ВЫЛЬГОРТЫН

Кооператив.

Неважӧн на карса ЕПО восьтіс Выльгортын вузасян кооператив (лавка). Во кык-куим сайын крестьяналӧн вӧлі аслас общественнӧй лавка. Уджыс лӧсьыдакодь вӧлі мунӧ. Чӧжсьыліс сьӧм сё вит-квайт. Сэсся еджыдъяс воигӧн став тӧварсӧ — кодсӧ юклісны ас костас кыдзсюрӧ, кодсӧ гусявлісны, сьӧмсӧ, мый вӧлі, бара жӧ кытчӧкӧ ставсӧ воштісны, немся тшӧт ни учёт некодлы эз вӧв, и лавкаыс пӧдласис. Выльысь восьтыны ас сьӧм вылӧ крестьяна оз лысьтны, полӧны вошӧмысь сьӧмсӧ. Этшаник йӧз эськӧ кӧсйӧны восьтыны да, шлен лыдыс устав серти оз тырмы, восьтынытӧ оз позь. Гашкӧ, гӧгӧрвоасны мукӧдыс — да восьтасны жӧ.

Организуйтчӧм.

Библиотечнӧй кружок восьтіс: а) общество «Доброхим» и б) общество «Долой неграмотносьт». Шуисны мынтыны шленскӧй да паевӧй сьӧм. Бӧрйисны правленньӧӧ шленъясӧс (юралысьӧс). Кыдзи пондас мунны уджыс, шленъяслӧн лоӧ гижӧма «Югыд туй» газетӧ.

Электричество.

Сёрнитавлӧны лӧсьӧдны электрическӧй би керкаясӧ; юавлӧмаӧсь тӧдысь йӧзлысь да висьталӧмаӧсь: лӧсьӧдны кӧ пӧ торъя станция, сувтас рӧскодыс 12 сюрс шайт зарниӧн; пондасны кӧ пӧ бисӧ сетны карсянь, карса станциясянь (кӧсйӧны пӧ регыд вайны машина), ковмас пӧ мынтыны сӧмын 50 урӧн быд лампаысь быд тӧлысь. Тадзкӧ, тӧвбыднад (7−8 тӧлысь) зэв нин мунас став рӧскодыс 3−4 шайт керка юрӧ. Колӧ кыдзкӧ регыдджыка лӧсьӧдны, электрическӧй би ӧд зэв лӧсьыд, зэв гажаа югдӧдӧ керка пытшкӧстӧ. Биавныд зэв регыд: бергӧдыштан ичӧтик чурвидзан кодьӧс, пырысь-пыр жӧ лампаӧ чужас би, мӧдарӧ бергӧдыштан — кусас.

Мельнича стрӧитӧм.

Ӧнія мельнича зэв нин омӧльтчӧма, пыр киссьӧ да, кырӧ да, регыд некӧн лоӧ няньтӧ изӧдны. Кӧсйӧны эськӧ стрӧитны выльысь да, оз сюр бурджык мастерыс, татчӧс омӧлик мастеръяснад дзик нинӧм оз артмы. Оз-ӧ кодкӧ босьтчы вӧчны бокӧвӧй мастер?

Нюр косьтӧм.

Гидротехник тӧлысь нин уджалӧ Выльгорт ув нюрын, видлалӧ, кыдзиджык лӧсьыд косьтыны, вӧчалӧ планъяс. Воан вежонын кӧсйӧ нин заводитны канаваяс кодйыны. Вермыласны кӧ косьтыны (800 десятина гӧгӧр), уна жӧ эськӧ пӧльза лоас крестьянаыдлы.

Кутшӧма артмӧны няньяс, быдтасъяс.

Шуӧны: сюяс пӧ тшыксялӧмаӧсь розъялігӧн, сы вӧсна шептыс абу тыр туся, коластӧсь, сэсся поводнӧй уна петӧма ужпинь ид, водз кӧдзаяс, воӧма пӧ мыйкӧ понда вевйӧ, зэв посньыдик туся. Няньяс прамӧйӧдз эськӧ абу на воӧмаӧсь, ӧткымынъяс пондӧмаӧсь нин вундыны. Пыш, шабді, картупель — шӧркоддьӧмӧсь; рочысь вайӧм кӧйдысӧн кӧдзӧм шабді тушанас бурджыкӧсь. Капуста, сёркни, галан, кушман быдмӧны ӧнӧдз лӧсьыда, таво гагъяс эз жугӧдны. Турунъяс пуктісны бурӧс, мича поводдяӧн; косӧдінын поводнӧя содалӧма, васӧдінын, нюръясын — чиналӧма.

Коми пи.