КУЛӦМДІНСЯНЬ ШОЙНАТЫӦДЗ

Кӧть подӧн мун.

Эжва ямӧма. Паракод Шойнатыысь вылӧ оз ветлы. Ковмас кӧ мунны — лоӧ мир туй кузя, вӧлӧн либӧ подӧн (медавныд кӧ нинӧм вылӧ).

Кулӧмдінын станция абу, вӧв лоӧ корсьны бокысь. Кывтӧ нюжӧдӧмӧн котралан сикт кузя, юасян, оз-ӧ кутшӧмкӧ бур дядьӧ сюр Дереваннӧйӧдз колльӧдны (24 верст).

— Дядьӧ, вай колльӧд Дереваннӧйӧдз? — шыасян.

— Мыйӧн верст сетан?

— 10 урӧн сета.

— Этша... Вай ӧкмыс шайт, нуа...

— Пара вӧлӧн али мый?

— Ог эськӧ да, пара доныс менам ӧтикыс сулалӧ...

Коркӧ-некоркӧ сюрас, гашкӧ, нуысь вит шайтысь...

Колльысьысьяс эськӧ эмӧсь да, телеганыс абу.

Колӧ Местхозлы лӧсьӧдны Кулӧмдінӧ станция, мед эз ковмы водзӧ кежлӧ копрасьны кулакъяслы да мед вӧлі кӧть ичӧтик нажӧтка гӧльджык крестьяналы. Оз кӧ лӧсьӧдны станция, регыд лоӧ Кулӧмдінсянь подӧн ветлыны.

Ошкӧсь.

Дереваннӧйӧ сувті тӧдса ордӧ, станция абу жӧ...

Дереваннӧйын ошъяс зэв ӧбӧдитӧмаӧсь крестьянаӧс: комын мӧс нин косялӧмаӧсь, мукӧдыс дзик мӧстӧг кольӧма.

— Кыйны эгӧ вермӧ, — шуӧ менам тӧдса. — Ветлім жӧ эськӧ да, нинӧм эз ло.

Колӧ Союз Окоталы босьтчывны ошъяссӧ бырӧдны татысь.

Крестьяналы колӧ скӧтсӧ страхуйтны. Сэсся комитет взаимопомощиыдлы колӧ унджык эмбур чукӧртны, мед вермис гӧльджыкыслы кӧть отсыштны, причча кӧ суас.

Омӧлик мода.

Аныб кузя таво вӧчӧмаӧсь москияс, бура паськыдӧсь, няйтысь ӧні аныбса оз нин повны.

Сэні ӧнӧдз на том йӧз костын эм лёк мода: локтігӧн и мунігӧн коллялӧны бокӧвӧй мортӧс зэв ыджыд серамӧн — быттьӧ йӧяс: чукӧрӧн-чукӧрӧн туй бокын сулалӧны да сералӧны... Асьныс оз тӧдны, мыйысь налӧн сэтшӧма серамныс петӧ.

Станция эськӧ вӧлӧма да, менам воигкежлӧ... бырӧма.

— Срокыс помасис, — шуӧ Казаринов. — Тӧрыт кӧ эськӧ воин — нуим 8 урӧн верстысь, талун нуам 10 урӧн...

Виччысьӧны Местхозсянь выльысь медалысьӧс.

Сапӧг ньӧбны ог вермы.

Аныб перевоз. Перевозчик норасьӧ:

— Жалӧванньӧ сёрӧн мынтӧны, зэв этша. Локтӧ ар, кӧдзыд... Сапӧгӧй абу, весиг ньӧбныс нинӧм вылӧ... Сэсся видзӧд, карбасас ва пырӧ, дугдывтӧг лоӧ койны... Веськыд мат!.. Ог тӧд, мый видзӧдӧ начальствоыс...

Школа видзӧны ас тшӧт вылын.

Пӧддельнӧйсянь нуӧны 8 урӧн верстысь, станция эм. Новлӧдлӧны ӧдйӧн, весиг сьӧлӧмыдлы нимкодь!..

— Тӧвнас, кор деньга доныс вӧлі усьӧ, — шуӧ Попов — заведующӧйыс, — ямщикъяс дугдывлісны колльӧдчӧмсьыд, мунісны сортовка лэдзны. Ме эг мун. Пыр на кыдзкӧ-мыйкӧ станциятӧ куті аслам кык вӧлӧн.

Эм кык кооператив: ӧтикыс Пӧддельнӧйын, мӧдыс Керӧсын. Сӧмын этшаджык тӧварыс, оз вермыны крестьяналы быдтор сетны.

«Общественнӧй мельнича колӧ сетны комитет взаимопомощилы», — шуис вӧлӧсьтувса сӧветлӧн съезд. Ӧнӧдз мельничасьыс доходыс вӧлі мунӧ керӧсса... вичколы.

«Мырдӧн велӧдны челядьӧс 8 арӧссянь 14 арӧсӧдз. Нӧвик сиктӧ восьтыны школа. Став рӧскодсӧ школаясысь босьтны ас вылӧ», — шуис съезд.

Исполкомӧ бӧрйӧмаӧсь кык коммунистӧс да ӧти Гӧрд армияысь неважӧн локтӧм мортӧс.

Кӧсъям мунны Ленин индӧм туйӧд.

Вомынын кык кооператив, ӧтикыс омӧля уджалӧ, оз судзсьы.

Йӧзыс кӧсйысьӧны кыпӧдны комитет взаимопомощи:

— Общественнӧй мельничанымӧс сылы сетам. Сельскокӧзяйственнӧй налогысь нёльӧд пайсӧ сэтчӧ пуктам. Лӧсьӧдам вӧрзьӧдлытӧм запас (фонд) — 2 пунт няньӧн сёйысь юрӧ.

Поп керка исполком кӧсйӧ сетны клуб улӧ.

— Миянлы зэв окота тӧдны олӧм-уджалӧм Ленинлысь, кӧсъям мунны сійӧ индӧм туй кузя, — шуӧны выльысь партияӧ пырӧм йӧз.

Коммунист партияӧ сетӧмаӧсь заявленньӧ 3 морт, комсомолӧ — 9 морт. Войдӧр тані эз вӧвлы некутшӧм ячейка.

Йӧз садьмӧмаӧсь, югдӧмаӧсь.

Медбура удж мунӧ ШОЙНАТЫЫН (Сторожевск).

Лэптӧны зэв ыджыд керка — ыджыд школа улӧ. Лӧсьӧдчӧмаӧсь стрӧитны агрономическӧй да ветеринарнӧй пункт. Кӧсйысьӧны ещӧ стрӧитны бурдӧдчанін. Пельшӧрсӧ босьтчӧны видзны асланыс тшӧт вылӧ. Эм зэв бур пӧжарнӧй сарай.

Бура овмӧдчӧны Шойнатыын! Весиг поплы лои чӧвтчыны служитӧмысь. Выль вичкосӧ крестьяна сетісны исполкомлы, кытчӧ ковмас, мед сы вылӧ и сетас сійӧс.

Исполкомын коммунистъяс:

— Налы ми ёнджыка веритам, — шуис съезд.

Видзӧдлан бӧрвылад да, ёна жӧ нин крестьянаыд вежсьӧмаӧсь тані: югдӧмаӧсь, сӧвет власьтӧс да коммунист партияӧс лыддьӧны дзик асланысӧн.

Колӧ пыдӧджык йӧз костас тайӧ верасӧ сюйны.

Герк.