ЛЫЗЬ
Коми кывйын эм ярскӧб кыв тэчас: кӧч ку лызь. Сійӧн нимтӧны мортӧс, коді оз кутчысь аслас кыв вылын, кык бана шаньгаӧс, кӧч ку лызьӧн шуӧны ӧтарӧ-мӧдарӧасьысьӧс. Коми фразеологизмъяс кывкудйын И. И. Тарабукин да Ф. В. Плесовский “кӧч ку лызь” кыв тэчаслысь пасйӧны вежӧртас: жӧникыд гӧтрасис мӧд вылӧ.
Зэв стӧча тӧдчӧдӧны тайӧ кыв тэчасӧн мортлысь омӧль донсӧ.
Археологъяс Коми муысь важъя йӧзлысь оланін туялігӧн аддзывлӧмаӧсь квайт сюрс во сайся лызьяслысь колясъяс... Сідзкӧ, миян пӧль-пӧчьяс лызьнад ветлӧдлывлӧмаӧсь важысянь нин.
Лызь кывйыс юрганног боксяньыс зэв матын роч лыжи кыв дінӧ. Сӧмын коми зь-лы рочын лӧсялӧ жи. Но ми тӧдам, мый XІV нэмын важъя рочьяс ж да ш шыяссӧ шулӧмаӧсь небыда на: зь да сь ног.
Сійӧн и ӧні на роч литературнӧй кывйын ж да ш бӧрын гижӧны ь да и : рожь, ржи, мышь, мыши, кӧть и шуӧны тайӧ шыяссӧ чорыда.
Сідзкӧ, квайтсё во сайын, Коми муӧ Перымса Степан кадӧ, кор пырис выль эскӧм, коми сёрниӧ кутісны веськавны и роч кывъяс, шуам: чась (“юр чась” кыз тэчасысь) — важъя роч чашя-ысь, ӧнія роч ног: чаша; лызь — важъя роч лыжи -ысь. Кывпомса гласнӧйяс коми кывйын сэки усьӧмаӧсь, кыдзи и мукӧд рӧдвуж финн-угор кадсянь воӧм кывъясысь. Ӧткодялӧй:
| коми | удмурт | финн |
| лым | лымы | lumі |
| чань | чуньы | sonnі |
А кыдзи жӧ шулӧмаӧсь важъя комияс лызьнысӧ, важъя роч сёрниысь кытчӧдз тайӧ лызь кывйыс эз пыр миян пӧльяслы-пӧчьяслы сёрнианыс? Удораса сёрнисикасын эм кыӧс кыв, сійӧн нимтӧны челядьлы исласьны ас вӧчӧм лызь, кодӧс абу эжӧмаӧсь кучикӧн вӧралан лызь моз (ССКЗД)
Комилы медматысса рӧдвужыс удмуртъяс лызьсӧ нимтӧны “куас” кывйӧн: куасэн ветлыны — лызьӧн ветлыны; куасэн нискыланы — исласьны лызьӧн; пал куас вылын нискылтыны — лызь пӧв вылын исковтны. (Бор.)
Удмурт сёрниын эм кыв кусланы — кутны бӧрӧ исковтӧмысь, керӧсӧ кайигӧн исковтӧмысь. Мукӧд финн-угор кывъясын сідзжӧ паныдасьлӧны татшӧм сикас вежӧртаса кывъяс: мари куыш — пемӧс кучик, карел — кежи — кульӧм пемӧс кучик, манси — кует — кӧр либӧ йӧра кокысь кучик.
Кыввужса кык орчча: уа, уэ гласнӧйясысь комиын кольӧма сӧмын ӧтиыс, дай сійӧ вуджӧма ы -ӧ. Мукӧд финн-угор кывъясын кык гласнӧй кыввужйын паныдасьлӧ тшӧкыда.
Ӧткодялӧй:
| коми | удмурт | финн | эст |
| квайт | куать | kuusі | kuus |
Коми кывйын вӧвлӧм кык гласнӧй письыс ӧтиыс усьӧма либӧ вуджӧма в -ӧ.
Тайӧ кывъяслы матын юрганногнас да вежӧртаснас коми кыс кыв, рочӧн кӧ камыс — пемӧс кокъясысь кульӧм кучик. Комиын вӧдитчӧны вӧралысьяс кыса лызьясӧн да кыса лямпаясӧн, кодъяс чой паныд кайигӧн оз исковтны бӧр.
Сідзкӧ, тайӧ кыса лызьыс коми олӧмын важысянь нин тӧдса, сійӧс шулӧмаӧсь кысӧн, кыдзи и удмуртъяс ӧнӧдз нимтӧны лызьсӧ куасӧн.
Дерт жӧ, эжӧны кӧ вӧлі лызьсӧ небыд гӧна кӧч кучикӧн, татшӧмыд оз вӧлі кут чой паныдтӧ кайигӧн бӧрӧ исковтӧмсьыд, сэтшӧмыд, вӧлӧм, ӧтарӧ-мӧдарӧ кокниа исласьӧ. Татшӧм лызьлӧн нимыс вӧлӧма кӧч ку кыс! Вочасӧн сійӧ вуджис мортӧс донъялана ярскӧб зумыд “кӧч ку лызь” кыв тэчасӧ.
