧ и сетӧны. Сідзнад Сивер Ӧльӧш гозъяыд праздник аскинад вӧлӧм корӧны самӧкур бутылка вылад (пӧлуштоп) шайтӧн-джынйӧн. Юысьясыд сэтшӧм грабитӧмсьыд лӧгасьӧмаӧсь дай лӧсьыда кыйыштӧмаӧсь найӧс. Сюйыштӧмаӧсь зептас комын кымын шайт.

Колӧ эськӧ та ногнад ёнджыка велӧдавны быд самӧкурщикӧс. Судитчыны оз лысьтны. Лоӧ дугдыны бурӧн пуӧмсьыд да вузавлӧмсьыд.

К—в.