МЫЙЛА ТАДЗИ ШУАМ?
Тайӧ юргижӧд улас вайӧдӧма ӧткымын кывлысь артмӧмсӧ, история чӧжӧн сылысь вежсьӧмсӧ. Кывъяслысь вочасӧн вежсьӧмсӧ ми аддзам ог сӧмын сэки, кор ӧткодялам коми торъякывъяс рӧдвуж финн-угор сёрниысь босьтӧм предмет — действие нимъяскӧд, но и сэки, кор ми ӧткодялам разнӧй сёрнисикасъясысь бӧрйӧм кывъяс либӧ ӧнія кадсяяссӧ важъя памятникъясӧ пасйӧм кывъяскӧд.
Шуам, квайтсё во сайын Перымса Степан гижӧдъясын картаӧн нимтылӧмаӧсь керка, овмӧс. Ӧні картаӧн нимтам пемӧс видзанін — гид.
Сӧмын ӧткымын коми сёрнисикасӧ кольӧма зумыд кывтэчас “картаӧ пырны", коді кутӧ вежӧртас: гӧтрасьӧм бӧрын вуджны гӧтыр овмӧсӧ. Рӧдвуж финн-угор кывъясын карта кывйӧн нимтӧны керка, овмӧс, шуам: финн ног kartano, водь ног kartano, kartіno — овмӧс, керка-карта, усадьба (КЭСК).
Важъя коми гижӧдъясын паныдасьлӧ кежасьны кыв, кодлӧн вӧлӧма вежӧртас: кутны лача, надея кутны. Тайӧ кывйыс ӧні вунӧма, вӧвлӧм вежӧртасыс петкӧдчӧ сӧмын тайӧ кадакывсьыс артмӧм кывбӧрын: ас кежысь — ас вылӧ лачаӧн; мам кежысь — мам вылӧ надеяӧн мунны кытчӧкӧ, овмӧдчыны; вок кеж кольны — воккӧд кольны...
Важъя коми гижӧда памятникъясын гажалны кыв кутӧ вежӧртас: кӧсйыны. Тайӧ важъя вежӧртасыс кольӧма сӧмын зумыд кыв тэчасӧ, этимологиясӧ воштӧм кывъясӧ: кыдз гажыд! — кыдз кӧсъян; гаж петкӧдлыны (Петкӧдла ме тэныд гаж! — петкӧдла ме тэныд кӧсйӧм — мыйыськӧ вомавны, кодӧскӧ кутны мыйыськӧ). Ӧнія удмурт кывйын гаж — желание, хотение; гаж ӧвӧл — не хочу, нет желания; гаж луыны — стать милым, гаж мурт — уважаемый человек, гаж карыны — любить, уважать (УРС).
Рӧдвуж кывъяс орччӧдігӧн кокниа казялам, кыдзи ӧтмоз юргысь торъякывъяслӧн разалӧма вежӧртасныс, шуам, венгр кывйын énekelnі — сьывны, а финн кывйын äänі — гӧлӧс, гор; финн ног sulhanen — кӧлысь вылын жӧник, а эст ног sulane — батрак; финн ног asema — вокзал, мордва ног ацема — вольпась налы комиын весьтас сулалӧ ӧзын — пристань, пыжъяс сувтӧданін (КРС); мордва ног мирьде — верӧс, удмурт ног мурт — морт; комиӧн катша, а венгр ног катша — утка; комиӧн — ош, а удмурт ног ош — пороз; комиӧн — чань, а финн ног sonnі — ӧшпи.
Коми да удмурт торъя кывъяслӧн вежӧртасныс матынӧсь. Ӧтмоз юргӧны да ӧткодь вежӧртасаӧсь татшӧмъяс: льӧм пу, пипу, бадь пу, сизь, юсь, шыр, сьӧд, нянь, ки, син, пель, ныр, лы...
Эмӧсь и кывъяс, кодъяс юргӧны ӧтмоз, а торъялӧны вежӧртаснаныс. Татшӧмъясыд вермасны ылӧдны коми морттӧ.
Босьтам дыр кыв. Удмурт ног сійӧ кад, а дыр вежӧртас удмурт кывйын пасйыссьӧ “кема"-ӧн. Комиын дыр суффикс кад вежӧртас сетӧ сӧмын ӧткымын кывйын: вундандыр, оландыр, челядьдыр.
Бур кывлӧн удмурт сёрниын вежӧртасыс торъялана тшӧтш. Сійӧн нимтӧны веськыд (правый) кывберд: бур ки — веськыд ки, бур пыд — веськыд кок, бур киез паллян ки уз вожты — веськыд китӧ шуйга ки оз веж. (УРС)
-Бур суффикс удмурт кывйын весьтас сулалӧ коми -лун суффикслы. Шуам, ваньбур — озырлун, эмлун (эмбур), дзечбур — бурлун (видза олан!). Бур понятиеыс удмурт кывйын нимтысьӧ дзеч кывйӧн (удмурт гижанногын — ӟеч): ӟеч муртлэн эшез но ӟеч — бур мортлӧн и ёртыс бур.
