ПОМӦСДІН ЛАВКАЛӦН ИСТОРИЯ

Помӧсдін обществ. лавка ас нэмас ёна нин страдайтіс. Ме дзоляника гижышта сы йылысь, мыйта тӧда аслам юрӧн. (Важ документъяссӧ ставсӧ кытчӧкӧ вошталӧмаӧсь). 1901 восянь мунны пондіс сёрни Помӧсдінсалӧн Общественнӧй лавка лӧсьӧдӧм йылысь. Первой лӧсьӧдысьяс вӧліны К. В. Попов, В. Ветошкин, П. А. Попов, Т. Чисталёв, А. П. Игнатов, Й. К. Попов, В. О. Попов да ещӧ кымынкӧ морт. Лавка лӧсьӧдны эз вӧв дзик кокни: ёна лои сёрни нуӧдны йӧзкӧд да правительствокӧд; сёрни нюжаліс 1904 воӧдз. Сэки сӧмын утвердитчис устав Помӧсдінса Обществ. лавкалы.

Первой пӧраӧ вӧлі активнӧй шлен морт 100 кымын. Пай вӧлі лӧсьӧдӧма 2 чӧлкӧвӧйӧн да пыран дон (вступнӧй плата) 50 коп. Пай деньга этша ӧкмис, лои удждывлыны вермысь крестьяналысь. Став деньга чукӧрмис 800 кымын чӧлкӧвӧй. Мӧдӧдісны тӧвар ньӧбны В. О. Поповӧс Сыктывкарӧ 1904 воын ноябрын. Лавка воссис декабр тӧлысьын сійӧ жӧ воӧ.

Тӧргуйтӧм пондіс мунны зэв бура, шленъяс тӧвар ньӧбалісны пыр асланыс лавкаысь мый эм.

1905 воын февральын вӧчисны ревизия (учёт). Мыйта вӧлі лавкалӧн тӧварын барыш вузалӧмлӧн и вузавтӧмлӧн, юкисны пайщикъяслы дивиденд. Дивидендсӧ сеталісны тӧварӧн. Пыр сэсся том лавка ий гӧльмис, кузя сэсся лавкалы висьны лои сэкся дивиденд босьтӧмысь.

1907 восянь лавка пондіс бӧр босьтчыны, сувтіс бӧр кок йылас, тӧргуйтны пондіс ёна, оборот ыджыдӧс пондіс бергӧдны, лӧсьӧдіс аслыс тӧргуйтан керка, амбаръяс. Тӧргуйтіс бура 1911 воӧдз.

1910 восянь ноябрын лавка босьтіс кер лэдзан пӧдрад (сортовка). Тшӧтӧвод лавкалӧн В. Ветошкин. Сійӧ вӧлі нуӧдӧ став делӧяснас, тӧрговлянас, кер пӧдраднас. Общество вӧлі дӧверитӧма став гижӧд уджсӧ сылы, сюсь мортлы. 1910 воын лавкалы ревизия эз вӧчны 1911 воӧдз, апрель тӧлысьӧдз, кер лӧсьӧдӧм бӧрӧдз.

Ревизия дырйи приказчик эз судзсьы 360 чӧлкӧвӧй, кер лэдзан тшӧтӧн 250 чӧлкӧвӧй. Делӧяс вӧлі Ветошкинлӧн ёна дзугсьӧма, эз позьлы бура помсӧ корсьлыны. Сы вӧсна сэсся Ветошкинлы лои Помӧсдінысь пышйыны.

Сы бӧрын общественнӧй лавка вылӧ йӧзлӧн надея эз ло. Тӧргуйтӧм пондіс бӧр слабитны. Тӧргуйтісны ещӧ 1913 воӧдз. 1913 воын дзикӧдз тупкысис, кольӧм тӧвар вузавлісны тӧргӧн. Деньга, мый чукӧрмис, пуктісны кассаӧ. Лавка ӧшинь-ӧдзӧс тупкисны. Прӧтивникъяс лавкалӧн пондісны серавны: лавка пӧ эштіс, кувсис.

Гӧгӧрвоысь йӧз, кооператоръяс, пондісны дума думайтны: лавкатӧг пӧ овны оз позь, ва волӧминӧ ва воас. Чукӧртчисны бара артельӧ, чукӧртісны деньга — код мыйта сетіс. Гӧгӧрвоысь йӧз сеталісны 10, 20, 50, 100 чӧлкӧвӧйясӧн, восьтісны бара лавка, 1915 воын бара тӧргуйтны пондіс лавка. Тӧргуйтіс 1918 воӧдз. Сы бӧрын сэсся тӧрговля бара пондіс слабитны: сійӧ пӧраӧ вӧлі мунӧ чорыд война, тӧвар быри дзикӧдз. 1920−21 воын лавка петіс государство киӧ, упродком улӧ. Лавка век ӧтарӧ быри и быри.

1922 воын, декабрын, бара выльысь заводитісны организуйтны ЕПО. Организатор вӧлі Обсоюз кооперативовлӧн инструктор т. Нахлупин. Чукӧртліс общӧй скод кык пӧрйӧ — водзӧ нинӧм эз мун, йӧз сӧмын увгисны воддза вошӧм деньгаысь.

Декабр помас бара чукӧртчисны морт комын кымын, шуисны лавка восьтыны. Шленӧ гижсисны комын кык морт. Шуисны лӧсьӧдны пай 15 пунт сюӧн. Бӧрйисны правленньӧӧ 3 мортӧс. ЕПО заводитчис уджавны выльысь. Наследство вӧлі кольӧма мыйсюрӧ омӧлик тӧварӧн 1200 чӧлкӧвӧй дон кымын зарниӧн. Тӧвар сэсся лавкаӧ воыштны пондіс; во гӧгӧрнад воліс 27,000 чӧлкӧвӧй дон зарниӧн. Оборот бергӧдчис тӧварӧн 18,000 дон зарниӧн, сэсся 20,000 пуд кымын мӧдӧдіс водзӧ мунан груз — Печӧраса конторалы да Изьваса ЕПО-лы.

Вогӧгӧрся чиг барыш коли лавкалӧн 2,500 чӧл. зарниӧн. Сійӧ барышсӧ шуисны джынсӧ кольны лавкалы, запаснӧй капиталӧ, мӧд джынсӧ юкны пайщикъяслы. Юксисны быд пай вылӧ 2 ч. да 10 коп., ньӧбӧм тӧвар юрӧ 7% воис дивиденд.

Став пайщикыс ЕПО-ӧ пырис во гӧгӧрӧн 237 морт. Лавка сувтіс бара кок йылас.

1924 во кежлӧ бӧрйисны выль правленньӧ, 5 мортӧс. Ставыс велӧдчӧм, гӧгӧрвоысь йӧз. Надейтчам, водзӧ бура уджавны пондасны.

Уджалысь йӧзлӧн колӧ ёнджыка сибӧдчыны общественнӧй лавка бердӧ.

Ӧсип Иван.