СЁ ШАЙТӦЙ, СЁ ПАСИБӦ!
Кывъяс, кодъяс тӧдчӧдӧны предмет лыдсӧ — числительнӧйяс — оз ёна пасйыны мортлысь чувствосӧ, сылысь сьӧлӧм кылӧмсӧ. Делӧвӧй сёрниын кӧ, докладын, лекцияын вайӧдны унджык лыдпас, сёрниыс артмас гажтӧм, кывзысьлӧн мудзас сыысь юрыс. Оз ӧд прӧста шуны, мый докладын лыдпасъяс — быттьӧ рокын кӧрт тувъяс.
Но кужӧмӧн кӧ вӧдитчӧны поэтъяс, ораторъяс лыдпасъясӧн, ёсьтӧны ассьыныс мӧвпнысӧ числительнӧйясӧс мӧда-мӧдкӧд орччӧдӧмӧн, сэки лыд петкӧдлысь кывъяс вермӧны садьмӧдны вежӧрсӧ, вӧрзьӧдны сьӧлӧмсӧ кывзысьлысь, лыддьысьысьлысь.
Шуам, «Вӧтъяс» кывбурын И. Куратов вӧдитчӧ составнӧй числительнӧйясӧн:
Вӧтӧн аддзыны зэв шогмӧ:
Вотсӧ перйигӧн мужиклысь
Комын куимысь тай кучкис
Станӧвӧй — эз комын кыкысь.
Поэт паныдӧн сувтӧдӧ комын куим да комын кык лыдпасъяс, кодъяс ӧдва и торъялӧны мӧда-мӧдсьыныс. На отсӧгӧн дженьыда, но яръюгыда гижысь серпасалӧ станӧвӧйӧс, кодлӧн войт мында абу уджалысь мортӧс жалитӧмыс: весиг ӧти кучкӧм оз вӧч этшаджыкӧс мужиклы вот мынтытӧмысь.
«Морт» кывбурын, кодӧс вуджӧдӧма роч, польскӧй кывъяс вылӧ, йӧзӧдӧма Италияын, Владимир Тимин завидьтана вӧдитчӧ лыд петкӧдлысь кывъясӧн, кодъяс отсалӧны артмӧдны чуймӧдана серпас:
Ӧти мойдын
Кодкӧ шуліс,
Морт пӧ медся ён...
Мортлы паныд
Ружье улын
Талун кызь миллион.
Дас вит грамм
Взрывчатка сылысь
Пусь-паськерас нэм...
Дас вит тонна
Быд морт вылӧ
Талун кежлӧ эм.
Висьӧмысь
Да тшыгъялӧмысь
Эз на мын му шар...
Война вылӧ
Быд во вичмӧ
Куимсё миллиард.
Морт!
Тэ уна вӧчан-кужан,
Сӧмын тӧдан — он:
Кодыр шыбитан ӧружье,
Лоан медся
Ён!
Числительнӧйсӧ тані вайӧдӧма тырмымӧн, но найӧ оз дӧзмӧдны, мӧдарӧ, найӧ шызьӧдӧны миянлысь лов. На отсӧгӧн художник восьтӧ синнымӧс: ми быттьӧ ясыда аддзам, мый лыддьысьысь вылӧ быд здук дась уськӧдчыны кызь миллион салдат. Дас вит грамм да дас вит тонна кывтэчасъяс сувтӧдӧма мӧда-мӧдлы паныд. Воддзаыс тӧдчӧдӧ миллион пӧв ичӧтджыктор бӧръя сертиыс. Но кыкнанныс гӧгӧрвоӧдӧны «взрывчатка» кыв да ӧтмоз повзьӧданаӧсь: ичӧтыс сідз жӧ вермӧ бырӧдны морт олӧм, кыдзи и миллион пӧв ыджыдыс!
Тшыгъялӧмлы да висьӧмлы, мортлӧн зэв важъя шогъяслы, миян пӧтӧса кадӧ отсасьӧ, а оз водзсась куимсё миллиард шайт, кодӧс вичмӧдӧма война нуӧдӧмлы, а сідзкӧ, нӧшта на ыджыдджык тшыгъялӧмлы да висьӧмлы!
Лыдпасъяс отсӧгӧн поэт В. Тимин кужӧмӧн лэптӧ миянлысь лӧглун война ӧзтысьлы паныд, таын тайӧ кывбурын числительнӧйяслӧн стиль боксянь тӧдчанлуныс, коланлуныс, ас местаын сулалӧмыс.
Юрий Васютов гижӧ:
Сикт шӧрын памятникыс изйысь,
Салдат куш юра, автомата...
Помасьӧ кывбурыс виччысьтӧма:
Кызь кыкӧн мунісны, кызь кыкӧн,
А сулалӧ салдат со ӧтнас!..
Кызь кык да ӧти лыдпасъяссӧ ӧта-мӧдлы паныд сувтӧдӧмӧн поэт вайӧдӧ миян вежӧрӧдз сьӧкыд юӧр: усисны война вылӧ кызь кыкнан мортыс, кодъяс мунлісны дорйыны ичӧт сиктнысӧ да миянлысь Ыджыд Чужан Мунымӧс. На йылысь нэмъяс чӧж казьтылӧм могысь бӧрынджык нин сувтӧдісны изйысь шыльӧдӧм салдатӧс, ӧтнас сійӧ, позьӧ шуны, — став пыддиыс — воӧма сиктӧ, и быдӧн сыын аддзӧ ассьыс писӧ, воксӧ, верӧссӧ, батьсӧ.
