СЕЛЬСКОКӦЗЯЙСТВЕННӦЙ ВОТ МЫНТӦМЫСЬ КОКНЬӦДЪЯС

(Лӧсьӧдӧма «Положенньӧ» серти)

24. Медым бурмӧдны, ёнмӧдны, паськӧдны крестьяна овмӧс, медым ошкыны выльнога видз-му уджалӧм, уна пӧлӧс турун-нянь, пуктасъяс вӧдитӧм, му-видз уджалан машинаяс лӧсьӧдӧм, вот да содтӧд сы дінӧ ас кост рӧскод вештыны перйигӧн, сетсьӧны со кутшӧм кокньӧдъяс:

А. Ньӧти оз перйыссьы вот:

а) кӧйдыс вылӧ кӧдзӧм турун, пуктас инъясысь да кӧні вӧдитӧны бурмӧдӧм кӧдза пуктас;

б) таг ув муысь — во чӧж вылинӧ пуктӧм бӧрын.

в) обществоувса видзьясысь, кӧні видзисны бӧрйӧм скӧтӧс тырсяліг кадас; быд лов вылӧ артавсьӧ 3 десятина видз.

Б. Вот тэчигӧн оз пырны тшӧт лыдӧ:

а) кодзтӧм ӧшъяс, бӧрйӧмӧн торйӧдӧм бур ужъяс, кодъясӧс видзисны да кодъясысь бурсӧ босьтісны Наркомзем индалӧм серти.

б) став бур рӧда скӧтыс, кодъясӧс пасйӧма торъя индалӧм серти апрель медводдза лунӧдз земорганъясын.

В. Кутшӧмкӧ муясысь кӧ воддза воясӧ вот эз перйысьлы, ӧні сійӧ мусӧ туяна, шогманаӧн вӧчисны — косьтісны васӧдінъяс, кӧтӧдісны косінъяс, татшӧм муяссьыс куим во чӧж вотыд оз перйыссьы. Сӧмын колӧ, мед му косьтан, му кӧтӧдан уджыд муніс му кӧзяин тшӧт вылас. Куим восӧ лыддьӧны уджавны заводитӧмсянь.

Г. Нюрвыв видзьяс, кодъясысь колян воясӧ вот перйысьліс, таво бурмӧдӧма турун кӧдзаӧн да косьтӧмӧн — во кежлӧ вотысь мездыссьӧны.

Д. Дзонь обществолы гӧра-кӧдза чукӧра кӧйдыс ӧтув босьтны, мездыссьӧны вотысь НКФ СССР индалӧм серти, сёрнитӧмӧн сы йылысь НКЗ-кӧд.

Е. Вот оз босьтсьы выль местаӧ овмӧдчӧм войтыр кӧзяйстволысь, кодъяс овмӧдчӧны начальство индалӧминӧ, лӧсьӧдӧны видз-му найӧ тшӧктӧм серти. Выль местаӧ овмӧдчигӧн ёна лоӧ мыръяс перъявны, канаваяс кодъявны да мукӧдтор. Сы вӧсна вылинӧ овмӧдчысьлысь оз перйыны вот 5 во. Кодъяс овмӧдчӧны вӧрӧ кушинӧ, кодъяслы мыртӧ оз нин ков перъявны, сӧмын гӧр кушинсӧ — налысь вот оз босьтсьы 3 во.

Ж. Вот оз пуктыссьы:

а) бурмӧдӧм, видласьӧмӧн уджалӧминъясӧ велӧдчанінъясын, кодъясӧс пасйӧма НКФ СССР лӧсьӧдӧм серти, сёрнитӧмӧн НКЗ-яскӧд да НКФ-яскӧд.

б) агрономъясӧн уджалан муяс петкӧдлыны уджалӧмсӧ кужтӧм войтырлы, кодъяс пасйӧмаӧсь финорган да земорган сёрнитӧмӧн.

З. Ӧтувтчӧм республика Совнаркомъяс вермасны сетны награда бурмӧдӧм кӧзяйствояслы дзонь вӧлӧсьтӧн, сиктӧн, му уджалан обществоясӧн, кооперативӧн да м. Вермасны чинтыны вотсӧ, сетны награда сідзи, медым наградаыс асланыс республикаас оз ло унджык ӧти прӧчентысь став вотсьыс.

СОДТӦД: § З-ын гижӧм кокньӧд вермас лоны быдсяма общественнӧй ӧтувтчӧмъясын, кӧні бура уджалӧм вӧсна, уна бур быдтас-пуктасысь босьтӧм понда, унатор керны-вӧчны, йӧзӧс велӧдны, югдӧдны налысь вежӧрсӧ лӧсьӧдӧма электричество.

25. Медым бурмӧдны овмӧс гӧль йӧзлысь, сетсьӧ со кутшӧм кокньӧдъяс.

А. Ньӧти оз босьтсьы вот да содтӧд сы бердӧ ас кост рӧскод вылӧ:

а) кӧзяйствоын кӧ ¾ десятина либӧ этшаджык му да десятина джын либӧ этшаджык видз сёйысь юр вылӧ да вот улӧ сюртӧм скӧт;

б) кӧзяйствоын кӧ абу уджалысьяс ¾ десятина либӧ этшаджык муӧн да десятина джынйӧн видзӧн сёйысь юр вылӧ да вот улӧ сюрӧм мӧс либӧ вӧв.

Б. Уджалысь скӧт кӧ абу, быд сёйысь вылӧ вота му ¾ десятина либӧ этшаджык, видз десятина джын — вотысь да содтӧдысь босьтсьӧ сӧмын джынйыс.

В. Вотысь да содтӧдысь сы дінӧ ставнас либӧ ичӧтика Обласьтувса Исполком вермӧ мездыны быд гӧлиник кӧзяйствоӧс. Сӧмын колӧ сылы лючки тӧдмалӧм сэтшӧм кӧзяйствосӧ: кымын уджавны вермысь морт, уна-ӧ скӧт, му-видз да м. т. Исполком вермас шыблавны сэтшӧм вотъяссӧ §§ А, Б да В серти 6½% став пуктӧм вотсьысь Обласьтас да содтӧд ас кост рӧскодысь.

26. Кодлӧн эм кодкӧ Краснӧй армияын, морскӧй либӧ воздушнӧй флотын, ГПУ-ын, милицияын, революция дырйи дзоньвидзалун воштӧм уджалысь морт семьяын, совпартшколаын, коммунистическӧй университетъясын да рабфакъясын велӧдчысьяс — сетсьӧ вот мынтігӧн со кутшӧм кокньӧдъяс.

А. Вот тэчигӧн сёйысьяссӧ лыддигӧн тшӧтӧ пырӧны Краснӧй армияын, морскӧй да воздушнӧй флотын, ГПУ‐ын, милицияын служитысьясыс (действительнӧй служба); велӧдчысьяс, строевӧй команднӧй состав РККА, флотысь (воздушнӧй и морскӧй) да ГПУ — лыддьысьӧны кык сёйысьӧ быд морт.

Б. § А-ын урчитӧм йӧзлӧн кӧ абу гортас уджавны вермысь мужикуловысь, сёйысь вылӧ вота му да скӧт кӧ воӧ шӧркоддьӧм олысьлы мында республикаын, вотыс ни содтӧдыс сы дінӧ ньӧти оз босьтсьы.

В. § Быд урчитӧм йӧзлӧн кӧ эмӧсь гортаныс уджавны вермысь мужчинаяс — став овмӧссьыс босьтсьӧ вот да содтӧд сы дінӧ сӧмын джын мындаыс.

Г. Сэтшӧм кӧзяйствояслы, кодъяслӧн эм дзоньвидзалун воштӧм морт революция дырйи, красноармееч пленын, сроктӧг лэдзӧм морт воддза воын март медводдза лун бӧрын, кодъяс лыддьыссьӧны запасын РК Краснӧй армияын, флотын, кодъясӧс быд здукын вермасны корны велӧдны военнӧй службасӧ велӧдчытӧм уджалысь йӧзӧс, велӧдчысьяс совпартшколаын, коммунистическӧй университетъясын, рабфакъясын — сетсьӧ сэтшӧм жӧ кокньӧд вотысь, кыдзи действительнӧй служба вылын олысь красноармеечлы (п.п. А да Б).

27. Военнӧй йӧзлысь, кодъяслы лоӧ ветлӧдлыны местаысь местаӧ — велӧдны либӧ велӧдчыны — вот да содтӧд перъян срок нюжӧдсьӧ. Важ местаас воӧм мысти тӧлысь на ещӧ позьӧ нюжӧдчыны. Дыр мынтытӧмысь некутшӧм штрап оз пуктыссьы.

28. Школа муяс, детскӧй сад, детскӧй дом муяс, арестуйтӧм йӧзлӧн уджаланінъяс (фермаяс, йӧръяс), бурдӧдчанінъяс, ӧтув кӧдзаяс велӧдчыны бурджыка уджавны видз-му либӧ вердны йӧз велӧданінын олысь-уджалысь йӧзӧс — дзикӧдз мездыссьӧны вотысь да содтӧдысь ас кост рӧскод вылӧ.

30. Артеля кооператив кӧзяйствоясысь ӧтув уджалігӧн чинтыссьӧ вот: артеля кӧзяйствоысь 25%, мӧдыслысь 10%, сӧмын уджыс кӧ налӧн мунӧ меда уджалысьястӧг.