КРЕСТЬЯНАЛӦН СЬӦМ ВОДЗӦСАЛӦМ ГОСУДАРСТВОЛЫ

Та йылысь эськӧ газетад вӧлі гижлӧма нин да, ме бара на кӧсъя мыйяскӧ гижыштны, мед деревняын олысь йӧз ёнджыка пондасны тӧдны сы йылысь.

Таво, апрель тӧлыссянь, Сӧветскӧй правительство лэдзис аслас государствоын «воана 5% водзӧсасьӧм (5% выигрышный заем)».

Мый жӧ сійӧ лоӧ?

Лоӧ со мый: сьӧм водзӧсалӧмӧн (либӧ, ӧткодь, удждӧмӧн) крестьяналысь правительстволӧн тырмас сьӧм быд государственнӧй рӧскод вылӧ, оз ковмы выльысь лэдзны бумага сьӧм. Та ногӧн сьӧмыдлӧн, кодӧс нин лэдзӧма, доныс оз чин ни, оз сод ни, пыр ӧти дон (пыр ӧти курс). Сэтысь ыджыд выгӧда быдӧнлы, медъёна крестьяналы. Налы ёна йиджліс воддза сьӧм дон усьӧмыд, ёнджыка найӧс ылӧдлісны тшӧтъяснад лёк йӧз, спекулянтъяс.

Водзӧсалӧм сьӧмыд сідзжӧ мунас государственнӧй пабрик-заводъяс кыпӧдӧм вылӧ. Донтӧмджык лоас: кӧртыд, стеклӧыд, ситеч матерйӧясыд, му уджалан кӧлуйясыд, мукӧдтор.

Сійӧ жӧ удждӧм сьӧмсӧ правительство вермас ыстыны деревняясӧ Сельскокӧзяйственнӧй банк пыр, кыпӧдны, бурмӧдны кӧзяйство крестьяналысь.

Удждысян билетсӧ (шусьӧ облигацияӧн) лэдзӧма ветымын миллион шайт дон зарниӧн. Мед лӧсьыдджык крестьяналы, лэдзӧма ичӧт донъясӧн: ӧти шайта, ӧти номера (№), куим шайта, куим номера, вит шайта, вит номера.

Срок пуктӧма: 1 апрельсянь таво 31 декабрӧдз 1926 воын.

Мый жӧ удждӧмыс вайӧ бурсӧ крестьянаыслы?

Вайӧ со кутшӧм бурӧс: видзны, чӧжны сьӧм коланінъясӧ. Крестьяниныдлӧн ӧд шайтъясыд, куим шайтъясыд зэв ӧдйӧ исковтӧ, коланіныд зэв уна. Сьӧм вылад облигациятӧ кӧ ньӧбас, быттьӧ пуктас сьӧмтӧ кутшӧмкӧ бур сьӧм чӧжанінӧ. Сэн сэсся и олас, кытчӧдз оз ковмы мыйкӧ лӧсьӧдны кӧзяйствоӧ: стрӧитчыны, вӧв-мӧс ньӧбны, мукӧдтор. Чӧжсяс да сьӧмыд унджык лоӧ. Чӧжны медкокниджык водзӧсӧн сьӧм сетӧмӧн (удждӧмӧн) рабочӧй-крестьянскӧй правительстволы, мӧд ногӧн, посни облигация (билет) ньӧбӧмӧн (1, 3, 5 шайта).

Тайӧ чӧжаніныд ещӧ со мыйӧн выгӧднӧй:

Ӧти-кӧ, вайӧ вонас прӧчент, быд шайт вылӧ 5 ур. Сэсся, ньӧбасны кӧ облигациясӧ срок дырйи, кодӧс явитӧ Народнӧй комиссар финансов, сэк лоӧ мынтыны сьӧмсӧ этшаджык, сідз: медводдза срок дырйиыс ӧти шайта облигация вылӧ вӧлі колӧ мынтыны 85 ур, мӧд ногӧн кӧ: тэ мынтін 85 ур, кырымад облигацияыд сулалӧ быдса шайт зарниӧн. Кымын дыр он босьт, сымын унджык лоӧ мынтыны. Мыйла? Облигацияыс пыр ӧтарӧ чинӧ, бырӧ, сы вӧсна и донсялӧ. Ӧнія срокын сулалӧ нин 88 ур, регыд лоӧ доныс 90 ур. Ньӧбнытӧ, коді кӧсйӧ, колӧ регыдджык, ӧні жӧ, выгӧдаыс ньӧбысьыслы лоӧ унджык. Ӧні кӧ ньӧбан 10 шайт дон, лоӧ мынтыны 8 шайт 80 ур; барышыс зептад кольӧ 1 шайт 20 ур. Мӧдысьджык лоӧ ньӧбны накладӧн.

Прӧчент пондасны сетавны казнаысь 1 февральын 1925 воын и 1 февральын 1926 воын.

Сэсся сьӧмтӧ водзӧсалӧмӧн верман ещӧ воны (сы вӧсна и шусьӧ воана водзӧсалӧм — выигрышнӧй заём).

Став воанторсӧ (выигрышсӧ) лӧсьӧдӧма 177280 — кык миллион шайт дон зарниӧн. Пудъялӧмас (розыгрышас) сюрас став облигация номерыс. Воанторъясыс татшӧмӧсь: 80 воантор — 1000 шайта, 1200 воантор — сё шайта; 6000 воантор — 50 шайтӧн; 20000 воантор — 25 шайта; 50000 воантор — 10 шайтӧн; 100000 воантор — 5 шайтӧн.

Облигациятӧ ещӧ со мыйӧн лӧсьыд кырымад кутны: сійӧн позьӧ мынтыны сельскокӧз. налог куим во чӧж — 1924, 1925 и 1926 воын. Тшӧтш лыддьысьны пондас и прӧчентыс.

Медбӧрын, зэв ковманінӧ: стрӧитчыны ли, гӧр-пиня лӧсьӧдны ли, вӧв-мӧс ньӧбны ли, мукӧдтор ли — облигациятӧ позьӧ пуктывны закладӧ водзӧсӧн сьӧм босьтігӧн сельскокӧзяйственнӧй удждысянінысь (банкысь, Епоысь).

Со мыйта лоас выгӧда облигациятӧ ньӧбӧмысь. Колӧ быдӧнлы, коді этша‐этша вермӧ, ньӧбны. Сьӧм ки вылын кутны немла, некутшӧм пӧльза оз вай; сьӧм правительстволӧн лэдзӧма ветлӧм вылӧ, мед пыр сійӧ бергалӧ, мед пыр нажӧвитчӧ да мыйкӧ лӧсьӧдӧ мортлы колантор. Коді сійӧс кутӧ ки вылас, сійӧ вӧчӧ ыджыд убытка аслыс и правительстволы. Куйлан сьӧмыд — кулӧм сьӧм.

Тайӧ облигация йывсьыд быд гӧгӧрвоысь, бурысь думайтысь йӧзлы колӧ ёнджыка висьтавлыны быд чукӧра йӧз пытшкын, скод вылын, спектак вылын, гӧститігъясӧн, мукӧд ногӧн.

Облигацияыд деревняясын медъёна вермас разавны кооперативъяс пыр, кӧні эмӧсь, либӧ исполком пыр, нардом пыр, изба-читальня пыр; правительствоыдлӧн сэтчӧ колӧ ыставны облигацияяссӧ лыдӧн, корӧмӧн бӧрвылас отчёт — мыйта инӧдӧма, мыйта кольӧма; ме ногӧн, тайӧ зэв позьӧ вӧчны. Матысьыд йӧзыд босьталасныджык, карӧ мунӧм дорысь, дай озджык повны вошӧмысь: сьӧм мынтас, сэк жӧ пыр аски вылас босьтас облигация.

Крестьянин.