ТАНЯ
Сійӧ уджаліс горничнӧйӧн Петырлӧн рӧдня, помещица Казакова ордын, тыртіс дас сизим ар. Неыджыд тушаа, и тайӧ зэв лӧсьыда тӧдчис, кор ныв ветлӧдліс кӧмтӧгыс юбканас небыда дзибрӧдлӧмӧн да ковта улас ичӧт морӧссӧ лэптыштӧмӧн либӧ, тӧвнас, гын сапӧгӧн. Чужӧмыс абу рочаканьлӧн кодь, но мусаник, а руд синъясыс мичаӧсь сӧмын наын ворсӧдчысь томлунӧн. Сійӧ каднас Петыр оліс лун-вой сёйысь моз, ёна шӧйтіс, тшӧкыда аддзысьліс нывъяскӧд да кокниа вежлаліс найӧс. Сійӧ нывъяс лыдас веськаліс и Таня...
Тайӧ шензьӧдана лоӧмторйыс суис Таняӧс арся войӧ. Но ныв ӧдйӧ миритчис рӧкыскӧд. Некымын лун бӧрдіс, а сэсся дугдіс шогавнысӧ, кутіс лыддьыны, тадзисӧ пӧ артмис меным шуд вылӧ, и зонмыс пыр ёнджыка кутіс мусмыны сылы. Мусукасиганыс, — а найӧ пыр тшӧкыдджыка пондісны кольччывлыны ас кежсьыныс, — Таня меліа шуліс зонсӧ Петрушаӧн и коркӧя вой йывсьыс сёрнитіс налӧн ӧтувъя гусятор йылысь моз.
Петырлы первойсӧ эз эскыссьы:
— Збыль ӧмӧй тэ сэки узян вӧлі?
Но ныв сӧмын синсӧ паськӧдліс:
— Ті мӧй эн кылӧй, мый ме узя?
— Ме кӧ тӧді, мый тэ збыльысь узян, нинӧмысь эськӧ эг вӧрзьӧд тэнӧ.
— Но, а ме нинӧм эг и кывлы, пӧшти бӧръя здукӧдзыс! И кыдзи тіянлы юраныд воис ме дорӧ локнысӧ? Воинныд и весиг энӧ видзӧдлӧй ме вылӧ, рытнас нин юалінныд: «Тэ, кӧнкӧ, неважӧн на медасин, Таняӧн, буракӧ, шуӧны?» А сэсся зэв дыр веськодьпырысь видзӧдінныд. Али сӧмын лэдзчысинныд веськодь улас?
— Лэдзчыси, дерт, — вочавидзис зон, но сійӧ ылӧдліс: ставыс артмис виччысьтӧг.
Арыслысь медводдза лунъяссӧ Петыр колляліс Крымын, и Москваӧ мунігас кежис Казакова ордӧ, оліс ноябр пансян гажтӧминик лунъяссӧ вежон кык сылӧн лӧнь усадьбаын да лӧсьӧдчис бӧр мунны. Сійӧ луннас грездкӧд прӧщайтчигмоз зон асывсяньыс рытӧдзыс ветліс верзьӧмӧн, пельпом саяс пищальӧн, кӧчалысь понкӧд, кушмӧм эрдъясӧд да пасьтӧм вӧр діясӧд, нинӧм эз кый и воис усадьбаӧ мудзӧм да вир тшыг. Ужнайтігас сёйис рач тыр нӧкъя битокъяс, юис ичӧт графинысь став водкасӧ да некымын чай стӧкан, а Казакова бара висьтавліс шонъянӧй верӧс йывсьыс да Орёлын уджалысь кык пи йывсьыс. Дас час рытын керкаас вӧлі пемыд нин, сиськыс ӧзъяліс сӧмын гӧсьт жырсайса кабинетын, кӧні оліс Петыр татчӧ волігӧн. Кор сійӧ пырис кабинетас, Таня, киас сиськӧн, пидзӧсчанясьӧмӧн сулаліс тахта вылын, зонлӧн вольпась вылын, да новлӧдліс ӧзъялысь сисьнас кер стенмӧд. Петырӧс казялӧм бӧрын сійӧ пуктіс сисьсӧ войся пызан вылӧ, чеччыштіс да чепӧсйис ортсӧ.
— Мый нӧ лоис? — шай-паймуніс зон. — Чӧвлы, мый тэ тані вӧчин?
— Лудікӧс соті, — тэрыба вашнитіс ныв. — Куті лӧсьӧдны вольпасьнытӧ, а видзӧда да, стенмас лудік...
И сералігтырйи котӧртіс.
Петыр видзӧдыштіс бӧрсяньыс и, кульсьытӧгыс, сӧмын сапӧгсӧ пӧрччӧмӧн, нёровтчис тахтавывса гежмалӧм шебрас вылӧ, кӧсйис на думсьыс куритчыштны и мыйкӧ мӧвпалыштны, — абу вӧлі велалӧма унмовсьыны дас часнас, — и дзик пыр ланьтіс. Здук кежлӧ садьмыліс вӧт пырыс дӧзмӧдысь дзӧрысь сись би вӧсна, пӧльыштӧмӧн кусӧдіс сійӧс и бӧр унмовсис. А кор бара восьтіс синсӧ, ӧшинь ув йӧрӧ видзӧдысь кык ӧшинь сайын и югыдӧн тырӧм, садйӧ видзӧдысь, дор ӧшинь сайын вӧлі тӧлыся арся жугыль вой. Петыр корсис рӧмыдас тахта дорсьыс туфли да муніс кабинетыскӧд орчча прихожӧйӧ, медым петавлыны керкасайса кильчӧ вылӧ, — вой кежлас сылы, мый колӧ, пуктынысӧ вунӧдӧмаӧсь. Но водзпомас ӧдзӧсыс ортсысяньыс игана вӧлі, и Петыр веськӧдчис ывласяньыс югдӧдӧм керкаӧд медшӧр кильчӧ вылӧ. Сэтчӧ петавлісны шӧр прихожӧйӧд да ыджыд посводзӧд. Тайӧ прихожӧяс, важ сундуквесьтса джуджыд ӧшиньлы паныд, вӧлі вежӧс, а сы сайын ӧшиньястӧм жыр, кӧні век олісны горничнӧйяс. Вежӧсын воссьыштӧм ӧдзӧс сайын вӧлі пемыд. Зон ӧзтіс истӧг тув и аддзис узьысь нылӧс. Таня гатш куйліс пу крӧвать вылын, дӧрӧм да бумазея юбка кежысь, — дӧрӧм улас мыгӧрасис ичӧт морӧсыс, кӧмтӧм кокъясыс вӧлі пидзӧсӧдзыс кушӧдӧмаӧсь, стенлань шыбитӧм веськыд киыс да юрлӧс вылын чужӧмыс кажитчисны кулӧмаӧн... Истӧг тув кусіс. Петыр сулыштіс — и видзчысьӧмӧн матыстчис крӧвать дінӧ...
Пемыд посводзӧд кильчӧ вылӧ петігӧн сійӧ майшасьӧмӧн думайтіс:
— Кутшӧм тешкодя ставыс артмис! Збыль мӧй сійӧ узьӧ вӧлі?
Зон сулыштіс кильчӧ вылын да муніс йӧрӧд... Войыс Петырлы кажитчис тешкодьӧн жӧ. Джуджыд тӧлысьӧн югзьӧдӧм паськыд тыртӧм йӧр. Сарайлы паныд — измӧм важ идзасӧн вевттьӧм скӧт карта, карета сарай, гидняяс. На вевтъяс сайын, войвыв енэжтас весьтын, надзӧник разалӧны лымъя гӧраяс кодь войся кымӧръяс. Юр весьтын — сӧмын кокни еджыд кымӧръяс, и джуджыд тӧлысьыс синва моль моз дзирдыштлӧ на пӧвстын да ӧтарӧ петӧ пемыдлӧз восьсаинъясӧ, кодзула сьӧд енэжӧ, и быттьӧ нӧшта ёнджыка югдӧдӧ вевтъяссӧ да йӧрсӧ. И войся кадӧ ставыс олӧ аслыснога, йӧзысь ӧтдортчӧмӧн, да могтӧг югзьӧ. Тешкодьӧн Петырлы кажитчис и сійӧ, быттьӧ медводдзаысь аддзӧ войся, тӧлыся арся олӧмсӧ...
Зон пуксис карета сарай весьтӧ косьмӧм няйтӧн тырӧм тарантас пос тшупӧд вылӧ. Арся шоныд на сулаліс, ӧвтіс арся пуяс дукӧн. Войыс вӧлі кыпыд, лӧсьыд да лӧнь и кыдзкӧ шензьӧдана йитчис Петырӧс шызьӧдысь сьӧлӧмкылӧмъяскӧд сылӧн кага нисьӧ ныв дорӧ пыравлӧм бӧрын...
Таня сыркъялӧмӧн бӧрддзис, ас садяс воис да, и быттьӧкӧ сӧмын тайӧ здукас гӧгӧрвоис, мый лоис. А гашкӧ, эз быттьӧкӧ, а збыльысь? Нывлӧн став вир-яйыс кулӧмалӧн моз сетчис зонлы. Первойсӧ Петыр шӧпкӧмӧн садьмӧдіс сійӧс: «Кывзы, эн пов...» Таня эз кывлы либӧ узьӧм улӧ лэдзчысис. Зон видзчысьӧмӧн окыштіс сійӧс пӧсь бан бокас — ныв некыдз эз вочавидз окыштӧм вылас, и Петыр думыштіс, мый тайӧ чӧв олӧмнас Таня сетӧ став вылас сӧглас. Зон паськӧдіс сылысь шоныд небыд кок вожсӧ, — ныв сӧмын ышловзьыштіс узигкостіыс, нюжмыштчис да вештіс кисӧ юр саяс...
— А эз кӧ пӧръясь? — мӧвпыштіс зон пос тшупӧд вылысь чеччигмоз и войся ывла вылӧ кыпмунӧмӧн видзӧдігмоз. Кор Таня шога ырӧстіс, Петыр эз тӧд, кыдзи аттьӧавны нылӧс татшӧм виччысьтӧм шудсӧ козьналӧмысь, да кутіс пӧся окавны сылысь голясӧ, морӧссӧ, — насянь ӧвтіс сикт да ныв дукӧн. И Таня ырзігмозыс виччысьтӧг воча дзигӧдіс да топӧдіс зонлысь юрсӧ ас бердас, быттьӧ тшӧтш мыйыськӧ аттьӧаліс. Унзільвывсьыс ныв эз тӧд сійӧс, но таысь вӧлі веськодь — ӧд тайӧ мортыскӧд Танялы коркӧ шуӧма медводдзаысь юрсӧ воштывны медся гуся да шуда йитӧдысь. Тайӧ выльӧн чужӧм йитӧдсӧ нинӧм нин оз вермы орӧдны, и сійӧ век кежлӧ овмӧдчис Петырлӧн сьӧлӧмӧ...
Кыдзи Петыр вермис бӧрыннас сэтшӧм гежӧда казьтывлыны Таняӧс, вунӧдны мелі шань гӧлӧссӧ, то долыд, то жугыль, но век радейтысь синъяссӧ, кыдзи сійӧ вермис радейтны мӧдъясӧс и кодсюрӧӧс Таня дорысь ёнджыка?!
Мӧд луннас Таня уджаліс синсӧ лэдзӧмӧн. Казакова юаліс:
— Мый нӧ, Таня, лоис?
Ныв рама вочавидзис:
— Этша мӧй менам шогыс, барыня...
Танялӧн петӧм бӧрын Казакова шуис Петырлы:
— Сідзи ӧд и эм: сирӧта, мамыс абу, батьыс зэв гӧль дай морттуйыс немтор вылӧ абу...
Рытъявылыс Таня ноксис кильчӧ вылын самӧварӧн, и зон мунігмозыс шуис сылы:
— Этійӧ... Ме ӧд тэнӧ важӧн нин радейта. Эн сэсся бӧрд, нинӧм нин он веж...
Ныв гусьӧн вочавидзис, синсӧ лапйӧдлӧмӧн синва лэдзигсор да самӧварас ыпъялысь чагъяс сюялігмоз:
— Збыльысь кӧ радейтінныд, кокньыдджык эськӧ вӧлі...
Та бӧрын сійӧ корсюрӧ кутіс полӧмпырысь чӧвтлыны синсӧ Петыр вылӧ, быттьӧ юасис, збыль пӧ?
Ӧти рытӧ Таня пырис лӧсьӧдны зонлысь вольпасьсӧ, а Петыр матыстчис сы дорӧ да сывйыштіс пельпомӧдыс. Ныв повзьӧмӧн видзӧдліс сы вылӧ, ставнас гӧрдӧдіс да шӧпкӧдіс:
— Ен могысьӧн, вешйӧй ме дорысь. Пӧчӧыс кӧ нӧ пырас...
— Кутшӧм пӧчӧ?
— Пӧрысь горнишнӧйыс, быттьӧ он тӧдӧй!
— Ме тавой тэ дорӧ вола...
Тайӧ кывъяссьыс Таняӧс пӧсьӧ шыбитліс, — первойсӧ сійӧ страсьт повліс пӧчӧсьыс:
— Энӧ бара локтӧй! Сьӧлӧмӧй потас!
— Но сідзкӧ ог лок, эн пов, — тэрмасьӧмӧн шуис зон.
Таня ӧні уджаліс важ ногыс нин, ӧдйӧ да тӧждысьӧмӧн, бара кутіс тӧв ныр моз лэбавны йӧрӧд кухняӧ, и корсюрӧ яндысьӧмӧн чӧвтлывліс Петырлань долыд видзӧдлассӧ. Коркӧ асывводзнас, — Петыр сэки узис на, — нылӧс ыстісны карӧ ньӧбасьны. Пажнайтігас Казакова шуис:
— Мый и вӧчны? Старӧстасӧ уджалысьыскӧд ме ысті мельнича вылӧ... А Таняла станция вылас кодӧс мӧдӧдны? Тэнӧ кӧ-а?
Петыр дзебис нимкодьсӧ да веськодьпырысь вочавидзис:
— Ветла дай, колӧкӧ.
Пӧрысь горничнӧй, коді буретш пызансӧ лӧсьӧдіс, букыштчӧмӧн броткыштіс:
— Мый нӧ ті, сударыня, кӧсъянныд нывсӧ сикт пасьталаыс янӧдны? Кутшӧм слава сэсся сы йылысь лэптасны?
— Ачыд, сідзкӧ, ветлы, — воча шуис Казакова. — Подӧн мӧй ся станциясяньыс локтас?
Нёль гӧгӧрыс Петыр мӧдӧдчис телегаӧ доддялӧм кузь тушаа сьӧд пӧрысь кӧбылаӧн и сикт сайӧ петӧм бӧрын, медым не сёрмыны поезд дорас, пондіс чожа вӧтлыны кӧбыласӧ лӧсталысь, кынмывлӧм да бӧрыннас ульсалӧм зӧркйӧдлысь туй вывті. Бӧръя лунъясыс вӧліны улисӧсь, руаӧсь, а сійӧ луннас руыс торъя нӧгыль ӧшаліс: сиктӧд мунігӧн на Петырлы кажитчис, быттьӧ вой пуксьӧ, лӧзовруд ру пыр тыдалісны керкаясын чусалысь гӧрд бияс. Ыб вылӧ петӧм бӧрын пӧшти дзикӧдз пемдіс. Воча ӧвтіс кӧдзыд тӧлӧн да уль руӧн. Но тӧлыс эз разӧд русӧ, а нӧшта на ёнджыка ыркйӧдліс кӧдзыд, пемыдлӧз тшыннас, пӧдтіс сыӧн, дука ульлуннас, и чайтсис, быттьӧ дзурс пемыд саяс нинӧм оз вермы лоны, му вежӧм да став ловъя ловлы пом кындзи. Картузыс, дукӧсыс, синлыскыс, ускыс, ставыс тырис ичӧт ва мольясӧн. Сьӧд кӧбыла гырысь кокни вӧрасӧн тӧвзис водзӧ, телегаыс вильыд тёпканъясӧ зӧркнитлӧмысь кучкывліс зонмӧс морӧсас. Петыр вевйӧдчис куритчыны — папирослӧн юмов чӧскыд дука шоныд тшыныс сорласис рулӧн, сёр арлӧн да вазьӧм куш ыблӧн дуккӧд. И ставыс гӧгӧрбок дзурсмис-пемдіс, выліын и уліын, — сӧмын рудӧбасисны вӧвлӧн кузь голяыс да чошкӧдчӧм пельясыс. И вӧлыс пыр ёнджыка кутіс чайтсьыны Петырлы тайӧ пустыняас медся матысса ловъя лолӧн, а кытшалысь вӧр-ваыс быттьӧ лӧгаліс зон вылӧ, и код тӧдас, мый дзебсясис сылань лэбысь, ӧтарӧ сукмысь пемыд тшынын...
Петырлӧн сьӧлӧмыс личаліс сӧмын станциябердса сиктӧ пырӧм бӧрын. Зон радліс оланінлы, ӧшиньшойясын биторъяслы, налӧн шоныдлы, и вокзал вылын ставыс кажитчис сылы дзик мӧд пӧлӧсӧн, ловъяӧн, гажаӧн, карсаӧн. Петыр эз на удит кӧртавны вӧвсӧ, вокзаллань йиркакылӧмӧн матысмис югыд ӧшиньяса поезд да паркнитіс из шомлӧн тэг дукӧн. Зон котӧртіс вокзал пытшкӧ, быттьӧ виччысис том гӧтырӧс, и пыр жӧ аддзис паныд ӧдзӧсӧд карса моз пасьтасьӧм Танялысь пырӧмсӧ. Ныв водзвылын муніс ньӧбасъяс тыра кык сепыс нуысь вокзалса стӧрӧж. Вокзалыс вӧлі няйт, паркйис омӧля югзьӧдысь туска лампаяслӧн керосинӧн, а Танялӧн ышмӧм синъясыс да ветлӧм-мунӧмысь ыззьӧм чужӧмыс нимкодьысла югзисны, и стӧрӧжыс мыйкӧ висьталіс сылы «тіӧн» ыдждӧдлӧмӧн. Нем виччысьтӧг Таня вочаасис Петыркӧд синнас и весиг сувтліс шай-паймунӧмысла: мый лоис, мыйла сійӧ тані?
— Таня, — тэрмасьӧмӧн шуис зон, — чолӧм, ме тэла локті, некодӧс вӧлі ыстынысӧ да...
Вӧвлі-ӧ коркӧ Танялӧн татшӧм шуда рытыс?! «Сійӧ ачыс мела локтіс, — вирдыштіс нывлӧн юрас, — а ме карысь вои, мича паськӧма. А сійӧ и думыштлынысӧ эз куж, кутшӧм ме мича, ӧд быд лун аддзывлӧ менӧ важиник юбкаын да ситеч ковта-шойын. А чужӧмӧй рочаканьлӧн кодь тайӧ шӧвк еджыд чышъяннас! Дай ной жакета ме талун да гарус руд выль платтьӧа, а кокъясын — туруншӧрт еджыд чувки да ыргӧн подкова выль дженьыд сапӧг!» Тіпкан сьӧлӧмӧн ныв шыасис Петыр дінӧ сэтшӧм гӧлӧсӧн, кыдзи тай гӧститігӧн сёрнитлӧны, и бӧждорсӧ лэптыштӧмӧн тірӧдіс сы бӧрся да вӧйптӧг шензис: «О Господи, кутшӧм тані нильӧг, но и лякӧсьтӧмаӧсь мужикъясыс!» Нимкодь полӧмысла ылькнитӧм сьӧлӧмӧн сійӧ лэптіс платтьӧсӧ еджыд каленкор юбка весьтас, медым пуксьыны юбка вылас, а эз платтьӧ вылас, сӧліс телегаӧ да пуксис Петыркӧд орччӧн ас коддьӧм дорӧ моз, и яндысьӧмӧн ладмӧдчис пукавны кок улас веськалӧм сепысъясӧн.
Зон шыавтӧг швичкӧбтыштіс вӧвсӧ да вӧтліс сійӧс кӧдзыд войся руа пемыдӧ, кутшӧмсюрӧ керкаясын уліті вирдалысь биторъяс дорті, сиктса лёкиник джопканӧсь, ноябрся туйӧд, и ныв эз лысьт шыӧдчыны Петыр дорӧ, гашкӧ пӧ, мыйыськӧ дӧзмис да? Зон тайӧс гӧгӧрвоис и тӧдӧмӧн чӧв оліс. Сикт сайӧ петӧм бӧрын найӧ вӧйисны сап пемыдӧ, и Петыр виччысьтӧг надзмӧдіс вӧвсӧ, босьтіс вӧжжисӧ шуйга киас, а веськыднас топӧдіс нывлысь кӧдзыд ва мольӧссьӧм жакета пельпомсӧ да сералӧмӧн вашкӧдіс:
— Таня, Танюк...
Ныв ставнас ырскӧбтіс Петырлань, топӧдчис сылӧн бан бокӧ шӧвк чышъяннас, ыпъялысь мелі чужӧмнас, пӧсь синваӧн тырӧм синлыснас. Зон аддзис сылысь нимкодь синваӧн кӧтасьӧм паръяссӧ да вӧвсӧ сувтӧдӧм бӧрын дыр эз вермы торйӧдчыны наысь. Сэсся синтӧм моз петіс телегасьыс сап пемыдӧ, шыбитіс му вылӧ дукӧссӧ да кыскыштіс Таняӧс соскӧдыс асланьыс. Ныв ставсӧ гӧгӧрвоис да пырысьтӧм-пыр чеччыштіс сы дорӧ, тэрыба лэптыштіс став паськӧмсӧ, выль платтьӧсӧ да юбкасӧ, кималасӧн водіс дукӧс вылӧ и век кежлӧ сетіс Петырлы эз сӧмын вир-яйсӧ, но и ставнас ловсӧ.
Петыр бара на шуис кольччывны Казаковаясӧ.
Таня тӧдіс, мый сы понда. Зон меліасис сыкӧд, сёрнитіс матысса да керкаын гуся ёрткӧд моз, и ныв дугдіс воддза мозыс повнысӧ сылӧн матыстчылігъясӧ. Мусукасигас Петыр кутіс асьсӧ лӧньджыка — ныв ӧдйӧ ладмӧдчис сы дорӧ. Таня ставнас вежсис, томдырйиыд тай оз уна ков, лоис лӧнь сяма, гажа, шуда, кокниа нин шуис муса зонсӧ Петрушаӧн и корсюрӧ весиг быттьӧ дӧзмывліс сылӧн окыштӧмъясысь: «О Господи, некутшӧм спокой абу! Тшук кӧ ӧтнам — пыр и силитчанныд!» Но, збыльысьсӧ, Таня таысь сӧмын радліс: сідзкӧ пӧ, радейтӧ менӧ, сійӧ куш менам, ме кӧ верма сыкӧд тадзи сёрнитны! Зэв ёна кажитчис нывлы и вежӧгтӧмсӧ петкӧдлыны:
— Слабог, уджыс абу гумла вылын. Мӧд нывъяс кӧ тані вӧліны, ме эськӧ тіянлы петкӧдлі гаж, кыдзи на дорӧ ветлыны! — шуліс Таня.
И друг падмунӧмӧн, рам нюмсорӧн содтывліс:
— Али ме тіянлы абу тырмымӧнъя?
Тӧв пуксис водз. Руа поводдя вежсис, кутіс пӧльтны кӧдзыд вой тӧв да кынтіс волялысь гуранъяссӧ, измӧдіс мусӧ, сотіс садысь да йӧрысь бӧръя турунсӧ. Енэжсӧ сайӧдісны сімруд кымӧръяс, дзикӧдз кушмӧм пуяс тэрмасьӧмӧн шувгисны-маитчисны, быттьӧ пышйисны кытчӧкӧ, а войнас еджыд тӧлысьыс тювкъяліс кымӧр чакыльясӧд. Усадьба да сикт мисьтӧммисны и быттьӧ гӧльмисны. Бӧрыннас йизьӧм няйт мусӧ пондіс пызьнавны лым, и усадьба да синмӧн судзан ыбъяс едждісны да паськалісны. Сиктын помалісны бӧръя уджсӧ — бӧрйисны картупель да тӧв кежлӧ кисьталісны сійӧс гӧбӧчьясӧ, сісьсӧ шыблалісны. Коркӧ ӧтчыд Петыр пасьталіс руч куысь кузь пась, ку шапка да мӧдӧдчис сиктӧ. Вой тӧв дебелитіс зонлысь уссӧ, сотіс бандзибсӧ. Енэжыс букшасис, юсайса пӧката ыбыс вӧлі быттьӧ зэв матын. Сиктас, му вылас, тагӧсъяс бокын куйлісны картупель вӧрӧкъяса чукӧръяс. На вылын пукалісны уджалысь бабаяс да нывъяс, пыш шальясӧ гартчӧмаӧсь, косясьлӧм курткааӧсь, киссьӧм гын сапӧгаӧсь, лӧзӧдӧм чужӧм-киаӧсь, — Петыр полӧмпырысь думыштіс: «А бӧждор уланыс кокъясыс нач кушӧсь!»
Таня сулаліс прихожӧйын да ветьӧкӧн чышкаліс пуысь самӧварсӧ пызан вылӧ нуӧм могысьӧн, кор зон локтіс гортас, и пыр жӧ негораа броткыштіс:
— Ті, буракӧ, сиктӧ ветлінныд, сэні нывъяс картупель бӧрйӧны... Да гуляйтӧй, гуляйтӧй, бурджыкӧс, гашкӧ, аддзанныд!
И бӧрддзӧмысь кутчысьӧмӧн чепӧсйис посводзӧ. Рытланьыс кутіс сапкыны лым — Петыр дінті залӧд котӧртігӧн Таня вель долыда видзӧдліс зон вылӧ да нерӧмӧн вашнитіс:
— Но ӧні сэсся пӧттӧдзыд гуляйтанныд? Да тайӧ тшаква на — понъяс йӧр пасьталаыс быглясьӧны — поводдяыс сэтшӧма дурмас: весиг керкасьыс петны он лысьтӧй!
«Господи, — мӧвпыштіс зон, — кыдз нӧ ме сылы мунӧм йывсьым шуа?!»
И Петырлы страсьт окота лои ӧдйӧджык веськавны Москваӧ. Кӧдзыд, турӧб, изэрд вылын, Иверскӧйлы паныд, боргысь бракольчиа гулю гозъяяс, Тверскӧй вылын лымъя тӧв нырын пӧнар бияс... Москваса Ыджыд театрын дзирдалӧны люстраяс, юргӧ-ливкйӧдлӧ струннӧй музыка, и со сійӧ, лымйӧссьӧм ку пальтосӧ швейцаръяслы ки вылас шыбитӧмӧн, лымйысь кӧтасьӧм уссӧ нӧсӧвикӧн косӧдӧмӧн, велалӧмпырысь, збодера пырӧ гӧрд ковёр вывті йӧз тыра шоналӧм залӧ, сёрни шыясӧ, сёян да папирос дукӧ, лакейяслӧн нокӧ да ставсӧ вевтыртысь то мелі надз, то ызгысь збой шылад гыясӧ...
Ужин чӧжыс Петыр эз вермы лэптыны синсӧ нывлӧн тӧждысьтӧм котралӧм вылӧ, лӧньӧм чужӧм вылас.
Сёр рытнас сійӧ гын сапӧгасис, пасьталіс шонъянӧй Казаковлысь важ енот пасьсӧ, шапкаасис да керкасайса кильчӧӧд петіс турӧбалысь ывлаӧ — видзӧдлыны турӧб вылас да лолалыштны сынӧднас. Но кильчӧ лэб улӧ вӧлі нин пӧльтӧма быдса тола — Петыр мытшасис сыӧ, да сосъяс тырыс лымйыс пырис. Омлялысь дурмӧм турӧбыс пӧгибӧ воштіс зонмӧс. Петыр вӧйласигмоз ӧдва кытшовтіс керкасӧ, воӧдчис медшӧр кильчӧӧдзыс и кокнас зымӧдӧмӧн, пыркӧдчӧмӧн, котӧрӧн пырис пемыд, бушколысь жувган посводзӧ, сэсся шоныд прихожӧйӧ, кӧні сундук вылын ӧзъяліс сись. Таня кӧмтӧгыс вирскӧбтіс вежӧс сайсьыс бумазея юбка кежсьыс, швачкис кияснас бокас:
— Господи! Кысь нӧ ті?!
Петыр шыбитіс пасьсӧ да шапкасӧ сундук вылӧ — сундукыс лымйӧссис — и радысла меліа босьтіс нылӧс ки вылас. Таня радлӧмӧн жӧ мынтӧдчис, кватитіс корӧсьсӧ, кутіс пыркӧдны зонлысь лымйысла едждӧм гын сапӧгсӧ да кыскыны коксьыс:
— Господи, и тані тырыс лым! Висьманныд нӧ кӧ?!
Войнас узьӧмсорыс Петыр корсюрӧ кывліс: тӧлыс ӧтмоза шувгӧ керка вылӧ ӧтмоза зырӧмӧн, сэсся ыджыд вынӧн уськӧдчӧ, чӧлалӧ ӧшинь ставниясӧ сярӧдчысь лымйӧн да дзӧрӧдӧ найӧс, — сэсся усьӧ, ылыстчӧ, ланьтӧдана шувгӧ... Шоныд вольпасьын куйлігӧн войыс кажитчӧ помтӧмӧн да лӧсьыдӧн, а еджыд лымъя тӧвзьысь саридзӧ вӧйӧм ӧтка важ керкаыс быттьӧ нӧшта на шонтӧ...
Асывнас Петырлы кажитчис, мый войся тӧлыс гольгӧмӧн восьталӧ ӧшинь ставнияссӧ да зымӧдӧ наӧн стенмӧ. Зон восьтіс синсӧ — оз, югдӧма нин, лымйӧн тыртӧм ӧшиньяс пыр тыдалӧны джуджыдсьыс-джуджыд йӧв еджыд толаяс, и весиг йиркыс лӧсталӧ на еджыдысь. Век на шувгӧ, пӧльтӧ тӧв ныр, но гусьӧнджык нин и лунся моз. Тахта юрйывлы паныд тыдалӧны кадысла сьӧдӧдӧм, ичӧт клеткаа, кык пӧвста рамаа кык ӧшинь. Коймӧдыс, юрйыв шуйгаладорын, еджыдджык да югыдджык. Йиркыс югъялӧ лым еджыдысь, а жыр пельӧсас сырмӧ, жуньгӧ да катшкӧдчӧ ӧзйысь биӧн пач пытшкӧ кыскан пӧдан. Петыр сэтшӧм лӧсьыда узис, нинӧм эз и кывлы, а Таня, Танюкыс, ылӧдчытӧм, радейтана, костӧдӧма ӧшинь ставнисӧ, сэсся гусьӧн пырӧма, гын сапӧга, ставнас кӧдзыд, пельпом вылас и пыш чышъянӧн гартыштӧм юр вылас лымъя, да пидзӧсчанясьӧмӧн пачсӧ ломтӧма. И эз на удит Петыр думыштны, Таня пырис чышъянтӧгыс нин чая подносӧн. Юрйывдорса пызан вылӧ подноссӧ пуктігмоз, нюмсермуныштӧмӧн видзӧдліс зонлӧн асъя сӧстӧм, узьӧмысла быттьӧ шемӧсмӧм синъясӧ.
— Та дыра узянныд?
— А кымын эськӧ час?
Таня нёджовтчыліс пызанвывса часілань и эз дзик пыр вочавидз — ӧнӧдз на эз велав ӧдйӧ висьтавны кадсӧ:
— Дас... Дас минуттӧм ӧкмыс...
Ӧдзӧс вылӧ кыйкнитлӧм бӧрын Петыр кыскыштіс нылӧс юбкаӧдыс асланьыс. Но Таня вештіс зонлысь кисӧ да кежис:
— Оз позь, ставныс нин садьмисны...
— Но кӧть регыдик!
— Пӧчӧыс кӧ пырас...
— Некод оз пыр — ӧти здук!
— Сирасинныд тай!
Таня чожа перйис вурун носкиа кокъяссӧ гын сапӧгсьыс да водіс, ӧдзӧслань дзӧръялӧмӧн... Ак, тайӧ аслыспӧлӧс кӧрыс юрыслӧн да лов шыыслӧн, вира бандзибыслӧн кӧдзыдыс! Петыр скӧра шӧпкис:
— Бара нин топӧдӧм вом доръясӧн окасян! Кор и велавлан?!
— Ме абу барышня... Энлӧй, ме улӧджык вода... Но, ӧдйӧджык, ме ой-ёй ёна пола.
Найӧ зурасьлісны воча син, видзӧдісны сюся и гӧгӧрвотӧг, виччысьӧмӧн.
— Петруша...
— Ланьт. Мыйла тэ век сёрнитан тайӧ кадас?!
— Да кор нӧ сэсся ме тіянкӧд эштыла сёрнитнысӧ?! Ме ог ся кут вом дорӧс топӧдны... Кыв сетӧй, мый тіян некод абу Мӧскуаас...
— Эн сэтшӧма чабрӧдлы голяӧс.
— Некод тіянӧс тадзи оз кут радейтны. Ме тіянлы мусми, и ачымӧс быттьӧ ёнджыка куті радейтны, дугдывлытӧг нимкодяся ачымӧн... А ті кӧ менӧ шыбитанныд...
Керкасайса лэб улӧ, пуркӧситысь ывла вылӧ, пӧсь чужӧмбанӧн чепӧсйӧм бӧрын Таня сулыштіс, здук кежлӧ пуксьывліс да уськӧдчис медшӧр кильчӧ вылас лымъя тӧв нырлы паныд, куш пидзӧсъяссьыс вылӧджык вӧйласьӧмӧн.
Прихожӧйын паркйис самӧварӧн. Пӧрысь горничнӧй, лымйӧсь джуджыд ӧшиньвесьтса сундук вылын пукалігмоз, ырскис-юис блюдйысь и Петыр вылысь синсӧ вештывтӧг бугжыльтчыліс Таня вылӧ:
— Кӧн нӧ ризъялін? Лым пиас мӧй туплясин?
— Пётр Николаичлы тшай нуи.
— Слуга жыръяс али мый нуин? Тӧда ме тэнсьыд тшайтӧ!
— Но тӧданныд кӧ и бур! Барыняыс чеччис нин?
— Кватитчин?! Тэысь водзджык на.
— И мыйысь сэтшӧма скӧравнысӧ?!
Шудаа ышловзьӧмӧн ныв муніс вежӧс сайӧ чашкаысла да ӧдва кывмӧн пондіс сьывны:
Уж как выйду я в сад,
Во зелёный сад,
Во зелёный сад гулять,
Свово милова встречать...
Луннас, кабинетын книга сайын пукалігмоз, Петыр кывзіс тӧв нырлысь керка гӧгӧрыс жувгӧмсӧ. Шыыс то лӧньліс, то грӧзитчана содліс, но пыр ёнджыка вӧйис быдладор боксянь пызйысь йӧв еджыд лым пиын. И зон мӧвпыштіс: «Лӧньыштас да, муна татысь».
Рытнас Петыр шуис Танялы, медым локтас сы дорӧ войнас сёрӧнджык, кор ставныс нин крепыда узьӧны, — войковтны. Ныв катлӧдлыштіс юрнас, мӧвпалыштіс и шуис, локта пӧ. Сійӧ зэв ёна поліс, но сьӧлӧмыс таысь ёнджыка на радліс. Ыркйӧдліс и Петырлысь сьӧлӧмсӧ. Да нӧшта на и жальыс петіс ныв вылӧ, ӧд сійӧ эз тӧд, мый тайӧ налӧн бӧръя вой!
Войнас зон то унмовсьліс, то маитчӧмӧн садьмывліс: лысьтас оз локнысӧ? Керкаын пемыд, гӧгӧр мыйкӧ увгӧ, ӧшинь ставниясыс дзӧрӧны, пачас тӧлыс ӧтарӧ омлялӧ... Виччысьтӧг Петыр полӧмсорӧн паляліс: эз пельнас кыв, — дзурс пемыд керкаын нывлысь шыш моз видзчысьӧмӧн мунӧмсӧ кывны эз позь, — эз пельнас кыв, а сьӧлӧмнас, мый Таня, тыдавтӧм, сулалӧ нин тахта дінас. Зон нюжӧдіс кияссӧ. Ныв шытӧг сунгысис сы дорӧ эшкын улас. Петыр кыліс сылысь нӧйтчысь сьӧлӧмсӧ, кӧмтӧм турдӧм кокъяссӧ и вашкис юрас бергалысь медся шоныд кывъяссӧ.
Найӧ дыр тадзи куйлісны, морӧс на морӧс, и ёна окасьӧмсьыс весиг пиньясныс доймисны. Таня помнитіс, мый Петыр эз тшӧкты сылы топӧдны паръяссӧ, да паськӧдліс вомсӧ чавканпи моз.
— Тэ, кӧнкӧ, эн и узьышт?
Ныв нимкодя шӧпкис:
— Кысь нин? Пыр виччыси да...
Зон кималасӧн корсис пызан вывсьыс истӧг да ӧзтіс сись. Таня повзьӧмысла ойӧстіс:
— Петруша, мый нӧ ті вӧчинныд? А пӧчӧыс кӧ садьмас да бисӧ аддзас?..
— Мор сыкӧд, — шуис Петыр сылӧн банйӧм чужӧмӧн нимкодясьӧмӧн. — Мор сыкӧд, ме кӧсъя аддзыны тэнӧ...
Муслун гыыс вевтыртіс ныла-зонмаӧс. Петыр синсӧ вештывтӧг видзӧдіс ныв вылӧ. Таня вашнитіс:
— Ме пола, — мый ті сэтшӧма видзӧданныд ме вылӧ?
— Тэысь бурджыкыс некод абу, да сійӧн. Этайӧ мусаник юрыс, гӧгӧрыс кыӧм ичӧт кӧсанас, дзик быттьӧ томиник Венералӧн кодь...
Нывлӧн синъясыс шудаа нюмсермунісны:
— Винера? Сійӧ коді?
— Да кок пӧла ёді... И тайӧ дӧрӧмыс...
— А ті ньӧбӧй меным миткальысь... Ті ӧд збыльысь менӧ ёна радейтанныд?
— Ньӧти ог радейт. И бара тэсянь кылӧ квайтпалич нисьӧ кос пыш дук..
— Мыйӧн нӧ тайӧ тіянлы кажитчӧ? Асьныд шулінныд, мый ме век сёрнита тайӧ кадас... А ӧні... асьныд сёрнитанныд...
Таня пыр крепыдджыка топӧдіс зонмӧс ас бердас, кӧсйис на мыйкӧ шуны и эз нин вермы...
Бӧрыннас Петыр кусӧдіс сисьсӧ да дыр куйліс шы ни тӧв, куритчис и мӧвпаліс, колӧ пӧ эськӧ шуны да, сьӧкыд, но колӧ! И муртса кывмӧн шыасис:
— Танюк...
— Мый? — сэтшӧм жӧ гусьӧн юаліс ныв.
— Меным ӧд мунны ковмас...
Таня весиг кыпӧдчыштіс:
— Кор?
— Регыд... зэв регыд... Ыджыд мог менӧ суис... Нюжӧднысӧ оз позь...
Ныв усис юрлӧс вылас:
— Господи!
Таня быттьӧ и пыдди пуктіс сылысь уджсӧ кӧнкӧ сэні, Москваын. Но кыдзи нӧ торйӧдчыны сыкӧд тайӧ удж вӧснаыс? И ныв чӧв усис, думсьыс петан туй корсис. Но петан туйыс эз вӧв. Танялы окота лои горӧдны: «Босьтӧй менӧ сьӧрсьыныд!» Но сійӧ эз лысьт — позьӧ мӧй?
— Ме ӧд ог вермы век тані овны...
Таня кывзіс и кывньылыдаліс, да пӧ эськӧ да.
— И тэнӧ аскӧд босьтны ог вермы...
Нем виччысьтӧг ныв килькулӧмӧн юаліс:
— Мыйла нӧ?
Петырлӧн юрас визнитіс: «Мыйла нӧ эськӧ?» Зон тэрыба вочавидзис:
— Менам керкаыс абу, Таня, ме олӧм чӧж ветла ӧтилаысь мӧдлаӧ... Москваын ола гостиницаын... И некор некод вылӧ ог гӧтрась...
— Мыйла?
— Сэтшӧмӧн чужлі да.
— И некор некод вылӧ он гӧтрасьӧй?
— Некод вылӧ, некор, ей-богу! Менӧ збыльысь вель ыджыд мог суис, колӧ тэрмасьны. Рӧштво кежлӧ быть локта!
Таня жмитчис юрнас сы дорӧ, куйлыштіс, зонлӧн кияс вылӧ шоныд синвасӧ войтӧдӧмӧн, и вашкӧдіс:
— Но, ме муна дай... Регыд югдыны кутас...
Сэсся чеччис да пондіс пернапасавны сійӧс пемыдас:
— Мед Ен мамыс видзас тіянӧс ставсьыс!
Вежӧссайса жыръяс котӧрӧн воӧм бӧрын ныв пуксис вольпасяс и, морӧс бердас кияссӧ топӧдӧмӧн, паръяс вывсьыс синва мольяссӧ нюлышталӧмӧн, кутіс шӧпкыны посводзын турӧб муралӧм шыӧ:
— Господи Енмӧй! Ен мамӧй! Господи, мед эськӧ кык лун на поводдяыс оз бурась.
Кык лун мысти Петыр муніс, — йӧрын век на жвичйӧдліс надзмысь турӧбыс, но зон эз вермы водзӧ гусьӧн песны и асьсӧ, и Таняӧс, сійӧн эз и сетчы Казаковалӧн вӧйпӧдӧмлы, аскисӧ пӧ кӧть виччысьлы.
И керкаыс, и ставнас усадьбаыс кушмисны, ланьтісны. И сувтӧдны син водзӧ Москуасӧ и Петырӧс сыын, Петырлысь олӧмсӧ сэні, уджалӧмсӧ некыдз эз артмы.
Рӧштво кежлӧ Петыр эз лок. Мыйсяма кад сэки вӧлі! Кутшӧм сьӧкыда Танялӧн кольлісны лунъясыс асывсяньыс рытӧдзыс помтӧг виччысигас, да нӧшта на асьсӧ ылӧдлӧмӧн, мый некодӧс оз виччысь! Вежадыр чӧжыс ныв ветлӧдліс медся бур платтьӧнас да дженьыд сапӧгнас, — буретш тайӧ паськӧмнас Таня паныдасис Петыркӧд вокзал вылын арнас, вунӧдны позьтӧм сійӧ рытнас.
Ва вежӧдан лун водзын Таня мыйлакӧ азыма эскис, мый Петыр пырысьтӧм-пыр кыр увсянь тыдовтчас станция вылын медалӧм даддьын, письмӧсӧ водзвыв ыстытӧг, медым сыла мӧдӧдасны вӧвъясӧс, и лунтыр эз чеччывлы прихожӧйын сулалысь сундук вылысь да син доймытӧдзыс видзӧдіс ывла вылӧ. Керкаыс вӧлі тыртӧм, — Казакова муніс гӧститны сӧседъясас, пӧчӧ пажнайтіс слуга жыръяс, пажын бӧрас сэні жӧ пукаліс да сьӧлӧм бурмытӧдзыс вӧйпсис пусьысь-пӧжасьысь водзын. А Таня весиг пажнайтнысӧ эз ветлы, шуис, кынӧмӧй пӧ висьӧ...
Но со мӧдіс рӧмдыны. Таня нӧшта ӧтчыдысь видзӧдліс югъялысь чарӧма куш йӧр вылӧ и чеччис аслыс чорыда шуӧмӧн: «Тырмас, некод ся меным оз ков, и нинӧмла сэсся виччысьны!» И мичаа вӧччӧм ныв тэрмасьтӧг муніс залӧд, гӧсьт жырйӧд ӧшиньясӧд пырысь тӧвся виж кыа югыдын, гораа да тӧждысьтӧмпырысь горӧдіс сьывны, быттьӧ эштӧм олӧмысла кыткӧ личаліс:
Уж как выйду я в сад,
Во зелёный сад,
Во зелёный сад гулять,
Свово милова встречать!
И буретш бӧръя кывъяс вылас кабинетас пыригӧн аддзис Петырлысь тыртӧм тахтасӧ, гижан пызанвесьтса куш креслӧсӧ, кӧні книгаӧн киас коркӧ пукавлывліс Петыр, и усис креслӧас, юрнас пызан вылас, сыркъялӧмӧн да горзӧмӧн кевмыштіс: «Ен мам, босьт менӧ татысь!»
Петыр локтіс февральнас, кор Таня век кежлӧ дзебис ас пытшкас сыкӧд кӧть ӧтчыдысь аддзысьлӧм вылӧ лачасӧ.
И ставыс быттьӧ лои важ ногыс.
Петыр шай-паймуніс, Таняӧс аддзис да, — сэтшӧма ныв вӧлі омӧльтчӧма да бледмӧма, сэтшӧм полысьӧсь да норӧсь вӧліны синъясыс. Таня первойсӧ шемӧсмыліс жӧ: Петыр кажитчис сылы мӧд пӧлӧсӧн, пӧрысьмыштӧмӧн, ӧтдорӧн и весиг мустӧмӧн — ускыс быттьӧ ыджыдджык лоӧма, гӧлӧсыс чорыдджык, и прихожӧйын пӧрччысигкостіыс зон сёрнитіс вывті гораа, а серамсӧ быттьӧ пычкис, и нывлы эз лӧсьыд вӧв видзӧдлыны сы синмӧ... Но кыкнанныс зілисны дзебны тайӧс ӧта-мӧдсьыныс, и регыд мысти ставыс быттьӧ воддза кодьыс лои.
А сэсся бара кутіс матыстчыны сьӧкыд кад — Петырлӧн бӧр мунан кадыс. Зон сетіс нывлы кыв ӧбраз водзын, локта пӧ Троича кежлӧ да гожӧм чӧжыс ола. Таня эскис, но думыштіс: «А гожӧмнас мый бара и лоӧ? Ставыс сійӧ жӧ?» Тайӧ нывлы чайтсис этшаӧн нин: либӧ мед ставыс вӧлі дзик важ кодьыс, а эз воддзасӧ выльысь дӧжналӧм, либӧ мед найӧ олісны ӧтув, янсӧдчывтӧг, маитчӧмтӧг, весьшӧрӧ виччысьӧмсьыс яндысьтӧг. Но Таня зілис вӧтлыны тайӧ мӧвпсӧ, зілис вайӧдны син водзас лоана гожся шудсӧ, помтӧм-дортӧм вӧлясӧ — войнас и луннас, садын, ыб вылын, гумла вылын, и мусаыс вель дыр лоӧ сыкӧд орччӧн...
Петырлӧн мунӧм водзвылас войыс вӧлі тувсовъя кодь нин, югыд да тӧла. Керка сайын гызис сад, и тӧлыс век ӧтарӧ вайис сэсянь, козъяскостса гу боксянь, понъяслысь скӧр, эбӧстӧм да оръясяна увтчан шыяссӧ: гуас пукаліс руч, кодӧс кыйӧма капканӧн да вайӧма йӧрӧ Казаковалӧн лесникыс.
Куньӧм синъясӧн Петыр куйліс тахта вылын мыш вылас. Таня — сыкӧд орччӧн бок вылас, юр улас кисӧ пуктӧмӧн. Кыкнанныс ланьтӧмӧн олісны. Медбӧрын ныв шӧпнитіс:
— Петруша, ті узянныд?
Зон восьтіс синъяссӧ, видзӧдліс жырлӧн рӧмыдкодьӧ, кодӧс шуйгавывсяньыс вӧлі кизьӧртӧма бок ӧшиньсянь усьысь зарниасьысь биӧн:
— Ог. Мый нӧ эськӧ?
— А ті ӧд менӧ он нин радейтӧй, весь жугӧдінныд олӧмӧс, — лӧня кайтыштіс Таня.
— Эг жӧ ӧд весь? Эн сӧр нем абусӧ.
— Тайӧ грекыс тіян вылын. Кытчӧ нӧ ме ӧні воштыся?
— А мыйла тэныд кытчӧкӧ воштысьны?
— Но ті ӧд бара, бара мунанныд этайӧ Мӧскуаас, а ме нӧ мый мӧда ӧтнамсӧ вӧчны?
— Мый вӧчлін, сійӧ и водзӧ кутан вӧчны. А сэсся, ме тай тэд шулі: Троичаӧ гожӧм кежлӧ локта.
— Гашкӧ и, локтанныд... Сӧмын водзынджык ті некор мен эн шулӧй: «А мыйла тэныд кытчӧкӧ воштысьны?» Ті менӧ збыльысь радейтлінныд, шулінныд, тэысь пӧ мусаджыкыс абу. Да татшӧмӧн мӧй ме водзыннас вӧвлі?
«Да, эн татшӧм, — мӧвпыштіс Петыр. — Зэв ёна вежсьӧмыд».
— Кольӧма нин менам кадыс, — кайтыштіс Таня. — Пыра вӧлі тіян дорӧ — и сэтшӧм ёна пола и ӧттшӧтш радла: но, слабог, пӧчӧыс ланьтіс. А ӧні и сыысь ог пов...
Зон шыгыртліс пельпомнас:
— Ме ог гӧгӧрво тэнӧ. Ноко папироссӧ пызан вывсьыс мыччывлы...
Ныв мыччис. Петыр пондіс куритчыны:
— Мый нӧ эськӧ тэкӧд лоис? Висьмин кӧ-а...
— Сійӧн, кӧнкӧ, и мустӧмми тіянлы. А мыйӧн нӧ, ті думысь, вися?
— Тэ менӧ он гӧгӧрво. Ме кӧсъя шуны, тэ ловнад висян. Ачыд думыштлы, мый вермис лоны и кысь тэ босьтін, мый ме тэнӧ ог нин радейт? И тырмас дольнытӧ: вӧлі, вӧлі...
Таня эз вочавидз. Югвидзис ӧшинь, шувгис сад, кыліс оръясяна увтчан шы, скӧр, эбӧстӧм, бӧрдан... Ныв гусьӧник чеччис тахта вывсьыс и, синсӧ соснас тупкӧмӧн, юрсӧ тракйышталӧмӧн, веськӧдчис гӧсьт жыр ӧдзӧслань вурун чулкиа кокъяснас небыда тувччалӧмӧн. Петыр негораа, но стрӧга чукӧстіс сійӧс:
— Таня.
Ныв бергӧдчис, ӧдва кывмӧн вочавидзис:
— Мый нӧ?
— Волы ме дорӧ.
— Мыйла?
— Волы, мися.
Таня рама матыстчис, юрсӧ копыртӧмӧн, медым Петыр эз казяв синваӧсь чужӧмсӧ.
— Но мый?
— Пуксьы и эн бӧрд. Окышт менӧ, но?
Зон пуксис, ныв — сыкӧд орччӧн да сывйыштіс сійӧс гусьӧн сыркъялӧмӧн. «Господи, мый нӧ меным вӧчны?! — пикӧ воӧмӧн мӧвпыштіс Петыр. — Бара тайӧ кагалӧн кодь шоныд синваыс кагалӧн кодь пӧсь чужӧм вылас... А сійӧ и думыштнысӧ оз куж, кутшӧм ёна ме сійӧс радейта! Да мый нӧ верма вӧчнысӧ? Аскӧд сійӧс нуны? Кытчӧ? Кутшӧм олӧм вылӧ? И мый таысь артмас? Кӧртасьны, олӧмӧс век кежлӧ тшыкӧдны?» И кутіс ӧдйӧ вашкӧдны ныр-вомсӧ гильӧдысь доршасьӧм синва сорыс:
— Танюк, сьӧлӧмшӧрӧй, эн бӧрд, кывзы: ме локта тулыснас гожӧм кежлӧ, и сэки ми збыльысь мунам тэкӧд
— Некод менӧ тэкӧд оз лэдз! — курыда шӧпнитіс Таня, зонлӧн морӧс вылын юрнас довйӧдлӧмӧн, и медводдзаысь шуис сылы «тэ». — И некытчӧ тэ мекӧд он мун...
Но Петыр кыліс нин ныв гӧлӧсын родӧм сора радлӧм, лача.
— Муна, муна, Танюк! И мед сэсся абу вӧлі шуӧма меным «ті». И эн бӧрд сэсся...
Зон кокньыдика босьтіс сійӧс вурун чулкиа кок улӧдыс да пуксьӧдіс аслыс пидзӧс вылас:
— Но шу: «Петруша, ме тэнӧ зэв ёна радейта!»
Таня бӧба шуис, синваысла сутшиктӧмӧн:
— Ме тэнӧ зэв ёна радейта...
Тайӧ вӧлі февральын, лёк дас сизимӧд воын. Петыр воліс сэки сиктас медбӧръяысь олӧмас.
