ИСТӦГТӦГ

Истӧг... Абу эськӧ зэв ыджыдтор да, ёна лӧсьыд. Чирснитан — ыпнитас би. Оз ков, майбыр, важ моз кальскыны тывкӧртӧн биа изйӧ. Лӧсьыд. Заводитлытӧ овны истӧгтӧг — кос пӧгибӧ воан, веськыд мат! Ӧні Эжва кывтыдын йӧзыс олӧны дзик истӧгтӧг, дзикӧдз нин матайтчӧмаӧсь. Эм эськӧ Емдін карын да, ветлыныс ылын, некор — страдна, колӧ уджавны. Мыйлакӧ кооперативъясыс асьныс оз вайны йӧз костас сэтшӧм колан кӧлуйтӧ.

Кутшӧма олӧны йӧзыс сэні? Со кутшӧма, висьтала збыльысь, мый ме ачым аддзылі.

Петыр Микайлӧ гозъя мӧдӧдчӧны видз вылӧ, ытшкыны.

— Парась, тшайниктӧ да пӧрттӧ ещӧ босьт, эн вунӧд.

— Мыйла? Биасьныд ӧд нинӧмӧн.

— Нинӧмӧн? Истӧгным ӧмӧй абу?

— Абу, дерт. Дзонь вежон нин пач кунлӧсысь ӧгыр пӧльтӧмӧн биасьлім да. Гашкӧ, ӧгырсӧ нуам видз выланым?..

— Мун, йӧй! Сотчан ещӧ сэтчӧ... Сідз нин ветлам, битӧг. Локтам да — сэки нин пӧсь ватӧ юам.

* * *

Видз вылын. Югъялӧны шонді водзын косаяс. Копыртчӧмаӧсь ытшкысьяс. Лэчыд коса улын зэв мичаа турун усьӧ. Гожъялӧм чужӧмъяс кузя визувтӧ пӧсь. Матысми ме ытшкысьяс дінӧ.

— Тӧварыш, абу-ӧ тэнад истӧг? Вай, другӧ, ӧзты чигарка.

Ме биалі истӧг. Ытшкысь зэв горша ӧзтіс чигаркасӧ. Лӧзов тшын кутіс разавны. Аддзисны мукӧд ытшкысьяс, шыблалісны косаяс, котӧрӧнмоз локтісны миян дінӧ куритчыны. Аттӧ, ёна жӧ нин вӧлі колӧ куритчыны! Истӧг абу!.. Кооператив оз и думышт судзӧдны...

* * *

Баба йӧв вузалӧ.

— Мыйӧн кринча?

— Истӧг кӧрӧбысь сета.

— Оз-ӧ ло дона? Кӧрӧб джынйыс шань...

— Этшаджык эськӧ да, мый нин керан... Вай инӧ...

* * *

Гажа гожся рыт. Рӧмыд. Туй бокын, потшӧс дорын, ныв-зон. Пиля Миш гудӧкасьӧ, сідзи-й вазгӧ: «ни-ку, ри-ку, ре-ка, ри-ка, ку-у»... Гудӧк бӧрся сьылӧны лёк сьыланкывъяс. Ме на дінӧджык матыстчи, пукси потшӧс вылӧ, видзӧда, кывза. Пельӧдз мукӧддырйи зэв лёк кывъяс воӧны. Зэв мисьтӧм весиг кывзыны... Мукӧд зонъясыс пукалӧны нывъяс пидзӧс вылын, кутчысьӧмаӧсь, гильӧдчӧны, чеплясьӧны, ышмӧны; корсюрӧ кутшӧмкӧ ныв чилӧстас. Зонъяс вак-вакӧн сэтчӧ серӧктасны. Гартышті чигарка, чирсниті истӧг — юг-югмуні гӧгӧр. Ныв-зон костын друг зык быри: сьылӧм, гудӧкасьӧм, сералӧм ланьтіс... Зонъяс чеччалісны нывъяс пидзӧс вылысь, кутчысьлӧм помасис, нывъяс дугдісны чилзӧмысь. Котӧрӧн, мӧда-мӧд вежмысьт, ме дінӧ локтӧны.

— Вай, ва-ай, тӧварыш!..

— Мый «вай»?

— Вай ӧзтам! Тэнад тай истӧг эм!.. Аттӧ!..

Зэв ӧдйӧ ӧзталісны, горша кыскӧны табак тшын.

— Лок мунам миянкӧд... Тэнад истӧг, миян — нывъяс, любӧйӧс гартышт!..

* * *

Со ӧд кутшӧм олӧмыд истӧгтӧгыд. Сӧмын ӧмӧй истӧгтӧг? Уна колан тӧвар на абу крестьяна костын. Кооперативъяслы колӧ та йылысь бура мӧвпыштны.

А. Вос.