КУТШӦМДЖЫК ЮРАЛЫСЬЯСӦС КОЛӦ БӦРЙЫНЫ ВӦЛӦСЬТЪЯСЫН
Регыд воас вӧлӧсьтъясын бӧрйысян кад бӧрйыны юралысьясӧс: шленъясӧс вӧлӧстнӧй съезд вылӧ, председательӧс, шленъясӧс исполкомӧ, земельнӧй комиссияӧ. Та йылысь эськӧ гижӧма нин вӧлі «Югыд туйын», да ме ещӧ на кӧсъя мыйяскӧ содтыштавны.
Эм шуанкыв: бур кӧ пӧ кӧзяин, бур и олӧм кӧзяйстволӧн. Тайӧ шуӧмыд абу весьшӧрӧ. Збыльысь, коді кужӧ кутны ассьыс кӧзяйствосӧ, бура мырсьӧ, зільӧ, тӧждысьӧ, сылӧн кӧзяйствоыд гӧгӧр зэв бур, зэв лӧсьыд, зэв тыр. Коді оз куж, дышӧдчӧ, оз тӧждысь, эновтчӧ быд уджысь, сылӧн олӧмыд некытчӧ оз туй, сэсся сылы аслыс дай семьяыслы овнытӧ вывті сьӧкыд, лӧсьыдтӧм, гӧгӧр нинӧм абу.
Сідз жӧ и вӧлӧсьтыдлӧн: бурӧсь кӧ, зільӧсь, тӧждысьысьӧсь, сьӧлӧмсьыс уджалысьӧсь юралысьясыс, сэні гӧгӧр быдлаӧд ладнӧ, лӧсьыд, сэсся и йӧзыслы овнытӧ лӧсьыдджык, кокниджык.
Бӧрйысигад со мый колӧ ёнджыка керны:
1. Оз ков бӧрйыны озыра олысь йӧзӧс, спекулянтъясӧс, кулакъясӧс, сар дор, купеч дор, поп дор сулалысьясӧс, горлопанъясӧс, баквалъясӧс, ошйысьысьясӧс.
2. Колӧ бӧрйыны гӧль-шӧр крестьянинуловысь, кодъяс ёнджыка тӧждысьӧны гӧль йӧз понда, кодъяс сулалӧны сӧвет власьт дор, кодъяс вермӧны водзсасьны озыръяскӧд, кулакъяскӧд, спекулянтъяскӧд.
3. Колӧ бӧрйыны грамотнӧйясӧс, сюсьджыкъясӧс, лэчыдджыкъясӧс сёрни вылын, веськыд нога олысьясӧс, вина ютӧмъясӧс, ышмытӧмъясӧс, юр садяясӧс, бура, зіля уджалысьясӧс вӧлӧсьт понда, яндысьтӧмъясӧс бур вылӧ шуӧмысь, велӧдӧмысь, вӧчӧмысь. Медъёна татшӧмъяссӧ колӧ витны исполкомын уджалысьясӧ.
Войдӧр вӧлі бӧрйысигад пырджык сюйсьӧны озыръяс, ёна судзсяна йӧз, найӧ сэсся зэв сӧветӧн олӧны, пыр мӧда-мӧдсӧ видзӧны, дорйӧны, гӧльясыдлы оз сетчыны; гӧльясыдлӧн ас костас сэтшӧм сӧгласыд, ӧтвылысь олӧмыд абу, сэсся водзсасьны накӧд нинӧм оз вермыны.
Тані ме, пример вылӧ, гижышта кымынкӧ выналӧм озыръяслысь: 1) шуам, колӧ видз-му мерайтны, рӧвняйтны, налӧн видз-муыд унджык, мерайтчыныд некыдз оз сетчыны гӧльясыдлы. 2) Шуам, колӧ ас вӧляысь колантор вылӧ чукӧртны сьӧм либӧ нянь, чукӧртӧны найӧ керка юрӧ, оз овмӧс серти да видз-му серти, гӧльясыд сэсся ӧтмоз и мынтӧны накӧд. 3) Туй вӧчны бара жӧ сідз, керка юрӧ, да ещӧ унджыкысь ыджыд уджалысь пыдди ыстӧны посньыдик уджалысьясӧс. Ӧтпыр шуны: озыръясыд быдтор, быд общественнӧй удж лӧсьӧдӧны ӧтмоз гӧльяскӧд, некутшӧм жалитӧм абу.
Озыръясыд пыр дӧжналӧны: вӧлӧсьтъясын пӧ некутшӧм торъя озыръяс ни, кулакъяс ни, спекулянтъяс ни абу, став крестьянаыс пӧ ӧткодь. Абу сідз. Сэтшӧм номыръясыд, гагъясыд быд вӧлӧсьтын мыйта колӧ. Шуам, кутшӧмкӧ крестьянин кыз уджсӧ уджӧдӧ меда уджалысьясӧн, удждӧ сьӧм налы ыджыд прӧчент вылӧ, сідз жӧ нянь, турун, мукӧдтор; ачыс сэсся спекулянталӧ, кокньыд удж вылын олӧ, сійӧ нӧ абу «кулак»? Либӧ: гӧль йӧзлысь ньӧбалӧны донтӧм донӧн быдсяматор, сэсся налы жӧ бӧр вузалӧ дона донӧн, полуштоп самӧкуртӧ вузалӧ чӧлкӧвӧйӧн, быдтор вылӧ дон лэптӧ, сійӧ нӧ абу «спекулянт»? Либӧ: кодлӧн жытник тырыс нянь чукӧртӧма, донтӧг ньӧбӧмӧн, меда уджалысьясӧн, карта тырыс скӧт — мӧс, вӧв, ыж, бара жӧ лӧсьӧдӧма меда уджалысьяс помысь, стрӧитӧ кык-куим керка-коромина, керка тырыс быдсяма мича, дона новлан-кӧмаланторъяс, дерт, сылӧн чӧжӧма и сьӧм. Сійӧ нӧ абу «озыр»? Сэтшӧмъясыс со и вӧлюйтӧны, выналӧны гӧль йӧз вылас. Сэтшӧмъяссӧ со и оз ков бӧрйыны вӧлӧсьтса юралысьясад; найӧ сюрасны кӧ, бурӧс оз нин думайтны гӧль пондаыд, оз нин тӧждысьны на понда, ещӧ ёнджыка пондасны дзескӧдны да топӧдны.
Вӧлі эськӧ зэв буртор, обласьтса исполком кӧ тшӧктас вӧлӧсьтса исполкомъяслы тайӧ гижӧдсӧ лыддьывны.
Бурсиысь.
