НЫР СУЛЯН


Вир-яй юкӧнъяс нимтысь кывъяс чужлӧмаӧсь уна сюрс во сайын нин, ӧтласа финн-угор подув-кыв кадӧ, и найӧ юргӧны пӧшти ӧтмоза рӧдвуж йӧз сёрниын, шуам, син: удмуртскӧйын — син, венгерскӧйын — сэм, финскӧйын — сільмя; ки: удмуртскӧйын — ки, венгерскӧйын — кез, финскӧйын — кяси, мансийскӧйын — кяат...

Вир-яй юкӧнъяс нимтысь кывъяс лыдӧ веськалӧмаӧсь и сэтшӧмъяс, кодъяс быдлунъя сёрниысь бырӧмаӧсь нин да кольӧмаӧсь сӧмын морт вир-яй пасйысь терминъяс пыдди.

Шуам, пельпом, кӧні пом кыввуж водзын сулалӧма определение пыдди важъя пулі кыв, кодлӧн вежӧртасыс вӧлӧма ’лӧпатка’.

Сӧмын сёрнисикасъясысь ӧні позьӧ кывны пулі-сӧ, кодлӧн вежӧртасыс — ’джын’. Шуам, Изьваын: керкалӧн водз пуліыс — воддза джынйыс, Эжва йылын: порсь пулі — порсьлӧн ӧти лӧпаткаыс.

Морт вир-яй нимтан пулі кыв вочасӧн вежсьӧма рочысь пырӧм «лопатка»-ӧн, а гӧгӧрвотӧм пулі пом — вочасӧн вуджӧма пельпом кывйӧ, кӧні воддза юкӧныс збыльвывса пелькӧд некутшӧм йитӧд оз кут.

Либӧ коклябӧр, киняув, вотшлы (ключица), кӧні бӧр, ув, лы кывъяс гӧгӧрвоанаӧсь, а налӧн воддза юкӧнъясыс — определениеясыс — быд лунъя сёрниысь бырӧмаӧсь нин.

Татшӧма жӧ вежсьӧма чужӧмбаныс история чӧжӧн ныр сулян кывтэчасысь мӧд юкӧныслӧн.

Позьӧ мӧвпыштны, мый сулян кыв артмӧма сульны глаголысь, кодлӧн вежӧртасыс: ’ныр весавны’. Збыльвылассӧ тайӧ кыв форма вылас сульны глаголыс кутӧма тӧдчыны сёрӧнджык. Ныр сулян шуигӧн йӧз тӧд выланыс кутлӧмаӧсь ’ныр яй’.

Ёна важӧн коми войтыр яйсӧ нимтылӧмаӧсь сіляӧн (сыляӧн), и яй кывйыс сійӧс миян сёрниысь вежӧма сёрӧнджык нин.

Рӧдвуж финн-угор кывъясын ӧні на яйсӧ нимтӧны сіля ног: удмуртскӧйын — сіль, мордовскӧйын — сілель.

Важъя сіля кывлысь йӧлӧгасӧ позьӧ казявны талунъя коми сёрнисикасъясысь. Сідз, госа либӧ выя шыд йылысь шуӧны: шыдыс сыла.

Эм весиг коми ов — Шылашыдов, коді артмӧма сыла шыд кывтэчасысь, воддза с-ыс вуджӧма ш-ӧ бӧрынджык сулалысь ш тӧдчӧм улын, коді аскодялӧма водзынджык сулалысь с-со.

Сыла кыв збыльысь войдӧр бергавлӧма паськыда, кольӧма весиг места нимъясӧ — топонимъясӧ. Кама юлысь вожсӧ, кӧні олӧ коми войтыр, шуӧны Сылваӧн. Тайӧ ю нимсӧ учёнӧйяс гӧгӧрвоӧдӧны кыдзи ’госа ва/ выя ю/яя ва’. Сэні жӧ паныдасьлӧ и Яйю ним.


Гижӧд
Ныр сулян

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1