ВЫНА МАТТИ
(финн йӧзкостса мойд)
Оліс-выліс гӧль морт. Сылӧн вӧлі гӧтыр да пи. Пиыслӧн нимыс вӧлі Вына Матти. Кор найӧ вывті ёна гӧльмисны, Матти муніс гортсьыс корсьны удж.
Медводз сійӧ чукӧртіс вынйӧрсӧ вӧралӧмӧн. Йӧра яй вӧчис зонкаӧс тыр вир-яяӧн. Но регыд матігӧгӧрсьыс бырны кутіс кыйдӧсыс, и Матти муніс кузнечаӧ.
— Сюрас-ӧ дорччанінын меным кутшӧмкӧ удж? — юаліс сійӧ.
Дорччысь видзӧдліс сы вылӧ да шуис:
— А кутчысь тайӧ пушканас, уджыс буретш тэныд.
Матти босьтчис кыскавны пушкан воропсӧ видзчысьӧмӧн.
Дорччысь велӧдыштіс:
— Кыскав ёнджыка!
Матти вынаджыка нетшыштіс пушкан воропсӧ, и сійӧ чегис.
Дорччысь дӧзмӧмпырысь горӧдіс:
— Вай, мӧмӧт, дор, бурджык, тайӧ кӧртсӧ!
Матти босьтіс мӧлӧт да видзчысьӧмӧн кык-куимысь кучкис кӧртӧ. Дорччысь бара равӧстіс сы вылӧ:
— Эн пов, кучкав ёнджыка!
Матти ӧвтыштчис да мый вынсьыс кучкис мӧлӧтнас — накӧвальняыс вӧйис муӧ, а кӧрт торпыригъяс лэбисны ӧшинь пыр.
Дорччысь скӧрмис:
— Со тэнад рӧштшӧт! Оз ков тэ кодь отсасьысьыс! Мун вай син водзысь!
Матти бара петіс туйӧ корсьны аслыс удж. Дыр-ӧ, регыд-ӧ сійӧ муніс, а воис озыр морт дорӧ, вӧзйысис уджавны сылы. Кӧзяин босьтіс сійӧс казакавны, мӧдӧдіс вӧрӧ вӧлӧн песла.
Матти муніс вӧрӧ, пӧрӧдіс уна конда да тэчис найӧс доддьӧ. Сӧмын тай вӧлыс оз вермы вӧрзьӧдны татшӧм сьӧкыдтӧ. Сэки Матти лэдзаліс вӧвсӧ, доддясис ачыс. Но сылӧн выныштчӧмысь доддьыс жугаліс. Матти эз шӧйӧвош, вӧчис кык пӧв ыджыдджыкӧс, содтіс сэтчӧ керсӧ да кыскис кӧзяин ӧшинь ув йӧрӧ. Доддьыс вӧлі вывті паськыд да дзиръяӧ эз тӧр. Матти выныштчӧмӧн нетшыштіс сійӧс, и дзиръяысь пыртаяс чегӧм жель моз лэбисны бокӧ. Тадзи сійӧ пыртіс додьсӧ ӧшинь ув йӧрӧ.
Аскинас кӧзяин мӧдӧдіс Маттиӧс юкмӧс кодйыны. Матти кодйис сійӧс сэтшӧм джуджыда, мый ачыс эз кут тыдавны пыдӧссьыс. Кӧзяинлӧн пияныс скӧрмисны таысь, гӧгыльтісны юкмӧс дорӧ изки да шыбитісны сійӧс Маттилы юр вылас. Изки ӧшйис Маттилы сьыліас, зон видзӧдліс сы вылӧ да шензьӧмӧн шуис:
— Кытысь нӧ сюрис татчӧ мамӧлӧн важ шӧрт тӧбйыс?..
А ачыс водзӧ кодйис юкмӧссӧ. Кӧзяинлӧн пияныс аддзисны, мый Матти ловъя на и водзӧ кодйӧ юкмӧссӧ, сэки найӧ лэдзисны вичкоысь жыннянсӧ да бара чӧвтісны юкмӧсӧ. Жыннян уси Матти юр вылӧ да лоис быттьӧ сылы лӧсьӧдӧм паськыд лэбъя шляпа.
Матти босьтіс жыннянсӧ юрсьыс да шуис:
— Кытысь бара татчӧ сюри важ вичко шляпаӧй?
Кор юкмӧс кодйӧм эштіс, Матти петіс ортсыӧ изки сикӧтша да жыннян шляпаа.
Регыд заводитчис вӧрӧгъяслы паныд кось. Матти тшӧтш муніс тышкасьны. Кор вӧрӧгъяс кутісны лыйсьыны Матти нетшыштіс вужнас пожӧм да кутіс сійӧн ӧвтчыны. Регыд сы матігӧгӧрын некод эз коль. Но сійӧ эз дугды ӧвтчӧмысь, бырӧдіс ас туй вывсьыс и вӧрӧгъясӧс, и изъяс, и мыръяс, бӧрсьыс коли сӧмын сьӧд му. Вермысьӧн сійӧ воис гортас да, тӧдӧмысь, ӧні на олӧ сэні.
Со кутшӧм мойд олӧ финн войтыр пӧвстын Вына Матти йылысь.
