ТОД
Эжва йылын, Эжва горулын, Емваын, Леткаын, Печора йылын, Удораын тодӧн нимтӧны ляпкыд коз пуа нюр. Сыктыв вожын вутшкӧсь видз, васӧд видз шуӧны тодӧн жӧ. Печора йывса коми йӧз тод карта кыв тэчасӧн серпасалӧны куйӧдӧн тырӧм карта, весавтӧм гид.
Рӧдвуж финн-угор йӧз сёрниын тод кывлы юрганног боксяньыс матын тонтті кыв, кодӧн финнъяс нимтӧны керка-карта улӧ торйӧдӧм му йӧр, тонттіяко — финнъяс ног — керка улӧ му юкӧм.
Коми тод да финн тонтті кывъяс костын ӧтувъялуныс сыын, мый кыкнаныс найӧ нимтӧны кушин. Комиын тайӧ кушиныс — васӧд видз либӧ нюр, кӧні шочиника быдмӧ ляпкыд коз. Финн ног, тонтті — вӧрысь весалӧм му, кушин, кытчӧ позьӧ лэптыны керка да кодӧс позьӧ гӧрны град йӧр улӧ.
Сёрни шыяс боксянь тайӧ кывъясыс лӧсялӧны жӧ. Кыв шӧрас финнъяслӧн кольӧма -нт шы чукӧр, коді комиын вуджӧма -д -ӧ, лоӧма сідз шусяна дэназализация: гортӧм -т -ыс, орччӧн гора -н –кӧд сулалігӧн гораммӧма, вуджӧма -д -ӧ, а ачыс -н -ыс -т -сӧ гормӧдӧм бӧрын вошӧма. Тайӧ дэназализация законсӧ ми вермам аддзыны уна кывйысь, орччӧдам кӧ коми да финн примеръяс:
гид — кентя
содны — сюитэ
тӧдны — тунтэа
удны (вердны-удны зумыд кыв тэчасысь) — антаа да с.в.
Ӧтласа финн-угор подув кыв пазалӧм бӧрын сюрс вояс чӧжӧн комиын унджык кыв помсьыс гласнӧйыс усис. Коми кывъяс лоисны дженьыдӧсь, ӧти слогаӧсь, векджык помасьӧны согласнӧйӧн.
Чӧвтлам кӧ видзӧдласнымӧс рӧдвуж финн-угор войтырлань, ми казялам, мый налӧн сёрниыс кывъясныс кузьджыкӧсь, кывпомса гласнӧй шыясыс кольӧмаӧсь да. Орччӧдам рӧдвуж йӧз сёрниысь некымын торъякыв да ӧткодялам налысь кузьтаногсӧ:
| коми | удмурт | финн |
| лым | лымы | луми |
| пон | пуны | пені |
| чань | чуньы | сонні |
| бедь | боды | — |
| гӧг | гогы | — |
| туй | — | тіе да с.в. |
Ми аддзам, комиын кывъяс ӧти слогаӧсь, а рӧдвуж финн да удмурт сёрниын налы весьтас сулалӧны кык слогаяс. Тадзи и кык слога тонтті кывйысь комиын лоис ӧти слога тод кыв.
Изьватас сёрнисикасын тод кыв нюр вежӧртасын либӧ васӧд видз пасйӧм могысь оз паныдасьлы. Но Мохчой збыльысь муыс васӧд, сиктбердса видзьясыс вутшкӧсь жӧ.
Нёльсё во сайын, кор емватас локтӧмаӧсь Изьва вожӧ, тайӧ кывйыс вӧлӧма нарицательнӧй, абу аснима. Но вочасӧн сійӧ изьватас сёрниысь бырӧма, кольӧма сӧмын аснима кыв пыдди Мойчой сиктлысь ӧти юкӧн пасйӧм могысь. Татшӧм жӧ сикт нимъяс да видз нимъяс урчитны кольӧмаӧсь Ыб, Аныб, Рас (Рассай) кывъяс, кодъяс лунвыв коми сёрнисикасъясын нарицательнӧйӧсь.
Тадзикӧн тыдовтчӧ, кыдзи сёрнисикасъяс сӧвмигӧн ӧти кыв вунӧ, а сы пыдди мӧд чужӧ.
Татшӧмторйыс ёнджыка шыбитчӧ синмӧ торйӧн нин сэтшӧм сёрнисикасъясын, кодъясӧс кытшалӧны рочьяс, татара, хантъяс, мансияс.
Шуам, Сибирын, Ивановка да Старо-Александровка сиктъясын комияс нюр кыв оз тӧдны, нимтӧны сійӧс роч ног. Но сэтчӧс ӧти нюрлӧн аснимыс — болота Ыджыд нюр. Гортса дзодзӧг найӧ нимтӧны татара моз — казэ -ӧн, а вӧлявывсасӧ — дзодзӧгӧн. Ханты-Мансийскӧй округса комияс оз торйӧдны висьны да доймыны кывъяс. Ёна мудзӧмла миян юр висьмӧ, а сэн — доймӧ.
Ми шуам: гортӧ пӧ тэрмасям. А Ханты-Мансийскӧй да Ямало-Ненецкӧй округын олысь коми войтырӧс тадзи шуӧмыд ёна шензьӧдӧ.
— Кувны ӧмӧй тэрмасянныд? — юаласны найӧ. Ӧд найӧ гортнас нимтӧны сӧмын кулӧм мортӧс иналанінсӧ. Ловъя морт, на ног, олӧ сӧмын керкаын, оз гортын.
Сідзкӧ, миянлы гӧгӧрвоана, мыйла Изьва вожын эмӧсь аснима Ыб, Тод, Рас (Рассай), Аныб, а нарицательнӧй ыб, тод, рас нёльсё во чӧжнад сэтчӧс сёрниысь вунӧмаӧсь.
