СӦВЕТЪЯС — ВОЙНА ЙЫЛЫСЬ

Сӧвет власьт дінӧ 1917 воын бергӧдчисны рочмувывса уджалысь йӧз, медъёнасӧ сы понда, мый Сӧвет власьт шуис: «оз ков война!», «вермасям мир понда!» Сӧвет власьтлы паныд мунысьяс шулісны — прӧста пӧ сідзи, ылӧдлӧны пӧ йӧзӧс.

Сизим воӧн да джынйӧн став удж нуӧдӧм ногнас, став съезд вылын шуӧмнас Сӧвет власьт петкӧдліс, мый сійӧ 1917 воын эз ылӧдлы. Со мый шуліс Сӧвет власьт война йылысь:

«Кӧсъям перйыны став эмбуртӧмсӧ озыр йӧз чорыд кабырысь. Найӧ понда ойдіс вирӧн муыс тайӧ война дырйи. Учредительнӧй Собранньӧ шуӧ тшӧтш Сӧвет власьткӧд: оз ков некутшӧм гуся сёрни государство кост. Колӧ ӧтувтны мӧда-мӧд кост воюйтысь крестьянаӧс да рабочӧйясӧс. Колӧ дзикӧдз дугӧдны кось государствояс кост. Оз ков лэдзны воюйтысь государствояслы миритчигӧн мӧда-мӧдлысь муяс мырддявны, сьӧмъяс перйыны.

Мед быдпӧлӧс йӧз ассьыныс оланногсӧ лӧсьӧдасны, кыдз аслыныс колӧ». — Тадзи шуис 1918 воын январ тӧлысьын 5-ӧд лунӧ Ставрочмувывса Исполнительнӧй Комитетсянь т. Свердлов Як. М.

Заводитчис гражданскӧй война — гӧля-озыра йӧз кост война. 4-ӧд Ставрочмувывса Сӧветъяслӧн съезд (1918 во, апрель 22 лунӧ) шуис: «Чукӧртам Гӧрд армия. Сійӧ оз понды усьласьны мукӧд государствояс вылӧ. Сійӧ пондас дорйыны уджалысь йӧзӧс буржуйясысь. Ӧні власьтыд уджалысь йӧз киын сӧмын Роч му вылын. Быдлаын власьтсӧ кутӧны озыр йӧз. Найӧ кӧсйӧны пӧдтыны революция. Найӧ кӧсйӧны пӧдтыны став посниджык слабджык государствосӧ. Сӧветскӧй Республика гӧгӧр ставыс враг. Сылы колӧ ён вына дорйысь — Гӧрд армия».

Кор эз понды кывсьыны пушкаяслӧн гымалӧм, Сӧвет власьт водзын сувтіс выль удж: кыпӧдны разьсьӧм овмӧс. VIII-ӧд Ставрочмувывса Съезд 1920 воын декабр тӧлысьын шуис: «Куим сьӧкыд во бӧрын уджалысь йӧз вермӧны заводитны овмӧс кыпӧдӧм уджӧ босьтчыны. Сетам став выннымӧс тайӧ удж вылас. Мед миян муын коді вермӧ, сійӧ и уджалӧ».

Кор быри война, Сӧвет власьт пондіс чинтыны армия.

1920 восянь ӧнӧдз армия пыр чиніс, ӧні сӧмын кольӧма 600.000 морт. Армия чинтӧмыд медъёна петкӧдлӧ — Сӧвет власьт оз кӧсйы воюйтны.