КЫДЗИ ЧУЖИС «КАТШАСИНЪЯС» СЬЫЛАНКЫВ
«Катшасинъяс» сьыланкыв (кывъясыс Серафим Поповлӧн, шыладыс Александр Осиповлӧн) пырӧ коми войтырлысь сьыланкывъяс видзысьлӧн — «Асъя кыа» Коми Республикаса сьылан да йӧктан государственнӧй ансамбльлӧн — зарни кудйӧ.
Тайӧ сьыланкывсӧ позьӧ кывны и медся ылі грездын, и республикаса самодеятельнӧй котырын, и «Асъя кыа» ансамбльлӧн концерт вылын. Кывзысьяс век нимкодясьӧны сыын воссьысь джуджыд мӧвпнас да сьӧлӧмкылӧмнас. Сійӧс кывзігӧн син водзад пыр и сувтӧ помтӧм-дортӧм Коми муным, вӧр-ваным. Менӧ важысянь вӧрзьӧдӧ кывъясыслы шылад лӧсялӧмыс. Коми лов шысӧ пӧльыштіс сьыланкывъяс Шойнатыын чужлӧм морт — Александр Георгиевич Осипов.
С. А. Попов да А. Г. Осипов кыкнанныс ветлісны Ыджыд Айму тыш вылӧ. И фронт вылын Рӧдинанымӧс дорйигӧн ёна доймалісны. Серафим Алексеевич сьӧкыда контузитчис, а Александр Осипов воштіс веськыд кисьыс чуньяссӧ.
С. А. Попов чужліс 1912 вося декабр 26 лунӧ (выль ногӧн — 1913 вося январ 7 лунӧ) Вӧлӧгда губерняысь Яренск уездса Зӧвсьӧрт сиктын, крестьянин семьяын. Батьыс видзис гортас уна небӧг, и С. Попов ичӧтсяньыс радейтіс лыддьысьны. Тӧдіс наизусть Пушкинлысь, Некрасовлысь, Лермонтовлысь, Маяковскийлысь кывбуръяссӧ. 1934–1938 воясӧ служитіс Сӧветскӧй Армияын. 1941 вося юльын веськаліс фронт вылӧ. 1943 воӧ сьӧкыда контузитчис и сійӧс ыстісны гортас.
С. А. Попов пондіс уджавны «Коми комсомолец», «Вӧрлэдзысь», «Красное знамя», «Югыд туй» газетъясын. Секретараліс да редактораліс «Войвыв кодзув» журналын. Гижис уна кывбур. Наын тыдовтчӧны уджалысь йӧз (вӧр лэдзысь, геолог, шахтёр, пуръясьысь, рабочӧй). Творчествонас поэт быттьӧ тшӧтш пырӧдчис Войвыв сӧвмӧдӧм-вежӧмӧ. Сьӧлӧмсяньыс гижис и войвывса вӧр-ва йылысь.
С. А. Попов — СССР-са гижысь Котырӧ пырысь, РСФСР-са культураса заслуженнӧй уджалысь, Коми АССР-са народнӧй поэт, И. А. Куратов нима Государственнӧй премияа лауреат.
А. Г. Осипов бура тӧдіс коми войтырлысь музыка культурасӧ. Буретш сійӧ, Москваын Россияса композитор Котырын уджалігӧн нин, гижис рецензияяс Георгий Дехтяревлӧн (сэки — Коми АССР-са сьылан да йӧктан ансамбльӧн веськӧдлысь да дирижёр) опера вылӧ да Я. С. Перепелицалӧн «Яг-Морт» медводдза национальнӧй балет вылӧ.
Кыдзи вермис чужны лолӧдзыд йиджысь «Катшасинъяс» сьыланкывйыс? Кывъясыс и шыладыс восьтӧны джуджыд сьӧлӧмкылӧмъяс, ас войтыр да чужан му дорӧ ыджыд муслун.
Со мый висьталіс меным ӧтчыд ачыс Серафим Алексеевич: «Ми мӧдім Александр Осиповкӧд миян вокъяс дорӧ — Перым-Коми автономнӧй кытшӧ, Кудымкарӧ. Асывводзсяньыс первой асфальтӧд, сэсся муалӧм туйӧд дыркодь нин мунім лунвылӧ. Ӧшинь сайын вирдалісны сиктъяс, вӧр ылтасъяс. Сись кодь кыдзьяс вежсьылісны пожӧма ягъясӧн, козъяинӧн. Менӧ вугрӧдліс. Но виччысьтӧг машина пондіс несъявны да ланьтіс туй шӧрас. Орччӧн вӧлі катшасинъясӧн тырӧм луд да неыджыд ю. Ми чеччим «козликысь» кок веськӧдны. Миянӧс шензьӧдіс Енмӧн койӧм дзоридзьяслӧн еджыдыс, кывйӧн висьтавны позьтӧм мичлуныс. Ме некымынысь шуи «катшасинъяс, катшасинъяс», юрам кыськӧ виччысьтӧг воис рифмуйтӧм строфа:
Коркӧ узьланныд он, катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?
Менӧ пыр сӧмын ті дінӧ нуӧ,
Лыдтӧм дзоридзӧн тыр Коми муӧ.
Катшасинъяс,
Катшасинъяс,
Мыйла восьсаӧсь пыр тіян синъяс?»
«ГАЗонсӧ» шоперӧн дзоньталігкості ме гижи медводдза да мӧд куплетсӧ. Кудымкарӧдз артмис дзонь кывбур, и Перым-Коми автономнӧй кытшын Александр Осипов гижис тайӧ кывъяс вылас шылад, аддзылӧмторйыс сьӧлӧмас мӧрччӧма жӧ да».
* * *
Колис уна во. Син водзам ӧнӧдз на сулалӧ неыджыд тушаа, косіник Серафим Алексеевич Попов. Ыджыд поэт. Поэт-фронтовик. Дум вылӧ усьлӧ, кыдзи ми тшӧкыда паныдасьлывлім Юбилейнӧй (ӧні — Стефановскӧй) площадь вылын удж вылӧ муніганым: ме филармонияӧ, а сійӧ Печать керкаӧ. Век сувтовкерлім, видзаасьлім да варовитлім. Ме окотапырысь кывзылі Серафим Алексеевичӧс, а корсюрӧ сійӧ и кывбуръяссӧ на лыддьывліс. Тайӧ менам некор оз вун.
