КОЛӦ ТӦДНЫ, КЫДЗИ МУНӦ УДЖЪЯС ЛЫДДЬЫСЯНІНЪЯСЫН (ИЗБА-ЧИТАЛЬНЯЯСЫН) КОМИ ОБЛАСЬТ КУЗЯ.
Коми Обласьтын уналаын нин эмӧсь лыддьысянінъяс. Сӧветскӧй правительство ӧні ёна тӧждысьӧ лыддьысянінъяс паськӧдӧм йылысь став Республика кузя, тшӧтш миян Коми Обласьтын. Лыддьысянінъястӧ сійӧ зэв коланторйӧн лыддьӧ, шуӧ: «Сійӧ пӧ регыдджык вермас югдӧдны пемыд велӧдчытӧм йӧзтӧ, петкӧдны найӧс югыд паськыд туй вылӧ». Збыльысь, сідз ӧд и эм: сӧмын лыддьысяніныд вермас петкӧдны синтӧм йӧзтӧ паськыд туй вылӧ. Нига да газет — со югдӧданторъясыс. Йӧзыд кымын уна, ёна пондасны лыддьысьны, сымын ёнджыка, регыдджыка югдасны, сымын налӧн юр вемыс сюсьмас, сымын унджык пондасны гӧгӧрвоны, тӧдны быдсяматорсӧ, бурсӧ и омӧльсӧ.
Шуам тай, лыддьысянінъяс миян эмӧсь нин, асьным некор огӧ тӧдӧй, кӧні кутшӧма мунӧ уджыс, мый сэн вӧчӧны, кутшӧма йӧзыс волывлӧ, кутшӧма лыддьысьӧны, ошкӧны-ӧ, кулитӧны-ӧ лыддьысянінсӧ. Тӧднытӧ эськӧ зэв колӧ, зэв колӧ велӧдчыны мӧда-мӧдлысь бурджыка, лӧсьыдджыка овны.
Ме ачым дыр нин служита Выльгортса лыддьысянінын (изба-читальняын), меным зэв окота тӧдны, кыдзи олӧны-вылӧны, уджалӧны мукӧд лыддьысянінъясын. Водзын ме кӧть дженьыдика гижышта аслам лыддьысянін йылысь, сэсся тшӧкта мукӧд заведуйтысьясӧс тшӧтш жӧ гижыштны аслас лыддьысянін йылысь. Сідзнад ми и пондамӧй тӧдмасьны мӧда-мӧдкӧд, гашкӧ, мыйӧнкӧ и отсыштны мӧда-мӧдлы.
Понда гижны тавося олӧм 1 январсянь 1 юльӧдз.
Лыддьысянін лӧсьӧдӧма Выльгортса школа керкаын, сетӧма ӧти ыджыд, джуджыд, югыд комната. Стен гӧгӧрыс ӧшӧдлӧма, ляскалӧма портретъяс Ленинлысь, Рыковлысь, Калининлысь, быдпӧлӧс плакатъяс, картинаяс; судзӧдны портрет Луначарскӧйлысь эгӧ на вермӧй, сьӧм абу; пӧтӧлӧксӧ зэв лӧсьыда мичмӧдӧма ньыв лыскӧн; пытшкас: ыджыд пызан лыддьысьысьяслы, ичӧт пызан заведуйтысьлы, куим шкап нигаяс, газетъяс видзны; улӧсъяс, скамьяяс босьтавлам школаысь. Пыранінын, ӧдзӧс вевдорас, вывеска — «
Лыддьысянін воссьӧмыслы мӧд во; войдӧрсӧ сэтчӧдз вӧвлі «вӧлӧстнӧй библиотека-читальня».
Лыддьысянін войдӧр воссьывліс вежон пытшкас витысь, квайт часӧн воссьӧм вылӧ, праздникъясӧ кыкысь — асылын дай рытын; ӧні воссьывлӧ нёльысь, 4 часӧн.
Став нигаыс библиотекаын 1188, ним — 684. Лыд вылӧ найӧс пуктӧма десятичнӧй системаӧн. Воӧны газетъяс: «Югыд туй», «
Лыддьысьны волысьяс ставыс вӧлі 564 морт; нига босьтысь гортӧ 84, на пытшкысь мужикулов 51, нывбабаулов 12, поснияс 21, нига босьтлӧм 84 мортлӧн вӧлі 190-ысь.
Лыддьысьныд волывлӧны 7 верст сайсянь, 7 деревняысь. Шочиника босьтлывлӧны ылі пӧчинокъясӧ.
Нигаястӧ лыддьысьысьяс видзӧны омӧля: косявлӧны, ляксьӧдӧны, дыр кутӧны. Мукӧддырйи лолӧ корны милиционер пыр. Сы туйӧд зэв абу лӧсьыд: велӧд кӧть эн, шу кӧть эн, нинӧм оз кывзыны. Кыскыны кӧ судӧ — пондасны эновтчыны лыддьысянінысь. Мый эськӧ вӧчан накӧд?
Неважӧн на, тӧлысь кык сылы, лыддьысянінын восьтӧма «Сельскӧй библиотечнӧй кружок», гижсьӧмаӧсь 31 шлен, унджыкыс том йӧз — нывъяс, зонъяс, служащӧйяс, велӧдчысьяс пытшкысь. Вӧчлывлӧны спектакъяс — комиӧн, рочӧн, унджыкысь дон босьттӧг — сідз жӧ докладъяс, лекцияяс. Ӧтчыд спектак вӧчлісны Сыктывкарын Народнӧй театрын, ворсісны «Крестьянин». Ворсӧмаӧсь пӧ лӧсьыда, йӧзыс вӧлӧма вель уна.
Ме эськӧ йӧзыдлы быд ногӧн зэв тшӧкта ёнджыка видлавны лыддьысянінтӧ да, ёнджыка лыддьысьны да, пыр на найӧ оз сьӧлӧмсьыс волывны, пыр эновтчӧны. Быд праздникӧ чукӧртчасны Исполкомӧ да ызгӧны, сӧрӧны немъяссӧ, лыддьысьны-кывзыны оз пырны, лыддьысяніныс эськӧ Исполкомыскӧд дзик орчча да. Сійӧ со зэв абу лӧсьыд, некыдзи сэсся он вермы найӧс кыскынытӧ лыддьысянінад. Сэсся йӧзыд унаысь шуасьлӧны: «Мый пӧ дугдывтӧг ӧти пӧлӧс нигатӧ лыддян, выль нигаяс пӧ абу-а». Тайӧ шуалӧмыд налӧн дерт збыльысь сідз. Колӧ эськӧ йӧзӧс югдӧдысь Отделлы ёнджыка видзӧдлыны тайӧ шуасьӧм вылас, ыстыны лыддьысянінад выль нигаяссӧ.
Таысь уна удж нуӧдны, мый водзын гижӧма, он вермы. Некутшӧм отсӧг сьӧмӧн ни, мукӧдторйӧн ни некысянь абу.
Зэв эськӧ бур вӧлі, мукӧд заведуйтысьяс кӧ гижисны, кыдзи налӧн уджыс мунӧ.
Выльгортса лыддьысянінысь заведуйтысь Н. Чеусов.
