КЫДЗИ КОЛӦ ЛЫДДЬЫНЫ НИГА

Уналӧн овлӧ пӧра да окота лыддьысьыштны-велӧдчыны. Босьтчас сэтшӧм мортыд прамӧя да пыр жӧ нин кытчӧкӧ да кытчӧкӧ мытшасяс. Пуксяс лыддьысьны, да оз и вермы. Мыйла? — Кужтӧмысла.

Важысянь нин шулывлӧмаӧсь: «Сӧмын заводитнысӧ, сэсся мӧдас». Сідзкӧ колӧ первойсяньыс жӧ, нигаяс лыддьыны заводиттӧдз, велӧдчыны, кыдзи лыддьысьны. Велӧдчытӧг, тӧдтӧг, кыдзи лыддьысьны, тӧлк, татшӧм бур делӧ вӧчны оз позь.

Со мый вӧсна быдӧн, коді босьтчӧ прамӧя велӧдчыны нигаяс лыддьӧм помысь, колӧ тӧдны, кыдзи лыддьыны нига — кокньыда да бура, мед гӧгӧрвоан. Тӧдтӧг тӧлк оз босьт.

Войдӧр колӧ пасйыны, мый кӧсъян вӧчны. Быд удж войдӧр ми ас юрнаным думыштам, мый кӧсъям вӧчны, мыйла непременнӧ колӧ тайӧ вӧчны. Сэтшӧм водзвыв лӧсьӧдчӧмыс шусьӧ план лӧсьӧдӧм. Быдӧнлы кӧть кутшӧм удж заводитігӧн колӧ лӧсьӧдны план, гижны бумага вылӧ. Сытӧг тӧлк оз босьт.

Кор мортыдлӧн абу планыд, сійӧ ӧтилаӧ шыбитчылас, мӧдлаӧ, коймӧдлаӧ. Став паметьыс, тӧлкыс, сюсьлуныс сылӧн разалӧ. План лӧсьӧдігад колӧ ещӧ думыштны, кутшӧма ачыд велӧдчӧмыд, уна-ӧ эм тэнад пӧраыд нигасӧ лыддьыны.

Дарвинлӧн да Фарадейлӧн (кыкнаныс ыджыд велӧдчӧм йӧз) пӧраыс лыддьысьнысӧ зэв этша вӧлӧма. Кыкнанныс вӧлӧм омӧлик здоровйӧаӧсь. Дыр лыддьысьны оз вӧлӧм вермыны.

Найӧ кужӧны вӧлӧм этша пӧрасӧ пӧльзаӧн видзны. Кужӧны вӧлӧм бур план кузя лыддьысьны, йӧз велӧдысьтӧг велӧдчыны. Кутшӧм пӧра вӧлі шуӧма лыддьысьны, сэк сэсся эз нин вӧчны немтор. Тадзи колӧ вӧчны быдӧнлы, коді кӧсйӧ велавны.

Колӧ водзвыв лӧсьӧдны лыддьысян пӧра.

Мед вӧлі водзвыв тӧдан, уна-ӧ тэнад лыддьысян пӧра, кор тэ верман лыддьысьӧмӧн асьтӧ велӧдны. Шу аслыд: «Тайӧ пӧрасӧ ме кута лыддьысьны» — сэсся бӧр эн кос, ассьыд кывтӧ кут!

Вывті уна лыддьысьны оз ков. Сэтысь бур оз ло. Сӧмын мудзан. Коді уна лыддьысьлывлӧ, сійӧ тӧдӧ, кыдзи мукӧд пӧраас синъясыд мӧдасны куньсявны.

Лыддьысьны колӧ шойччӧм бӧрын. Быд уджӧ лоӧ пуктыны вын. Сідзкӧ уджалігад выныд чинӧ. Сійӧн и мудзам. Лыддьысьны сідзжӧ колӧ вын. Кымын тэ шойччӧма, кымын уна тэнад выныд лыддьысигад, сымын унджык, бура гӧгӧрвоан.

Колӧ тӧдны, кӧні лыддьысьны.

Кӧн нӧ эськӧ бурджык лыддьысьны: гортын али кутшӧмкӧ лыддьысянінын? Дерт жӧ, лыддьысянінын. Сэні югыдджык, абу кӧ, колӧ лӧсьӧдны, мед вӧлі югыд, колӧ сэтшӧм югыд, мед синтӧ оз ёр. Колӧ, мед вӧлі аслыспӧлӧс лыддьысян пызанъяс, кыдз тай школаясын. Лыддьысигӧн колӧ пукавны веськыда. Оз ков вывті гӧрбыльтчыны ни, чатӧртчыны ни. Югыдыс мед усьӧ вывсянь либӧ шуйгасянь. Тетрадьяс, чернила, карандаш мед вӧліны веськыдвылын. Биыд кӧ лоӧ веськыдвылын, сэки гижигъясад да пасъялігъясад аслад ки вуджӧрыд кутас торкны.

Перӧ-ручкаыд да карандашыд кӧ лоӧ шуйгавылын, сэк делӧ лоӧ судзласьныд — уна лишнӧй вын да пӧра мунӧ. Сэсся велӧдчыны колӧ ӧтувтчӧмӧн, чукӧрӧн. Чукӧрӧн велӧдчигӧн пыр нин лоӧны отсасьысьяс, он кӧ ачыд прамӧя гӧгӧрво: «Ӧти ум пӧ бур, кык — сыысь бур».

Тэнад кӧ лыддьысьны пӧраыд вывті уна, лыддьысьны оз жӧ ков — мудзан. Некор эн мудзтӧдз лыддьысь ни, велӧдчы ни. Лыддьысь бура. Он кӧ ӧтчыднас гӧгӧрво, лыддьы мӧдысь, коймӧдысь. Сэсся кытчӧкӧ став сьӧкыдінъяссӧ гижав, сэки бура нин пырас юрад.

Лыддьысигад мед вӧлі словар. Мед гӧгӧрвотӧм кывъяс лыддьӧм бӧрын эз коль.

Лыддьысьны медбур рытын. Асывводзын эськӧ, узьӧм бӧрад, лӧсьыд жӧ да, луннас мукӧд уджъяс вӧчигӧн ставыс бӧр вунӧ. Рытын кӧ да шойччӧм бӧрын лыддян, бура юрад кольӧ, сійӧ вот бур. Войнад, майбыр, оз вун. Сэк ещӧ — шуӧны велӧдчӧм йӧзыд — бурджыка на пуксьӧ.

Тадзи, вокъяс, велӧдӧны бур велӧдчӧм йӧз миянӧс лыддьысьны, асьнымӧс велӧдны.

Торлопов М.