КОМИ ЛИТЕРАТУРАЫН КРИТИКА ЙЫЛЫСЬ
Миян республикаса писательяслӧн кольӧм конференцияяс вылын коми литератураын критика йылысь сёрнитсьыліс этша. Тайӧ вӧлі сы вӧсна, мый миян критика да литературоведение пыр на кольлісны сӧвмытӧмӧн. Босьтны кӧ ӧні, позьӧ нин сёрнитны мыйтакӧ чукӧрмӧм положительнӧй опыт йылысь. «Войвыв кодзув» журналлӧн бӧръя кык-куим вося номеръясын печатайтӧма комын гӧгӧр литературоведческӧй статья. Та дінӧ колӧ содтыны статьяяс да рецензияяс, кодъясӧс йӧзӧдӧма республиканскӧй газетаясын. Сідзкӧ, ми вермам нин вӧчны критика сӧвмӧдан делӧын кольӧм кадыслы итогъяс да индыны туйяс сійӧс водзӧ кыпӧдӧм вылӧ.
Том, национальнӧй литератураса писательяслӧн да критикъяслӧн условиеясыс бурджыкӧсь: найӧ вермӧны используйтны да используйтӧны русскӧй классическӧй литературалысь да литературоведениелысь озыр творческӧй опыт, вермӧны велӧдчыны да велӧдчӧны сӧветскӧй писательяслӧн да критикъяслӧн медбур произведениеяс да литературоведческӧй уджъяс вылын.
Уна национальнӧй сӧветскӧй литература да критика кыпӧдӧм вӧсна дугдывтӧг тӧждысьӧны КПСС да сылӧн ЦК.
Позьӧ повтӧг шуны, мый идеологическӧй вопросъяс кузя партия ЦК-лӧн постановлениеяс, а сідзжӧ КПСС XІX съездлӧн решениеяс лоисны коми писательяслы да критикъяслы решающӧй факторӧн. Миян печатьын петкӧдчисны литературоведческӧй статьяяс, кытӧні авторъясыс кужисны сетавны торъя произведениеяслы либӧ писательлӧн творчестволы ёнджыка объективнӧй да принципиальнӧйджык оценкаяс. Татшӧм критическӧй статьяяс, кодъясӧс печатайтӧма «Войвыв кодзув» журналын, шуам, «М. Н. Лебедев творчествоын некымын ӧшибкаяс йылысь» (статьялӧн автор А. Вежев), «Неудачнӧй историческӧй драмаяс йылысь» (П. Доронин) да ещӧ ӧткымын статьяяс отсалісны коми писательяслы аддзыны торъя произведениеясысь гырысь идейно-художественнӧй тырмытӧмторъяс да миян писательяс пӧвстын кодсюрӧлӧн творческӧй методлысь порочность. М. Лебедев творчествоын ӧшибкаясыс петӧны сыысь, мый сылӧн воддзаджык кадся уна произведение вӧлі гижӧма узконационалистическӧй, мелкобуржуазнӧй позицияяс вывсянь. Тайӧ вайӧдіс патриархальнӧй старина идеализируйтӧмӧ, коми да русскӧй народъяс костын волысьӧм невернӧя петкӧдлӧмӧ, социалистическӧй революция сӧмын кыдзи личностьлысь свобода примитӧмӧ.
Тырмымӧн эскана докажитӧма событиеяслысь антиисторичность да образъяс трактуйтӧмын фальшивость С. Ермолинлӧн да Н. Дьяконовлӧн «Кулӧмдінса восстание» да «Домна Каликова» пьесаясысь. Объективнӧя вӧлі донъялӧма Н. Фроловлысь «Шыпича» пьесасӧ.
Бӧръя воясӧ миян республикаса критикъяс уна гижисны Юхнинлӧн «Тундраса бияс» роман йылысь. Статьяяслӧн авторъяс правильнӧ индісны романын тӧдчана тырмытӧмторъяс вылӧ да медся водз сы вылӧ, мый сэні, торъя нин ІІ да ІІІ частьясас, зэв ясӧда петкӧдчис литературалы пагубнӧй бесконфликтность. Персонажъяслӧн ёсь столкновениеяс пыдди, сьӧкыдлунъяскӧд тыш пыдди, событиеяс сэні мунӧны спокойнӧя, и тайӧ гӧльмӧдіс произведениесӧ. Ёсьджык вопросъясысь бокиті прӧйдитӧмла стройкаса руководительяслӧн образъяс лоисны схематичнӧйӧсь. Вӧлі индӧма и мукӧд тырмытӧмторъяс вылӧ.
Дерт, абу ставыс истина, мый вӧлі шуӧма критикъясӧн роман адрес кузя. Кутшӧмсюрӧ статьяясын, высказываниеясын вӧліны невернӧй местаяс, романсӧ да сылысь геройяссӧ огульнӧя омӧльтӧмъяс. Но сыысь, мый вӧлі сӧветуйтӧма бурсӧ, романлӧн автор шуӧ критикъяслы аттьӧ да кӧсйысьӧ сы вылын водзӧ уджалігӧн кутны тӧдвылын налысь индӧдъяссӧ.
Заслуживайтӧны внимание и татшӧм статьяяс: Г. Федоровлӧн — том автор И. Коданев рассказъяс йылысь, С. Поповлӧн — поэтическӧй мастерство йылысь, А. Вежевлӧн — «Сюжет да композиция йылысь» да Лыюровлӧн рассказъяс йылысь. Тайӧ статьяяслӧн бурыс сыын, мый налӧн авторъяс литература да творчество методъяс йылысь ассьыныс суждениеяссӧ стрӧитӧны коми литератураын конкретнӧй произведениеяс подув вылын, велӧдӧны том литераторъясӧс найӧ творчествоын удачаяс да неудачаяс вылын.
Тайӧ журнальнӧй статьяяс дінӧ позьӧ ещӧ содтыны некымын газетнӧй статья, кӧні правильнӧя донъявсьӧ коми литература да правильнӧя сувтӧдсьӧны писательяс водзӧ могъяс.
Босьтны кӧ критикасӧ дзоньнас, то век жӧ ковмас шуны, мый сійӧ миян оз на тырвыйӧ джуджыда да паськыда петкӧдлы коми литература быдмӧмлысь вопросъяс. Унджык на таысь, миян критикъяс тшӧкыда чӧв олӧны весиг сэтшӧм вопросъяс кузя, кодъяс дінті некыдз оз позь прӧйдитны бокиті.
Яков Рочев гижис «Кык друг» романлысь первой часть. Тайӧ сылӧн медводдза ыджыд прозаическӧй произведение, кытӧні висьтавсьӧ Печорскӧй крайын Октябрьскӧй социалистическӧй революция водзвывса событиеяс йылысь. Авторлы унатор удайтчис книгаын, и читатель сійӧс лыддис ыджыд интересӧн. Но ставсӧ-ӧ используйтіс писатель, кор уджаліс тайӧ произведение вылын? Ылӧдз эз ставсӧ. Кольӧм кадся паськыд Печорскӧй край — тайӧ абу сӧмын кӧр видзысь пастухъяс да налӧн кӧзяеваыс, абу сӧмын аслыссикас быт да самобытнӧй культура. Печорскӧй край сійӧ эм Россияса Европейскӧй Войвывлӧн районъясысь ӧти, кӧні, ӧтар боксянь, крайлӧн озырлун вӧсна ӧдйӧ паськалісны капиталистическӧй отношениеяс да, сідзкӧ, вӧлі ёна петкӧдчӧма местнӧй населениелӧн имущественнӧй да классӧвӧй деление, и, мӧдар боксянь, му пытшса ыджыд озырлунъяс важысянь нин кыскылісны ас дінаныс не сӧмын отечественнӧй, но и мукӧд государствоясса промышленникъясӧс. Рочев ёрт аслас произведениеын эз вермы прӧйдитны тайӧ важнӧй моментъяссӧ вӧрзьӧдтӧг, ӧд сійӧ петкӧдлӧ ассьыс геройяссӧ сэкся Печорскӧй крайын событиеяслӧн паськыд фон вылын. Но кӧть и вӧрзьӧдіс, автор эз быдлаын вермы бура петкӧдлыны найӧс, эз сяммы лэптыны ассьыс произведениесӧ ыджыд литература уровеньӧдз. И содтам татчӧ: сійӧ сэки, дас – дас вит во сайын, эз на и вермы кыпӧдны сійӧс татшӧм уровеньӧдзыс. Та вылӧ колісны тӧдчымӧн ыджыдджык тӧдӧмлунъяс, ыджыдджык эрудиция да писательлӧн художественнӧй мастерство.
Ӧні писатель тӧдчымӧн сӧвмис, чӧжсис сылӧн творческӧй опыт. Сійӧ уджалӧ романлӧн мӧд часть вылын, кӧні лоас петкӧдлӧма Печораын гражданскӧй война да Сӧветскӧй власть ёнмӧдан вояс. Но гижны кӧ Печораын гражданскӧй война йылысь, ковмас висьтавны тайӧ крайын богачьяс да труженикъяс костын смертельнӧй схватка йылысь, ковмас сёрнитны Войвылын англо-американскӧй интервентъяс йылысь, буретш сійӧ Больтонъяс йылысь, кодъяс романлӧн первой частяс на ыджыдалісны Ухтаса нефтеноснӧй муяс вылын.
Мыйӧн эськӧ вермисны отсавны критикъяс «Кык друг» романлӧн авторлы? Найӧ вермисны эськӧ подскажитны, мый местнӧй буржуазиялӧн представительяс — Ванюк, Мирон Кузьма, Мефодь да мукӧдъяс, — кодъясӧс петкӧдлӧма І частьын, артмӧмаӧсь не гырысьджыкӧсь, кыдзи кулакъяс. А збыльвылас Печораын вӧліны торгово-промышленнӧй капиталлӧн гырысь представительяс, кодъяс безраздельнӧя господствуйтісны краяс, вӧліны йитчӧмаӧсь мирӧвӧй рыноккӧд.
Нефтеноснӧй Ухта историяысь сідзжӧ тӧдса, мый уна кад чӧж мунліс крайса природнӧй озырлунъясӧн овладейтӧм вӧсна чорыд тыш. Тайӧ тышас зэв активнӧя петкӧдлісны асьнысӧ иностраннӧй капиталлӧн представительяс. Американец Больтон авторӧн петкӧдлыссьӧ сӧмын кыдзи бурӧвӧй мастер, а оз кыдзи алчнӧй иностраннӧй монополияяслӧн представитель.
Позис эськӧ паськыдджыка сёрнитны и русскӧй народлӧн представитель большевик Невольский йылысь, передӧвӧй местнӧй интеллигенциялӧн представитель Артеев йылысь да мукӧд персонажъяс йылысь.
Но став тайӧтор пыдди миян критика шыасис «Кык друг» роман вылӧ сӧмын газетнӧй библиографическӧй статьяӧн да читательскӧй конференцияяс вывсянь материалъяс печатайтӧмӧн.
Мӧд часть вылас уджалігӧн авторлы ковмас гижны не сӧмын народлӧн представительяс йылысь, отобразитны не сӧмын Войвылӧс мездӧмын Краснӧй Армиялысь ыджыд отсӧг, но и петкӧдлыны сӧветскӧй властьлысь заклятӧй врагъясӧс сэтшӧмӧн, кутшӧмӧн найӧ вӧліны збыльвылас.
Никитинлӧн «Северная Аврора» роман прозвучитіс сы вӧсна, мый сэні эм масштабностьлӧн пасьтаыс и джудждаыс. Пыстинлӧн «Бушкола вояс» пьеса лоис коми литератураын тӧдчанаджык произведениеӧн сы бӧрын, кор автор паськӧдіс сылысь рамкаяссӧ.
Я. Рочев распоряжениеын озыр материал, коді сетӧ позянлун лэптыны романсӧ сӧветскӧй литератураын бурджык произведениеяс радӧдз.
Босьтӧй мӧд произведение — Г. Федоровлысь «Война лунъясӧ» повесть, кодӧс 1952 воын издайтӧма коми кыв вылын торъя книгаӧн.
Кыдзи Федоров творчествоын, сідзи и дзоньнас коми литератураын тайӧ повестьыс аслас ыджда да темалӧн актуальность боксянь босьтӧ оз медбӧръя места. Сэні висьтавсьӧ сӧветскӧй йӧзлӧн Отечественнӧй война кадӧ тылын да фронт вылын подвигъяс йылысь, патриотизм да дружба йылысь. Та дінӧ колӧ содтыны, мый «Война лунъясӧ» повесть коми прозаын этшаяс пӧвстысь ӧти, кӧні босьтчӧ промышленнӧй тема.
Став тайӧтор вылӧ видзӧдтӧг, миян критика збыльвылас муніс тайӧ произведениеысь бокиті. Вӧлі печатайтӧма бара жӧ сӧмын газетнӧй статьяяс. Но мый позьӧ висьтавны неыджыд библиографическӧй статьяын? Уна вылӧ — пасйыны книгалысь свет вылӧ петӧмсӧ, дженьыдика тӧдмӧдны читательясӧс содержаниенас да персонажъяснас, мыйтакӧ кыпӧдны произведение дінӧ интерес. Вермас лоны и мӧдтор — создайтны книга йылысь медся омӧль впечатление да тайӧн кӧдзӧдны сы дінӧ читательлысь отношениесӧ.
Сідз либӧ тадз, а коми литератураын ведущӧй прозаиклысь повестьсӧ критикъяс колисны колана вниманиеысь бокӧ. Найӧ, тыдалӧ, повзисны шуны тайӧ произведение кузя ассьыныс кыв, кӧть эськӧ вӧлі мый йылысь висьтавны.
Оз позь прӧйдитны бокиті и татшӧмтор дінті: критикасӧ ми унаысь гӧгӧрвоам невернӧя, быд кыв, кодӧс шуӧма критикъясӧн, принимайтам кыдзи пыр кежлӧ шуӧм истина. Эмӧсь примеръяс, кодъяс збыльысь настораживайтӧны литературнӧй общественностьӧс.
Босьтам И. Куратовкӧд случай. Кыдзи тӧдса, И. А. Куратов колис миянлы замечательнӧй литературнӧй наследство. Коми народлӧн сійӧ вӧлі первой поэт-просветитель. Но вот, Сыктывкарӧ локтіс «ученӧй» проходимец В. Подоров, кодлы, тыдалӧ, ставыс, мый эм му вылас, кажитчӧ зывӧкӧн да сьӧдӧн. Коми народлӧн история кузя упражняйтчигӧн сійӧ сочиняйтӧ Куратов олӧм да творчество вылӧ няйт пасквиль. Колӧ вӧлі чайтны, мый Наукаяс Академиялӧн Коми филиалса научнӧй сотрудникъяс, кодъяс пӧвстын лыддьыссис и тайӧ Подоровыс, обсудитасны рукописьсӧ да сетасны пӧръясьысьлы колана отпор. Но артмис мӧдног. История, кыв да литература секторса работникъяс асланыс сэкся директор Н. Шишкин веськӧдлӧм улын сӧгласитчисны асланыс сотрудниклӧн тайӧ злостнӧй вымыселкӧд, а рукописьсӧ кутісны сетавны кодсюрӧлы лыддявны. И мый жӧ? Налы удайтчис вӧчны рӧстшӧт Куратовкӧд. Сылысь произведениеяссӧ пыр жӧ снимитісны школьнӧй программаясысь, портретсӧ шыбитісны. Татшӧмторйыс кыссис сэтчӧдз, кытчӧдз партиялӧн обком эз отсав республикаса писательяс союзлӧн правлениелы котыртны И. Куратовлысь олӧмсӧ да творчествосӧ паськыда обсуждайтӧм.
Со, мӧд пример. Сӧветскӧй поэт Ананий Размыслов, коді кадтӧг пӧгибнитіс Отечественнӧй война фронт вылын, босьтӧ коми поэзияын оз медбӧръя места. Но сійӧ творчествоын эмӧсь тӧдчана тырмытӧмторъяс. Тайӧ тырмытӧмторъяс йывсьыс критик А. Вежев печатайтіс «Войвыв кодзув» журналын статья. И кыдз сӧмын петіс тайӧ статьяыс, Размысловлысь став творчествосӧ вӧлі сувтӧдӧма сомнение улӧ.
Дерт, критик тані мыйтакӧ мыжа — статьясӧ гижӧма явӧ ӧтар боксяньджык. Ставсӧ вайӧдӧма ӧти знаменательӧ: тайӧ пӧ абу сӧветскӧй поэзия. Кыдзи донъявны, например, татшӧм обобщение: «А. Размысловлӧн дзоньнас поэзияыс йиджтысьӧма шог, меланхолическӧй, элегическӧй настроениеӧн, коді оз лӧсяв сӧветскӧй том йӧзлы» («Войвыв кодзув» журналлӧн 1951 вося 9 номер, 63 листбок). Тӧдӧмысь, татшӧм обобщениеыс абу вернӧ. Но шензьӧдӧ и мӧдтор — миян литераторъяслӧн да литературоведъяслӧн критика дінӧ некритическӧй отношениеыс, позьӧ шуны, кокньыдик, беспринципнӧй отношениеысь. «Ага! — думайтӧны найӧ. — Печатайтӧма? Критикуйтӧма? Но и мед. Миянлы могыс ичӧт!» — со принципыс, кодӧн руководствуйтчӧны найӧ. Тайӧ сісь принцип.
Эм ещӧ татшӧм висьӧм, кыдзи критикаысь полӧм. Тайӧ нин инмӧ писательяслы. Ӧткымын писательяс лыддьӧны бурджыкӧн чӧв овны, оз гижны уна вояс чӧж. Найӧ, тыдалӧ, руководствуйтчӧны тайӧ жӧ сісь принципнас: он кӧ гиж — оз нин, майбыр, критикуйтны.
Тайӧ и мӧд случаяс ыджыд мыж ССП республиканскӧй правлениелӧн. Сійӧ дзикӧдз тырмытӧма занимайтчыліс критика вопросъясӧн. А ӧд буретш тайӧ, бура сувтӧдӧм литературнӧй критикаыс, направляйтӧ литературалысь развитиесӧ.
Колӧ индыны и татшӧмтор вылӧ, мый миян газетаясын тшӧкыда печатайтсьывлӧны неквалифицированнӧй рецензияяс, кӧні гӧлиник мысль сочетайтсьӧ произведениесӧ невернӧя донъялӧмкӧд. Вӧчсьӧ ӧтпырйысьӧн кык лёктор: ылӧдчыссьӧ читатель, оз правильнӧя ориентируйтсьы автор.
Кӧть и жаль, а оз пыр вернӧй оценка сетсьы произведениеяслы и журнальнӧй статьяясын.
1949 воын А. Лыюров печатайтіс ассьыс первой произведение — «Прӧстӧй йӧз» повесть. Гижны босьтчысьлы тайӧ вӧлі ыджыд воськолӧн, а читательяслы — фактӧн, мый коми литератураӧ воис выль способнӧй ёрт, коді аслас гижӧдын сяммис сетны колхознӧй олӧмысь свежӧй материал. Повесть вылӧ Г. Федоров гижис лишнӧйджык ошкана статья. Повесть лоис донъялӧма, кыдзи «коми сӧветскӧй литератураын тӧдчана явление да заслуживайтӧ пристальнӧй внимание». Прӧститсьӧ ставыс: композиционнӧй тырмытӧмторъяс, унджык персонажъяслӧн ущербность, кыв боксянь нелючкияс да мукӧдтор. Бӧрынджык критика донъяліс повестьсӧ ёнджыка объективнӧя. Но лёкторсӧ вӧлі вӧчӧма. Пӧрысьджык ёртъяслысь лӧжнӧй вниманиесӧ том автор примитіс збыль пыдди. Медся кывкутана кадӧ, кутшӧмӧн овлӧ быд литераторлӧн творческӧй туй заводитчан кадыс, сылы шуисны: тэнад бура артмӧ, вокӧй, водзӧ гиж татшӧм ногӧн жӧ. Гижны босьтчысь авторлӧн артмӧ писательскӧй труд вылӧ невернӧй видзӧдлас — гижны кокни, гижны — сійӧ нинӧм оз сулав. И кор А. Лыюров гижис тайӧ повестьлы продолжение, а сідзжӧ выль ыджыд повесть, и кор сылы шуисны, мый тайӧ повестьяссӧ гижӧма лёка, сылы вӧлі ёна сьӧкыд эскыны старшӧй ёртъяслӧн искренностьӧ. Бур ещӧ, мый Лыюров вочасӧн мездысьӧ писательскӧй удж вылӧ тайӧ неправильнӧй видзӧдлассьыс. Овлӧ ёна лёкджык — эмӧсь гижысьяс, кодъяс асланыс нэм чӧж новлӧдлӧны сьӧрас найӧ адрес кузя кодӧнкӧ шулӧм ошкыштана кыв и, таысь кындзи, нинӧм оз кӧсйыны тӧдны: «висьӧмыс» пырӧ пытшкӧсӧ, вуджӧ, сідз шусяна, хроническӧй формаӧ да некутшӧм «средствоясӧн» вӧтлыны сійӧс сэтысь он вермы.
Писательяслы критикъяслӧн истиннӧй отсӧгыс лоӧ сыын, мед сетавны ассьыныс сӧветъяссӧ Горький ног — требовательнӧя, правдивӧя, тырвыйӧ кывкутӧмӧн.
Миян критика ӧнӧдз на полӧмӧн босьтчӧ кыпӧдны коми литератураын проблемнӧй вопросъяс. Тайӧ торъя нин кутіс тӧдчыны сійӧ оживление фон вылын, коді лоис республикаясын да центральнӧй печатьын ССП-лӧн мӧд съезд кежлӧ дасьтысьӧмкӧд йитӧдын.
Сэтшӧм вопросъяс, кыдзи литератураын партийность, социалистическӧй реализмлӧн художественнӧй многообразие, кыдзи положительнӧй герой кузя проблема, сатира кузя проблема, художественнӧй мастерство вопросъяс, — миян критикъяс пӧшти оз сувтӧдны да оз разрешайтны.
Та дырйи жӧ тӧдса, мый теоретическӧй вопросъяс донъявтӧм тшӧкыда вайӧдлӧ писательясӧс да критикъясӧс крайностьясӧ сетчылӧмӧ, литератураын марксистско-ленинскӧй принципъясысь бокӧ кежӧмӧ.
Тайӧ принципъясысь бокӧ кежӧмлӧн примерӧн лоӧ В. Померанцевлӧн антиреалистическӧй, антимарксистскӧй статья, кодӧс печатайтӧма «Литератураын искренность йылысь» ним улын.
Тайӧ да татшӧм нога статьяяс йылысь эз этша нин гижсьы центральнӧй печатьын да, колӧ чайтны, лоас ыджыд сёрни сідзжӧ писательяслӧн ставсоюзса съезд вылын сы вӧсна, мый тайӧ статьяясыс отображайтӧны тенденция атакуйтны социалистическӧй реализмлӧн литературалысь идеологическӧй, теоретическӧй да жизненнӧй подувъяссӧ. Найӧ паськӧдӧны мелкобуржуазнӧй, анархическӧй, нигилистическӧй настроениеяс, ловзьӧдӧны буржуазно-эстетическӧй видзӧдласъяс да теорияяс.
Тӧдса сідзжӧ, мый бӧръя кадӧ критикуйтсисны печатьын торъя произведениеяс, кодъясын невернӧя разрешитӧма положительнӧй геройлысь проблема, сатиралысь проблема. Партиялысь индӧдъяссӧ — ӧткажитчыны действительность лакируйтӧмысь — ӧткымын писательяс гӧгӧрвоисны дзик аслысног. Сатира оружиеӧн дурнӧй йӧзӧс эрдӧдӧм пыдди, миян обществоысь став важсӧ да бӧрӧ кыскысьсӧ сотӧм пыдди, найӧ кутчысисны олӧмлӧн тайӧ теневӧй сторонаяс дінас, кыдзи кутшӧмкӧ самодовлеющӧй мог дінӧ, главнӧй йывсьыс вунӧдӧмӧн, мый ради найӧ петкӧдлыссьӧны литератураын да искусствоын. А тайӧ главнӧйыс сыын, мед лёксӧ да ковтӧмсӧ петкӧдлӧм пыр мынтӧдчыны наысь век кежлӧ.
Кӧть и жаль, а тайӧ тенденцияыс — петкӧдлыны омӧльсӧ сӧмын петкӧдлӧм могысь — эм и коми литератураын. Сійӧ торъя нин тӧдчӧ драматургия жанрын. Бӧръя кадӧ гижӧма некымын одноактнӧй да полнометражнӧй пьеса, кӧні петкӧдлыссьӧны миян средаын бӧрӧ кольӧм, пемыд йӧз. Ачыс аснас гӧгӧрвосьӧ, мый пьесаӧ отрицательнӧй персонажӧс включитӧм оз на сет право лёкӧдны произведениесӧ. Вопросыс сулалӧ дзик мӧдног: кутшӧмаджык тайӧ типъясыс, быдсикас проходимецъясыс эрдӧдсьӧны. Эрдӧдӧмыс кӧ абу, зритель кӧ эз почувствуйт тайӧ типъяс вылӧ отвращение, сідзкӧ, драматург либӧ писатель эз достигнитны ассьыныс цельсӧ.
«Войвыв кодзув» журналлӧн тавося квайтӧд номерын печатайтӧма В. Власовлысь комедия «Чери кыйысьяс». Тайӧ пьесаыс босьтсьӧ пример пыдди не сӧмын сы вӧсна, мый миян республиканскӧй газетаясын вӧліны пьесасӧ ёся критикуйтысь рецензияяс. «Чери кыйысьяс» пьесакӧд йитӧдын колӧ сёрнитны и мукӧд вопросъяс кузя, кодъяс омӧльджыка интереснӧйӧсь читательлы да зрительлы, но важнӧйӧсь писательяс коллективлы, критикъяслы да авторъяслы.
В. Власов — гижны заводитчысь драматург. Пьесасӧ, печатайттӧдзыс, эз ӧтиысь обсуждайтлыны писательяс союзын. Тайӧ творческӧй обсуждениеяс вылын участвуйтісны сідзжӧ миян ведущӧй драматургъяс да критикъяс. Вӧлі индӧма пьесалӧн гырысь тырмытӧмторъяс вылӧ, буретш сійӧ тырмытӧмторъяс вылӧ, кодъяс сідзи и кольӧмаӧсь пьесаас. Колӧ шуны, мый том драматург зэв неокотапырысь принимайтіс ёртъясыслысь замечаниеяссӧ да збыльвылас найӧс абу пуктӧма пыдди гижӧд вылас водзӧ уджалігас. А журналлӧн редколлегия сы пыдди, мед ещӧ ӧтчыд убедитны авторӧс уджалыштны пьеса вылас, босьтчис сійӧс печатайтны, надейтчис бурмӧдны произведениесӧ редактируйтігмозыс.
Тайӧ лоӧ примерӧн, кытысь позьӧ аддзыны ещӧ ӧти тӧдчана тырмытӧмтор миян ССП правление да критикъяс уджысь. Ӧд збыльысь: некымын творческӧй обсуждение бӧрын кӧ миян век жӧ печатайтсьӧны явӧ слаб либӧ весиг порочнӧй произведениеяс, то тайӧ висьталӧ сы йылысь, мый миян писательяс да критикъяс асьныс оз тырвыйӧ убедительнӧя вермыны докажитны ассьыныс правотасӧ, кор обсуждайтӧны сійӧ либӧ мӧд произведение. Литературнӧй критикалӧн цельыс не сӧмын сыын, мед эрдӧдны произведениеяслысь тырмытӧмторъяссӧ сэки, кор найӧс печатайтӧма нин, но и предупреждайтны ас кадӧ, мед тайӧ тырмытӧмторъясыс да ӧшибкаясыс эз вермыны сюрны печатьӧ. Вайӧдӧм фактыс висьталӧ и сы йылысь, мый авторлӧн асьсӧ вывтіджык донъялӧмыс оз овлы сылы пӧльза вылӧ.
Миян писательяслы да критикъяслы ни ӧти минута кежлӧ оз ков вунӧдны сӧветскӧй литератураын социалистическӧй реализмлӧн незыблемӧй принципъяс йылысь.
Литератураын главнӧйыс — олӧмлысь правда петкӧдлӧм, сӧветскӧй йӧзлысь коммунизмӧ мунӧмсӧ петкӧдлӧм. Висьтавны кӧ Максим Горький кывъясӧн, социалистическӧй реализм подув вылын гижӧм литературалӧн главнӧй могыс лоӧ сыын, мед «возбуждайтны социалистическӧй, революционнӧй миропонимание, мироощущение».
Ми олам сэтшӧм кадӧ, кор сӧветскӧй народлӧн став творческӧй да производительнӧй вынъяс ещӧ ёнджыка да мощнӧйджыка кыптӧны. Литература да литературоведение юкӧнын тайӧ воыс лоас знаменательнӧй вехаӧн уна национальностя литературалӧн водзӧ сӧвмӧмын. Коми сӧветскӧй писательяслӧн да литературоведъяслӧн могыс сыын, медым активнӧйджыка включитчыны творческӧй уджӧ да шедӧдны гырысь успехъяс.
