ШЫЛАДОРЫН

(Проньдор грездув, Емдін карув)

Няньяс йылысь.

Няньяс уналӧн нин бырӧма. Бурджык воясас оз вӧлі быдӧнлӧн тырмывлы-а, кысь нин таво тырмас. Унджык муыс вӧлі куш — эз ковмы вундыны.

Мӧйму кызь крестьянин мӧссӧ вузалісны — мӧстӧм колины, таво сы мындаыдлы лоӧ жӧ вузавны, пӧшти деревня джынйыс кольӧ мӧстӧм.

Шыладорын нянь некор оз бура волывлы. Кор кынмӧ (этша во кольлӧ кынмытӧм), кор косьмӧ, сэсся мусинмыс (пӧтшва) лёк. Вын сполнӧя пуктыны абу (уна-ӧ ӧти вӧла-мӧскаыд куйӧд вӧчас?). Оз нин мусьыс бурсӧ босьтны, а унджык муыс кыскӧ вынсӧ крестьянаыслысь.

Таво нач нин пикӧ воӧмаӧсь. Оз тӧдны, мый и керны.

Нажӧтка

некутшӧм абу. Воддза воясӧ вӧліны шпал да кер. Сэтысь вӧлі муртса кынӧмнысӧ тшыг кулӧмысь вердӧны; таво весиг и сійӧ абу. Проньдорын (кызь верст сайын) лэдзӧдӧны пӧ шпал, да сэтчӧ мӧдӧ деревня джынйыс (быть мун — тшыгла он кувтысь!). Мукӧд пӧлӧс нажӧтка нинӧм абу.

Овмӧс-эмбур

воысь воӧ чинӧ, бырӧ. Кутчысьны некыдз оз вермыны. Колян во мужикыд мӧссӧ сёйис, таво лоӧ вӧвсӧ сёйны, мӧд во кежлӧ нинӧм лоӧ сёйныыс... Вӧвтӧгыд крестьяниныд абу нин крестьянин кодь, сэсся сэтчӧ помыд и воас...

Сэтшӧма нин орӧмаӧсь, кок йылӧ отсӧгтӧг сувтны оз вермыны.

Видз-му уджалан кӧлуй

омӧльӧсь. Выльӧс лӧсьӧдны оз вермыны — нянь ставсӧ сёйӧ. Прокатнӧй пункт абу (Проньын эськӧ эм, да ылын, 18 верст.) Быдӧн нин тӧдӧны эськӧ бурсӧ машинаясыдлысь, да некыдз лӧсьӧдныыс — оз судзсьыны.

Уджйӧзӧ вӧйӧмаӧсь.

Хлебопродуктлысь таво тулыснас унаӧн босьтлісны нянь уджӧн, прӧмыс вылӧ надеяӧн, да таво прӧмысыд омӧль вӧлӧма. Нянь абу, прӧмыс абу, мынтыны уджйӧз оз вермыны. Сэтысь зэв ёна маитчӧны: медбӧръя мӧстӧ пӧ вӧтласны картасьыд.

Вотъяс

таво эськӧ этша, да абу вылад йиджӧ на и сійӧ. Вӧр налогсьыд вӧлі ёна полӧны, чорыда пӧ дойдас. Ӧні бырӧдӧмаӧсь да, зэв нимкодь.

Сӧвет власьт вылӧ

видзӧдӧны бура (дерт, эмӧсь кодсюрӧ шуысьяс: «коді поп — сійӧ и батько»). Тайӧ власьт пӧ вермас крестьянаӧс кокньӧдны и мый вермӧ кокньӧдӧ.

Школа

эм, велӧдчысь бура уна, велӧдысьыс сӧмын ӧти. Ӧтилаті ладтӧмин эм жӧ: школа ӧградасьыс став пӧвъяссӧ перъялӧмаӧсь война костіыд: кодсӧ додь пыдӧс вылӧ, кодсӧ рӧзваль бок вылӧ. Сы туйӧд ладтӧма олӧны Шыладорса.

Попъяс вылӧ да вера вылӧ

уна эськӧ эм лёка видзӧдысь, да ёрта-ёртсьыныс яндысьӧны, полӧны дзикӧдзсӧ ӧткажитчыныыс. Эмӧсь нин поптӧг веничайтчытӧг олысьяс, морт-мӧд.

Гозъяяс

ёна юксялӧны, торйӧдчалӧны. Мужик лёк кыв шуны оз лысьт, пыр и сӧветӧ мунас гӧтырыс норасьны. Дерт, сэтшӧмыд том йӧз, пӧрысьясыд важ ладӧн олӧны.

Том йӧз

рыт пукалігъясӧн лёкторъяс сӧрӧны, понъясьӧны, матькӧны. Ичӧтджыкъяс на вылӧ видзӧдӧмӧн тшӧтш сэтчӧ велӧдчӧны. Бур сёрни абу, да мый найӧ и сёрнитасны бур сёрнисӧ, кор нинӧм оз кужны ни оз тӧдны, а велӧдысь бур вылӧ некод абу.

Да бурторнас оз и мӧвпавны; сы понда кӧть мыйкӧ висьтавны пондылан — оз кывзыны, абу велалӧмаӧсь. Да и висьтавлысьыс абу.

Богословӧ

заводӧ пес пилитны зэв унаӧн (морт кызь саяс) мунӧмаӧсь — том и пӧрысь.

Самӧкуръяс-суръяс

оз пуавны. Няньыд сёйнытӧ абу, кысь нин самӧкурыс... Храм праздникъяс дырйи ӧти код мортӧс ӧні он аддзывлы.

Шыладорса Миш.