ПЫРӦЙ СТАВНЫД КООПЕРАТИВӦ

Коммунистическӧй партия да профсоюз кындзи крестьяна да уджалысь гӧль йӧз вӧсна медся ёна тӧждысьӧ кооператив.

Кооперациялӧн медыджыд колӧмыс, медся ёна тӧждысьӧмыс — вайны крестьяналы бурджык, колан тӧвар, вузавны сійӧс донтӧгджык.

Бура уджалӧм кооперативын вермас лоны сӧмын сэки, кор крестьянаыс асьныс кутчысясны сы бердӧ гыжнас и пиньнас, кор пондасны отсасьны сувтӧдны сійӧс крепыд кок вылас.

Миян Коми муын кооперативлӧн уджыс абу на ошкана, оз на вермы нуӧдны сійӧс лючки, выныс оз судзсьы. Коми йӧзыд омӧля на видзӧдӧ кооператив вылад, полігтырйи пырӧ сэтчӧ шленӧ. Унджыкыс нӧшта оз на и лысьт пырнысӧ, полӧ сьӧм вошӧмсьыс. Сідзнад сэсся, дерт, кооперативыд омӧль, оз вермы быдсикас колан тӧвар вайны да донтӧм донысь вузавны. Вынтӧгыд, сьӧмтӧгыд кооперативыд оз вермы артавны лючки, кутшӧм вӧлӧсьтӧ кутшӧм тӧвар уна-ӧ колӧ.

Ӧні, шуам, Кулӧмдінса кооперативын зэв уна тшайнӧй чашкаяс да стӧканъяс, Визинын — сэтшӧмыс ньӧти абу, либӧ дажӧ Сыктывдінкарса Обсоюзас абу. Арталӧма да тӧдмалӧма кӧ эськӧ ставыс вӧлі, татшӧм дивӧясыс эз лоны. Кооперативлӧн уджыс пондас мунны шыльыда сӧмын сэки, кор став крестьянаыс ӧтувтчасны сы бердӧ, пырасны сэтчӧ шленӧ.

Кӧть и миян, Коми муын, кооперация воысь воӧ ёнмӧ, ыдждӧ, паськалӧ. Шленъяс ӧтарӧ содӧны. 1923ʼ во вылӧ пыригӧн вӧлӧма 4.936.255 шлен; куим тӧлысь мысти — апрельын — вӧлӧма нин 5.215.581 шлен, августын — 5.532.384 шлен. 1924ʼ во вылӧ пыригӧн кооперация бердӧ ӧтувтчӧм морт вӧлӧма 6.907.476 шлен, апрельӧдз содӧма 7.227.616 мортӧдз.

Та серти со аддзам — кооперация ӧдйӧ содӧ, ӧдйӧ вынсялӧ. Буракӧ, крестьянаыд казялӧмаӧсь сылысь бурсӧ, кыссьӧны‐пырӧны сэтчӧ.

Кооперативъяслӧн эм ӧти мыж: ӧткодь удж нуӧдӧны, ӧтитор вӧсна пессьӧны, а сӧгласыс ас костаныс абу, оз тырмы бурӧн лӧсьӧдчӧмыс тӧваръяс вылӧ дон пукталігӧн да тӧвар разӧдігӧн. Оз кыдзкӧ чорыда босьтчыны жугӧдны, йӧртны бокӧвӧй вузасьысьӧс.

Овлӧны со кутшӧмторъяс. Пыри ЕПО-ӧ папиросла — абу. Муні ТПО-ӧ — игана; Тӧвариществоӧ — тӧварсӧ видлалӧны-лыддьӧны, оз вузасьны; Госторгӧ — ичӧтикаӧн оз сетавны; Военкопӧ — тӧварсӧ жӧ лыддьӧны, вузӧс папирос абу. Лои бокӧвӧй вузасьысьлысь ньӧбны. Кымын кооператив да государственнӧй лавка, а тӧвар бокысь лои ньӧбны. Сэсся ӧти сикас папиросыс абу ӧти дона: ЕПО-ын донаджык, ТПО-ын донтӧмджык.

Бокӧвӧй вузасьысь (частный торговец) тӧдса мортлы йӧрмӧминӧ унаысь сетӧ тӧварсӧ уджӧн. ЕПО сідзи оз вӧч, оз эскы сійӧ кыв вылӧ. Бокӧвӧй вузасьысьлысь босьтан тӧвартӧ сутшӧн — лавкаясын лоӧ виччысьны часӧн: вузасьысь дінын да деньга босьтысь дінын сулалан.

Татшӧм вузасьӧм, деньга босьтӧм ногыс, гашкӧ эськӧ, лӧсьыд лавкаяслы, да ньӧбасьысьясыслы зэв мустӧм, ёна дӧзмӧдлас.

Талунъя праздник лунӧ кооперация арталӧ ассьыс уджсӧ, бӧрйӧдлӧ бурсӧ и омӧльсӧ — бурсӧ нуӧдас водзӧ, омӧльсьыс зіляс мездысьны, мынтӧдчыны.

Рытыввыв государствоса кооперативъяс талунъя лунӧ ёнмӧдчӧны, вынмӧдчӧны вермасьны капиталистъяскӧд, бурмӧдны овмӧс уджалысь йӧзлысь.

Бур, кокни олӧм кӧ колӧ, пырӧй кооперативӧ. Энӧ вунӧдӧй: «Ӧтувтчӧмын — ыджыд вын».