СЬӦМ ДОН УСЬӦМ ЙЫЛЫСЬ

Быдлаын йӧз норасьӧны: «Дзик пӧ нин матӧ воим ӧнія бумага сьӧмӧн (деньгаӧн): мый пӧ он нажӧвитлы, доныс пӧ сылӧн лунысь лунӧ усьӧ. Червонечьяслӧн пӧ эськӧ доныд и оз усь, да найӧс пӧ ми ог аддзылӧй, миян ки вылӧ оз волывлы. Каръясын эськӧ эмӧсь сберегательнӧй кассаяс, сэн пӧ сьӧмыдлӧн доныс оз жӧ усь, да ылын карӧдзыд ветлӧдлыныыс, уджалан йӧзлӧн весьшӧрӧ вошӧ уна пӧра. Сэсся огӧ пӧ кужӧй лыддьыны сьӧмсӧ. Лыддьӧны пӧ кутшӧмкӧ зарни курсӧн да 23 вося бумага сьӧмӧн. Мый пӧ сійӧ и лоӧ! Ёна пӧ нин миян кодь йӧйястӧ ылӧдлісны сё пӧлӧс сьӧмнад. Мый пӧ сэсся и керны? Кор нин пӧ важ кодь тшӧтыс лоас?»

Збыль ӧд сідзи и эм. Збыльысь, мат сьӧм дон усьӧмнад: велӧдчӧма мортыс верман дзугсьыны, непӧштӧ велӧдчытӧмъяс.

Неважӧн Народнӧй Комиссар Финансов т. Сокольников шуис: «Таво тулысын пӧ сьӧм тшӧтыд вежсяс, лоас пӧ дон усьтӧм тшӧт. Ӧні пӧ нин, лыддьыны кӧ зарни лыдӧ, нёль юкӧныс вит юкӧнысь (⅘) лэдзӧма дон усьтӧм сьӧм (червонеч), сӧмын пӧ нин витӧд юкӧныс (⅕) бумага сьӧм. Шыбитан кӧ пӧ тайӧ витӧд юкӧнсӧ, орӧдан кӧ сылысь кузь бумага бӧжсӧ, сэн пӧ и эм дон усьӧмыдлӧн помыс. Вӧчны пӧ сійӧс абу на дзик кокньыд».

Ӧні миян государстволӧн сьӧм видзӧмыс (рӧскодыс) пыр на вӧлі чукӧртӧм дорысь (доходысь) унджык. Сы понда государстволы невӧля вӧлі печатайтны уна бумага сьӧм, мед эськӧ тырмис став рӧскод вылас. Государстволы сэсся лои зэв ёна чинтавны уна рӧскодъяс — бура тай эськӧ сытӧг нин этша вӧлі да. Сарлӧн став рӧскодыс вӧвлӧма кык миллиард шайт зарниӧн. Сӧвет правительстволӧн сӧмын ӧти миллиард.

Сэсся Сӧвет правительствоыд пондіс ньӧжйӧник вермыны сьӧм печатайтӧмтӧ чинтыны, пондіс печатайтны тӧлысь вылӧ сӧмын 15 миллион шайт зарниӧн. Сы бӧрын бумага сьӧмыдлӧн дон усьӧмыс пондіс чинныджык. Не сійӧ кӧ, Сӧвет правительствоыд вӧлі эськӧ Германия кодь жӧ, кӧні сьӧмыслысь тшӧтсӧ лыддьӧны триллионъясӧн нин.

Кодсюрӧ, гашкӧ, юаласны: «Дугдасны кӧ тӧлысь вылас 15 миллион шайтсӧ печатайтӧмысь, мыйӧн нӧ сэк пондас государствоыс вевттьыны рӧскодсӧ?» Т. Сокольников сэтчӧ со мый шуӧ: «Сьӧм кӧ кутас ветлыны ӧнія моз жӧ, позяс пӧ дзикӧдз дугдыны бумага сьӧм печатайтӧмысь.» Мед доныс оз понды вежласьны, Сӧвет правительство пӧ лэдзас посни эзысь сьӧм.

Народнӧй Кӧзяйство Сӧветын юралысь т. Рыков шуис: «Тшӧт вежӧмтӧ пӧ вӧчам дзик крестьяна понда, мед эськӧ налы лӧсьыдджык лоас лыддьысьны дон вежласьтӧм сьӧмнас, мед некутшӧм дзугӧм ни ылӧдчӧм эз вӧв». Та вылӧ гажӧн, деревняса олысьяслы кыдзкӧ да мыйкӧ колӧ нин тулысӧдз бурмӧдлыны асьнысӧ. Сӧвет правительствоыд ӧд оз пӧръяв: мый тай кӧсйывліс, пыр на вӧчлывліс. Регыд нин бара пондам бура тӧдны сьӧм тшӧттӧ: эзысь сьӧмтӧ вӧчӧны нин!

Коми пи.