СТАВМУВЫВСА КОММУНИСТЪЯСЛӦН 5-ӧдысь ӦТЧУКӦРТЧЫЛӦМ

Ленин гу дорын

Мӧскуаын ӧні мунӧ Ставмувывса коммунистъяслӧн витӧдысь ӧтчукӧртчылӧм (5-ӧд конгресс Коммунистическӧй Интернационаллӧн).

Юнь 18-ӧд лунӧ заседанньӧыс воссис 6 час рытын Ыджыд Кремлёвскӧй Дворечын. Заседанньӧсӧ восьтігас т. Коларов нуӧдіс делегатъясӧс Ленин гу дорӧ ветлыны, Красная Площадь вылӧ, сэні пӧ виччысьӧны Конгрессвывса делегатъясӧс зэв уна сюрс рабочӧйяс. Делегатъяс зэв нимкодьпырысь мунісны сэтчӧ. Водзвыланыс духӧвӧй музыка ворсӧ «Интернационал», сы бӧрын делегатъяс. Красная Площадь вылӧ воигӧн налы рабочӧйяс паныд петісны гӧрд знамяясӧн, ёна сьӧлӧмсяньныс чолӧмбыттьӧ кайтісны. Делегатъяс ветлісны Ленин гу дінӧ. Сы бӧрын сэні жӧ, площадь вылас, Коларов восьтіс заседанньӧ. Восьтігас шуис:

— Ленин гу бердын 5‐ӧд Конгресс Коминтернлӧн босьтчӧ орӧдны медводдза шуӧмсӧ. Медводдза шуӧмыс талун кежлӧ Конгресслӧн — «Ленинлӧн уджалӧм Коминтернын». Медводдза кыв сетсьӧ Калининлы.

Калинин шуис:

— Рочмувывса Революциялысь туй индалысь вӧлі тшӧтш Коминтернлӧн туй нуӧдысь. Ленин некутшӧм мӧд-мӧд кывъя мортӧс эз кужлы ӧтдортны ни кедзовтны: став пӧлӧс йӧзыс вӧліны сылы вокъясӧн, став уджалысь гӧль йӧз понда доймис сылӧн сьӧлӧмыс ӧтмоза. Сы вӧсна Ленин — ставмупасьтаса уджалысь йӧз дор сулалысь, уджалысь йӧзлы кокни олӧм перйысь, Ленин — удж нуӧдысь ставмупасьтаса Революциялӧн. Ленин ёна тӧждысис ӧтувтны, мӧда-мӧд бердас сибӧдны уджалысьясӧс (рабочӧйясӧс) гӧль крестьянакӧд. Уджалысьяслӧн пӧ олӧм оз вермы бурмыны, кор дас миллион крестьяна пиысь миллионӧн-джынйӧныс озырӧсь, судзсяна олысьяс, кутӧны ас кианыс джын му-видзсӧ, скӧтсӧ. Ленин олігчӧжыс вӧйпис судзсяна крестьяна дор сулалӧм, велӧдіс ӧтувтавны гӧль крестьянаӧс рабочӧйяскӧд, медым ӧтвылысь сувтны вермасьны озыр йӧзкӧд — капиталистъяскӧд.

Сэсся Калинин аслас кывъясӧн вайӧдӧ тӧд вылас кывзысьяслы Ленин ёртлысь тшӧктӧмсӧ видзӧдны да видзны быдсяма сикас кывъя йӧзӧс ӧтмоза, медым пӧ некутшӧм вежӧсъяс, потшӧсъяс на костын эз вӧвны. «Мувыв эмбуртӧмъяслы ыджыдавны, — шуліс Ленин, — паськӧдны, лӧсьӧдны сійӧс быд муын. Сӧмын Сӧветскӧй государство вермас сетны уджалысь йӧзлы уна пӧлӧс кокньӧд».

Калинин помаліс ассьыс висьталӧмсӧ чукӧстчӧмӧн — ёнджыка пӧ кутчысьӧй Ленин велӧдӧмӧ; сылысь велӧдӧмсӧ чорыда дорӧмаӧсь эмбуртӧмъяс асьнысӧ дорйӧм понда вермасиганыс.

Калинин бӧрын висьталіс Германияса коммунист Северинг.

«Ленин туйдіс вӧчны революция му пасьтаын, — шуис Северинг. — Германияса уджалысьяс асьнысӧ нартитысьясӧс вермасны сӧмын Ленин велӧдӧм серти удж нуӧдӧмӧн». Северинг шуӧ: «Германияса буржуйяс пӧ Вылыс Силезияысь (Верхняя Силезия) ӧти места шуӧны Гинденбург нимӧн. Гинденбург вӧлі медлёк палач Германияса йӧзлӧн. Со кутшӧм ыджыд чесьт уджалысь йӧзӧс виалысьлы миян буржуйяссянь. Рабочӧйяс коммунистъяскӧд ним сетӧмаӧсь сійӧ местаыслы Ленинбург (Ленинкар). Коминтернлӧн 5-ӧд Конгрессыс уджалас Ленин индалӧм, велӧдӧм серти!» — помаліс Северинг.

Сы бӧрын висьталіс Индияса делегат Рой. Водзын Коларов шуис: «Англияса правительство тшӧктӧма арестуйтны Ройӧс. Дас сюрс уджалысь морт нимкодясис Рой петкӧдчӧм вылӧ. Асланыс нимкодясьӧмӧн Конгресс вылын пукалысь йӧз петкӧдлісны пыдди пуктӧмсӧ Индияса коньӧр йӧзӧс».

«Ленин колис миянӧс, — шуис Рой, — но эмӧсь уклад кодь чорыдӧсь ленинечьяс, Ленинӧн быдтӧм войтыр!»

Рой оз тшӧкты вунӧдны Ленинлысь велӧдӧмсӧ — дорйыны коньӧр нартитӧм, дзескӧдӧм йӧзӧс. Сэтшӧмыс пӧ асыввылын зэв на уна. Рой шуӧ: ми пӧ надейтчам вермиг мездысьны озыр кабыр улысь. — «Нэм огӧ вунӧдӧй, бура казьтылам ыджыд велӧдысьӧс, лёк олӧмысь уджалысь йӧзӧс мездысьӧс!»

Та бӧрын Конгрессвывса делегатъяс мунісны Ленин гу дорысь.