ЛЯШКЫНЫ


Тайӧ кывсӧ ми аддзам Иван Куратов гижӧдъясысь, шуам “Кыдз октябрлы колӧ лоны” кывбурысь:


Ылын тыдалӧ со битор:

Тайӧ ляшкӧ кашкигӧн

Пӧрысь мамыс сэтшӧм сёрӧн

Лавкаланьыс пӧнарӧн.


Коми сёрнисикасъяс кывкудйӧ ляшкыны кыв абу пыртӧмаӧсь, сэні эмӧсь сылы матын юрганног боксянь да вежӧртас сертиыс татшӧм кывъяс, кодъяс тӧдчӧдӧны ньӧжйӧникӧн ветлӧдлыны: ляшъялны (Луз-Летка вожысь), ляшымтыны (Удораса сиктъясын), ляшиктыны (Сыктыв вожын), ляшседні (Эжва йылын).

“Ляшкыны" кывсӧ И. Куратов артмӧдӧ ляшъялны, ляшымтыны, ляшиктыны, ляшседні кадакывъяс кыввужйысь -к суффиксӧн, кыдзи ми артмӧдам уп! да гып! междометиеясысь упкыны, гыпкыны кадакывъяс. Ляшкыны кывйыс мукӧд сертиыс дженьыдджык ӧти слогӧн, тайӧ отсалӧ поэтлы видзтыны кывбур визяс слог лыдсӧ. Орччӧн сулалысь кывъяскӧд йитӧдысь “ляшкыны” кадакывлӧн вежӧртасыс лыддьысьысьлы петкӧдчӧ гӧгӧрвоанаӧн. Пӧрысь мам, кашкигӧн, сёрӧн, пӧнарӧн кывъяс отсалӧны сувтӧдны миян син водзӧ серпас: пӧрысь ань мунӧ надзӧникӧн, видзчысьӧмӧн тувччалӧ пемыдас, кок увсӧ югдӧдӧ дзузган пӧнар биӧн, медым абу джӧмдыны да усьны арся сиктса няйтӧ, ачыс лов тырӧмысла кашкӧ.

Карел войтыр сёрниысь комиӧ веськалӧм кывъяс видлалігӧн Илля Вась вӧдитчӧ татшӧм кывъясӧн: оллявны — пельпом вылӧ лэдзчысьӧмӧн бӧрдӧдны мортӧс (верӧс сайӧ петысь нылӧс, рекрутӧс — салдатӧ мунысь зонмӧс). Тайӧ кывлысь вужсӧ сійӧ аддзӧ карел olka (ollan) — пельпом нимтысь кывйысь; петлӧ (дугдӧй, энӧ ылӧдчӧй) вежӧртаса кывлысь вужсӧ торйӧдӧ карел pettаа — ылӧдчыны кывйысь; пач — pаtsі -ысь.

Ляшкыны, ляшъялны, ляшымтыны, ляшыктыны, ляшседні кадакывъяс сідзжӧ позьӧ лыддьыны карел сёрниысь босьтӧм lahtea (мунны вежӧртаса) кывйысь, сӧмын кыввуж дінас содтысьӧмаӧсь коми суффиксъяс: -ял; -ымты; -икты; -сед.

Мукӧд карелизмъяс моз жӧ сійӧ веськалӧма рытыв-войвыв коми сёрнисикасъясӧ карел-вепсъяскӧд VІІІ-XІV нэмъясӧ волысигӧн. Сёрни шыяс боксяньыс lahtea да ляшкыны кывъяс лӧсялӧны. Коми ш-лы карел да финн сёрниын векджык сулалӧ h (х). Шуам:

комикарел (финн)

шырhііrі (хиири)

шы(копьё) hіje (хие)

шомhііlі (хиили)

рышкыдrahkea (рахкеа)

Иван Куратов кывбурын ляшкыны кыв коланаинын. Сійӧ артмӧдӧ пытшкӧсса рифма кашкигӧн кывлы.

Ляшкыны кыв формаӧн поэт дженьыда да яръюгыда серпасалӧ аслас кадся коми сиктлысь рытъя ывлавывсӧ.


lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1