НЫВБАБАЛӦН ШУДЫС ВЕЛӦДЧӦМ САЙЫН

Неважӧн карын судитӧмаӧсь Сёськаса крестьянинӧс — Елькинӧс — гӧтырсӧ виӧмысь. Олӧмаӧсь найӧ ӧтлаын зэв этша, но мунӧма на вывті вывті уна. Гӧтырыс витысь пышйылӧма верӧсысь. Куимысьсӧ волӧма ачыс, «аслас вӧляӧн», кыкысь верӧсыс мырдӧн вайӧдлӧма. Медбӧръясьыс вайӧдлігӧн кӧрталӧма гӧтырсӧ телега бӧрас гез йылӧ, кыскӧма кынӧм вылас. Гортас воӧм мысти нӧйтӧма, чужъялӧма, сэсся виӧма. Шойсӧ мыськӧма, водтӧдӧма крӧвать вылӧ. Аскинас висьталӧма Исполкомӧ. Суд судитӧма Елькинӧс 10 во кежлӧ пукавны.

Тайӧ висьтсьыс аддзамӧй ми, кутшӧм пемыдӧсь на коми йӧзыд, кутшӧм омӧля на пырӧма Сӧвет власьтӧн сетӧм буръяс Коми муӧ. Звер кодь лёк Елькин нӧйтӧ ассьыс гӧтырсӧ, бырӧдӧ сылысь дзоньвидзалунсӧ, немортӧ воштӧ. Олӧм на костын абу. Гӧтыр дзикӧдз матайтчас верӧсӧн — пышъяс. Йӧз видӧны сійӧс пышйӧмысь, сералӧны, вӧйпӧны, адӧн повзьӧдлӧны. Вичко велӧдӧм серти, вичкоын венчайтӧм гозъяӧс (сӧмын, дерт, гӧльясӧс) торйӧдны пӧ некод оз вермы; да и торйӧн овны налы оз позь: «Гӧтырӧс пӧ вӧчӧма верӧс ордлысьыс». Гӧтырлы жӧ повны колӧ верӧсысь, кывзыны сылысь. Верӧсыд гӧтыр вылын ыджыдалысь: «Жена да боится своего мужа» («Гӧтыр пӧ мед полас аслас верӧсысь»), венчайтчигад попъясыд шуӧны. Мый тшӧктас верӧс гӧтырлы, сійӧ и лоӧ вӧчны. Тшӧктас ваӧ пырны — лоӧ пырны, тшӧктас джагӧдчыны — сюян юртӧ пекляӧ...

Ичмонь пикӧ воӧма: некод сійӧс оз сибӧд, весиг рӧдвужыс. «Кыдзи позьӧ верӧс дінысь мунны? Сы вылӧ и верӧс, велӧдысь. Верӧс нӧйтӧмысь немтор он ло».

Ичмонь доймӧм сьӧлӧмӧн, курыд синваӧн бӧрдігтырйи мунас звер кодь верӧс дінӧ. Верӧс абу вежсьӧма, важ кодьыс лёк. Гӧтырӧс выльысь пондас нӧйтны; пышйылӧмысь, сійӧс «янӧдӧмысь» нӧшта ёнджыка. Бара лоӧ гӧтырлы пышйыны. Витысь сідзи коньӧранӧй шудтӧм аньӧй вӧчлӧма, витысь кӧсйылӧма сійӧ мездысьны звер кодь лёк верӧсысь, да абу вермӧма. Ӧти морт абу сюрӧма сійӧс дорйысь, отсалысь бур кывйӧн. Некод абу шуӧма сылы: «Тэ пӧ ӧні, Сӧвет власьт дырйи, сэтшӧм жӧ морт, кутшӧм верӧсыд, дзик ӧткодьӧсь; верманныд ӧтлаын овны, верманныд торйӧдчыны, онӧ кӧ лӧсялӧй»...

Дерт, ме чайта, Сёська кодьысь тӧдлісны тайӧ гозъялысь олӧмсӧ, тӧдлісны нывбабаӧс нӧйтӧмсӧ, некод сӧмын эз дорйы сійӧс. Весиг Исполкомыс абу дорйӧма. Налы ӧд эськӧ декретъястӧ колӧ жӧ нин тӧдны. Декрет серти, киӧн вӧрзьӧдны некодӧс Сӧвет власьт оз лэдз, оз лэдз и нывбабаӧс. Нывбабаясыд ӧні асьныс йӧз, ӧти туйын мужикъяскӧд сулалӧны.

Кодкӧ кӧ мыжа тэ водзын, ас судӧн эн судит, сыысь Сӧвет власьт оз ошкы. Эм Сӧветскӧй суд. Мун сэтчӧ, висьтав, кодӧс мыйысь мыжалан. Ас судӧн судитігӧн, дерт, вермас ёнджык морт. Гозъя кӧ косьӧ воасны, вермысьыс лоӧ верӧсыс. Гӧтырлы лоӧ ланьтны. Гӧтыр ланьтас, верӧслы лоӧ телепит мӧдысь нӧйтны, коймӧдысь... воасны виӧмӧдз. Судын первойсяньыс орӧдасны кодарӧкӧ: либӧ бурасьӧдасны, либӧ дзикӧдз торйӧдасны. Мӧда-мӧдлысь оз пондыны синнысӧ вежны.

Коми аньяс, нывбабаяс, думыштӧй ассьыныд сир курыд олӧмнытӧ, петӧй няйт гурансьыд! Велӧдчӧй, коді вермад, ветлӧй школаясӧ; коді нин дзик онӧй вермӧй велӧдчыны, кывзӧй висьтавлӧмъяс, лыддьысьӧмъяс. Шудныд тіян велӧдчӧм сайын.

А—а.