«СВЯТӦЙ ЁГОРЕЙ» ВӦВ ПРАЗДНИК

Аттӧ дивӧ: вӧлыдлӧн да эм праздникыд, сійӧ ӧд эськӧ абу морт да. Мый нӧ, мед. Сылы ӧд колӧ жӧ шойччӧгыс: ӧд мыйта сьӧкыд уджсӧ нуӧ, кутшӧм ёна мудзӧ. Шойччӧг пыдди лёк сьӧлӧма кӧзяинъяс, вина юысьяс, весиг тшыгйӧн унаысь видзлӧны. Вӧв пыр терпитӧ, кытчӧдз ныр вылас оз усь. Шойччӧдны, праздниктӧ вӧчлыны налы, дерт эськӧ, колӧ да, сӧмын не сідз, кыдзи Ёгорей лунӧ.

Ми праздниктӧ сідз вӧчам: воас кӧ Ёгорей лун, став йӧзыс вӧвсӧ ассьыс лэдзӧ вӧля вылӧ, лудӧ: мед пӧ котралыштас да гажӧдчас, талун пӧ ӧд налы праздник. Накӧд жӧ тшӧтш лэдзалӧны и мукӧд скӧтӧс — мӧскӧс, ыжӧс, порсьӧс. Налӧн гажӧдчӧмыд да котралӧмыд эськӧ, шуам, буртор. Сӧмын со мый омӧльыс: потшӧсъясным видз-му гӧгӧр ставыс пӧрласьӧма, киссялӧма; видзьясыд зэв на небыдӧсь, сю ӧзимъясыд жебӧсь на. Скӧтыд быдлаӧ разӧдчӧны-шыбласьӧны, видз-мутӧ вывті ёна талялӧны, лойӧны, няйтӧдз воштӧны. Артыштан кӧ: аслыным жӧ зэв ыджыд урон вӧчӧны. Со ӧд мый вӧчӧ «святӧй Ёгорейыд»!

Ме ногӧн, татшӧм празднуйтӧмыд скӧтыдлӧн зэв абу шань. Видзӧдтӧ, кутшӧмкӧ «Ёгорей» вӧсна мыйта урон лоӧ лэптыны, мукӧдыслӧн ӧзим тшыкӧмысла, гашкӧ, сюыс оз ло семьяыслы сёйны, кӧрымыс лоӧ этша скӧтсӧ вердны, тшыглы куласны. Колӧ татшӧм праздниктӧ дзикӧдз эновтны, шыбитны. Ёгорей лунӧ скӧтӧс дзик не лэдзны ортсӧ. Оз ков лэдзны и мукӧддырйи тулысын, кытчӧдз оз ло дзоньтӧма потшӧсъяс. Мукӧдыс, гашкӧ, шуасны: нинӧмӧн пӧ вердны скӧтсӧ, тшыглы пӧ куласны. Сійӧ эськӧ, дерт, сідз, дерт, коньӧръяслӧн, гӧль йӧзыдлӧн кӧрымыд оз тырмав, гашкӧ, быть лоӧ лэдзавны скӧттӧ водзджык, но ӧд сэтшӧмыслӧн скӧтыд зэв этша, сӧмын вӧла-мӧска, либӧ кодыскӧ ӧтикыс — найӧ уна пакӧсьт вӧчны оз вермыны. Лэдзӧны ӧд тшӧтш став вермана йӧзыс, кодъяслӧн кӧрымыс эм уровйӧ. Сэтшӧмъясыслы со эськӧ колӧ жӧ яндысьны да. Завидь ӧд. «Кыдз жӧ, быдӧн лэдзӧны, а ме ог лэдз», — шуӧны вермана йӧзыд.

Татшӧм ыджыд урон лоӧмтӧ бура тӧдӧ ас карувса Исполком, кӧні юралысьясыс сэтшӧм жӧ му-видз уджалысьяс, кыдзи и ми. Сы понда сійӧ вӧчӧма закон (обязательнӧй постановленньӧ) февраль 25 лунӧ тайӧ воын, кӧні шуӧма: «Дзикӧдз не лэдзны скӧтӧс видз-му вылӧ, кытчӧдз оз эшты турун пуктӧм».

Тайӧ тшӧктӧмсӧ (законсӧ) Сельсӧветъяслы, исполкомъяслы, милициялы колӧ эськӧ унджыкысь лыддьывлыны му-видз уджалысьясыдлы, да колӧ налы аслыныс чорыдджыка керны, кыдзи тшӧктӧма. Видзӧдан да, найӧ сы туйӧд зэв омӧля уджалӧны, быттьӧкӧ налы мог абу, нӧшта асьныс сійӧ жӧ вӧчӧны, мый и мукӧд. Дерт ӧд, сідзнад олӧмыд оз ладмы.

Нӧшта кымынкӧ кыв «Ёгорей йылысь». Пемыд йӧзыд шуӧны: «Ёгорей святӧйыд пӧ скӧтъястӧ видзӧ висьӧмысь, быд омӧльторйысь, колӧ пӧ сылы ёна кевмыны». Эмӧсь унаӧн молебенъяс сьылӧдалӧны, вӧвъяссӧ ваявлӧны вичко бердӧ, ӧграда гӧгӧрыс сувтӧдаласны (Волся вӧлӧсьтын). Сэні попъяс сэсся мыйкӧ бурӧдчӧны-борӧдчӧны, тшынӧдчӧны кадилӧӧн, прысьйӧдлӧны ваӧн, зепъяссӧ ассьыныс тырталӧны. Кӧть мый оз корны, мый оз кевмыны, унаысь жӧ скӧтъясыд кулавлӧны (кӧрымыд кӧ абу, дерт, лоӧ кувны, Ёгорейыд тай оз верд).

«Ёгорейтӧ» лыддьӧны святӧйӧн, кевмӧны сылы, мый мында уронтӧ вӧчӧны сылы празднуйтӧм помысь, а коді нӧ эськӧ сійӧ — вӧвлӧма али абу вӧвлӧма?

— Важӧн коркӧ язычникъяслӧн вӧвлӧма мойдкывйын кутшӧмкӧ герой кодь морт ли мый ли. Нимыс «Персей». Сылысь чужӧмпассӧ вӧлі гижӧма дзик жӧ сідзи, кыдзи кристианаяс гижӧны «Ёгорейтӧ». Важ олысьяс славянаяс 23 апрельтӧ пондісны празднуйтны кыдз медпервой скӧт лэдзан лун лудӧ, вӧчавлісны службаяс. Велес нима «скӧт енлы». Кор найӧ пыртчисны христианскӧй вераӧ, сэки сійӧс, ентӧ, пондісны шуны «святӧй Ёгорейӧн», скӧт видзысьӧн ветлысь-мунысь гусялӧмысь. Пукалӧ сійӧ вӧв вылын, кыдзи салдат. Сэсся пондісны сылы эскыны (веруйтны) — сійӧ пӧ скӧтъясӧс видзӧ, висьӧмъясысь бурдӧдӧ, сы вӧсна пондісны празднуйтны сылы апрель тӧлысьын 23 лунӧ. Сійӧ со и ӧнӧдз кыссьӧ.

Со кутшӧм ногӧн лоӧма «святӧй Ёгорейыд», вӧлӧма сӧмын кутшӧмкӧ Персей язычникъяслӧн. Со кодлы и кевмамӧй вӧлӧм ми... Персейлы!

Колӧ нин сэсся дугдыны весьшӧрӧ эскӧмсьыд (суеверйӧсьыд). Кад коми йӧзлы босьтчыны овны, олӧм лӧсьӧдны, ас мывкыдӧнджык, кыдзи бур йӧз олӧны, велӧдӧны, вӧчӧны.

П. М.