ВЕТЛІГ-МУНІГӦН

I.

Сыктывдінкарӧ Эжва кузя катігӧн паракод миян вель дыр сулаліс Паль улын (нянь да мукӧдтор ректісны). Петкӧдӧмаӧсь бабаяс — коді йӧвтор, коді оз, коді мый; мужикъяс — чери. Катысьяс паракодысь петісны коді мыйсюрӧ ньӧбны, коді — сідз, видзӧдлыны йӧзсӧ.

Дзик паракод бердас кымынкӧ мужик ва пиас кутӧны сакъясын ловъя черлядь.

— Какая рыба, дед? — юалӧ паракод вывсянь кызіник, бура пасьтасьӧм морт; асьсӧ зэв тшапакодь кутӧ. (Кутшӧмкӧ Сыктывдінкарса служак, рочнас во‐мӧд сайын оз на вӧлі куж.)

— Менсьым эськӧ, тыдалӧ, мыйкӧ юалӧ да... — кылӧ шуис сизимдас арӧса пӧль дінас сулалысь детиналы.

— Кутшӧм чери пӧ вузалан.

— А! Черлядь, черлядь...

— Сколько стоит фунт? — зэв тшапа чегӧ «роч» морт.

— Да, дас пунт кымынтӧ будё-от! — рочаліс дядьӧ, ачыс думнас шуӧ: огӧ на ӧд йӧрмӧй.

Кодсюрӧ кывзысь нюммуніны, серӧктісны (дерт, дед вылӧ).

— Почем просишь за фунт, спрашиваю я, — зэв збыляпыр нӧшта юаліс ньӧбасьысь...

Дас во сайын кӧ, дерт жӧ, эськӧ мыйкӧ содтіс, нимтіс кыдзкӧ дедӧӧс.

— Донӧн-ӧ пӧ коран? — вашкӧдіс дядьӧлы детина.

— Семдесят пять копеёкӧн!

— Дорого! — шуис дай бергӧдчис ньӧбасьысь.

— Семдесят пятьӧн, семдесят пятьӧн! — шуалӧ дед, ачыс мӧвпалӧ: гашкӧ, мыйкӧ сёрниыс эз артмы да...

— Тан ӧд, дедӧ, став катысьыс комияс. Тэ комиӧн сёрнит, гӧгӧрвоасны. Рочнас тай он жӧ лючки сяммы-а! — сӧмын шуи ме. Ньӧбасьысь чӧв олӧмӧн кывзіс.

— Огӧ, зон, рочнад ми вокыд кужӧй. Ӧні ӧд велӧдчыштӧм йӧзыд быдӧн со рочасьӧны-а. Мый висьталасны ли, юаласны ли — ми вокыд унджыксӧ огӧ и гӧгӧрволӧй — шогӧнмоз шуис дедӧ. Дерт, кӧнкӧ, думайтіс: рочнад кужӧмнад эськӧ лӧсьыдджык жӧ овныд кӧнкӧ вӧлі да — быдтор гӧгӧрвоим, ставсӧ тӧдім, вӧчим.

II.

Паракод вылӧ тшӧтш пуксисны катны сё-мӧд морт комияс (пӧрысь и том, ныв и зон). Пуръяс кылӧдӧмаӧсь увлань. Киссьӧм паськӧмаӧсь, сьӧдӧсь, узьтӧмӧсь, зумыштчӧмаӧсь. Кодсюрӧ пуксӧн да сувтсӧн шойччӧны: водавны некытчӧ, зэв дзескыд паракодын. Кӧнсюрӧ тӧлкуйтӧны аслас сьӧкыд удж йылысь, пӧрадокъяс йылысь, начальство йылысь...

— Важӧн вӧлі ӧбӧдитӧны крестьянатӧ, личкӧны. Ӧні сэтшӧм жӧ. Кӧн пӧ правдаыс, кысь сійӧс корсян.

— Ӧніятӧ эськӧ важыдкӧд он ӧтлаав. Ӧні позьӧ норасьны профсоюз пыр да мукӧд туйӧн корсьны правдатӧ.

— Кысь нин эськӧ гырысьджык дінас сибӧдчывны, на вылӧ норасьны да. Со асланым сиктса медалысьным-уджӧдысьным кутшӧм омӧль сюрӧма морт. Тӧдӧмӧн со личкис нажӧткасьыд, да мый вӧчан.

— Но таысь эськӧ дзик нин асьным мыжаӧсь да, асьным ӧд бӧрйим, медасим сылы. Колі прамӧйджык мортӧс пуктыны — вот и ставыс.

— Да ӧд быдӧн шуӧны: тайӧ пӧ важӧн вӧдитчыліс кер дорын, сяммас пӧ.

— Вӧлӧмакӧ и мӧдарас важ ног на жӧ сяммӧ. Дерт, локтан во кужны нин кутам.

— Миян со посни начальство гӧгӧрыс, ас гӧгӧрыс колӧ пӧрадоксӧ лӧсьӧдны, а сэсся аддзам правдатӧ и вылынджыксӧ.

III.

Сыктывдінкарӧ воӧм бӧрын кыдзкӧ-мыйкӧ висьӧмӧ уси. Муні больничаӧ. Доктор дінӧ пыртӧдз воддза жыръяс гижалӧны — коді ачыд, мый висьӧ да мукӧдтор. Висьысьяс бура уна — морт кызь. Гижсьыны сулалам черӧдын. Кӧнсюрӧ варгӧны комиӧн бабаяс — тыдалӧ, оз на ёна висьны.

Мыйкӧ зэв ньӧжйӧ гижасьӧмыс водзӧ мунӧ. Вӧлӧмкӧ, гижасьысьыс (кыськӧ вывланьысь, Сыктыв вожысь) рочӧн юасьӧ, а коми бабаяс оз сяммыны вочатӧ висьтавлыныд, оз гӧгӧрвоны. Сыысь сэсся гижасьысьыд скӧрмӧ, оз путьмы ӧдйӧ гижавны.

— Мыйкӧ тай нӧ шуӧны, ӧні пӧ суддяясыслы оз позь йӧз вылас горзыныс, скӧравныс-а.v

— Тайӧ мыйкӧ зэв жӧ скӧрмӧ! — шуасьӧны бӧрын бабаяс.

Найӧ оз тӧдны, мыйла скӧралӧ гижысь да кутшӧм лекарство колӧ, мед эз скӧрав да горзы — колӧ тшӧктыны тан да мукӧд йӧз волывлан сӧвет учрежденньӧясын служакъяслы коми йӧзкӧд комиӧн сёрнитны. А то пыр мӧда-мӧдсӧ оз гӧгӧрвоны дай лябсьӧны: со пӧ тай сӧвет власьтыдлӧн суддяясыд важ моз жӧ горзӧны да скӧрмӧны сьӧд-пемыд йӧз вылад.

Менам дум вылӧ уси мыйкӧ во-мӧд сайса да видзӧдлыссис шуйга стен вылас: нинӧм абу, куш стеныс кольӧма, оз нин дзирдав зэв мича «Спаситель ӧбраз» стен шӧрас. Ньӧжйӧник тай эськӧ водзӧ жӧ пыр мунӧны да, гашкӧ, регыд коркӧ коми йӧз локны кутасны повтӧг учрежденньӧясӧ, юасьны-висьтасьны, гӧгӧрвоны мӧда-мӧдсӧ.

Сэсся дум вылӧ уси «Зыранизация комиссия» (кӧнкӧ пӧ тай Сыктывдінкарас эм) да уна мукӧдтор...

Чард.