НОРАСЬЫСЬЯС

(Ӧти торъя ворсантор)


Тайӧ ворсантор лӧсьӧдӧма роч вылысь.^«Ходоки» — Н. П. Гончаровалӧн. «Беднота» газетысь № № 1697./^ Ворсны кокньыд, быд сиктын позьӧ. Ворсанін: прӧстӧй Сӧветскӧй учрежденньӧын вежӧс, веськыда ӧдзӧс, шуйгавылын мӧд ӧдзӧс, ӧтик пызан, кымынкӧ улӧс, стенын Ленинлӧн портрет. Ворсӧм мунӧ карын, «Крестьяна керкаын».


Ворсысьяс:


Катя — том ичмонь, крестьянка, бура сюсь, уна нин тӧдӧ.

Марья — крестьянка, Катяысь пӧрысьджык, пемыд ань, карын абу на вӧвлӧма.

Сыч Иван — пӧрысь, наян крестьянин.

Удж нуӧдысь (позьӧ томлы ворсны, позьӧ и пӧрысьлы).


1-й петкӧдчӧм.


КАТЯ (Пырӧ веськыда ӧдзӧсӧд, чуксалӧ бӧрсяньыс:) Марья, лок! Лок, мися, мый нӧ полан? Оз ӧд курччасьны тані!

МАРЬЯ (Мыччысьӧ ӧдзӧсӧд, киас туис.) Пола да...

КАТЯ. (Кыскӧ) Кӧч!.. Мыйысь нӧ полан?

МАРЬЯ (гӧгӧр видзӧдӧ). Кыдзи нӧ?.. Ӧд, мый ыджда вежӧсыс!.. Со тонӧ ӧдзӧс кытчӧкӧ...

КАТЯ. Он вош!.. Тані ӧд и сеталӧны сӧветъястӧ быдтор йылысь...

МАРЬЯ. Сьӧм вылӧ?

КАТЯ. Прӧстӧ! Сійӧн и шусьӧ тайӧ «Крестьяна керка». Мый тані эм — ставыс миян коддьӧмлы: индасны, мый колӧ, отсаласны, патера сетасны. Татӧг ӧд ми карад дзикӧдз вошам, огӧй тӧдӧ, кытчӧ-мый мунны. Ӧтилаӧ мунан — мӧдӧдасны — неладнӧ пӧ веськалін, ыстасны мӧдлаӧ, сэтісянь — коймӧдлаӧ... Ставныс кытчӧкӧ тэрмасьӧны, асьныс оз тӧдны, быттьӧ визув ва кутӧма кылӧдны... юрыд дзикӧдз бергӧдчас.

МАРЬЯ. Збыльысь, Катьӧ, кытчӧ нӧ тэрмасьӧны?.. Ставныс тай, пыран да, ӧтарӧ бумагаясӧн кышӧдчӧны... Сійӧ нӧ ставыс колан бумага дай?

КАТЯ. Кодыс — колан, кодыс — сідз, прӧста... Медтыкӧ мыйкӧ вӧчны-а...

МАРЬЯ. Ме думысь кӧ, бара, прӧста-а... Видзӧд: йӧзыд уна, быдӧнлы сёйны колӧ, сійӧн и пуксьӧдалісны, кӧнкӧ, кодсюрӧтӧ бумагаяс путкылявны (пырӧ удж нуӧдысь).


2-ӧд петкӧдчӧм.


УДЖ НУӦДЫСЬ. Здорово, ёртъяс! Кутшӧм могӧн нин локтінныд?

КАТЯ. Видза олан!.. Эн ӧмӧй тӧд менӧ?

УДЖ НУӦДЫСЬ. Но-о, Катя тай вӧлӧма!.. Тэ ӧд, буракӧ, колян арын волін велӧдыськӧд книгаясла?.. Сідз, помнита... Кутшӧма нин мунӧ тіян велӧдчӧмныд?

КАТЯ. Мунӧ ӧні бура. Школа шоныд, крестьяна босьтчины асьныс школасӧ видзны. Лӧсьыда мунӧ.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Сідз... Тайӧ нӧ ичмоньыс коді, рӧдня тэнад?

КАТЯ. Абу. Сідз тшӧтш вайи, карсӧ видзӧдлыны, нэмнас на эз петавлы некытчӧ гортсьыс да. Ме тайӧс грамотаӧ велӧді.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Сійӧ бур!.. Ӧні нӧ мыйкӧ могӧн жӧ, кӧнкӧ, пырин?

КАТЯ. Дерт, могӧн. Сёрнитыштны тэкӧд колӧ.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Вай нӧ висьтав.

КАТЯ. Менам мужикӧй Гӧрд армияын вӧлі, Колчаккӧд вермасигӧн усьлі. Нёльӧд во нин ме дӧва. Уджала, мый верма, энька-айка ордын. Сиктса сӧветӧ бӧрйисны, женотделӧ — сэні, дерт, уджыд бара жӧ тырыс.

МАРЬЯ (торкӧ) Мый шуны, баба дошлӧй, быдлаӧ сибалӧ.

КАТЯ. Тэ эн торк!.. Сідз, уджала, мися, горт гӧгӧрын дай обществолы. Сэсся ме кӧсъя овны выль ногӧн, а энька-айкалы сійӧ мустӧм, найӧ важ ногӧн олӧны. Вӧскресенньӧ воас — ме книга бердӧ пукся, найӧ — вичкоӧ. Ме муна собранньӧ вылӧ, найӧ — самӧкур юны. Сэсся бӧрвылас менӧ жӧ и видӧны: «Страм пӧ тайӧ, Катьӧ, вичкоӧ он ветлы», — шуӧны.

МАРЬЯ. Збыль ӧд абу лӧсьыд... Вичкоӧ ветлӧм Катялӧн перевод ӧні абу...

КАТЯ. Ланьтлы тэ!.. Ме вичкоад со мыйла ог ветлы: ӧти кӧ, енлы ог веруйт, мӧд кӧ — попъясӧс ог радейт. Поплысь колӧ вичкоын кикарсӧ окавны, меным сійӧ зывӧк!.. Сэсся попъясыд дзик тӧргӧвӧйяс кодьӧсь, ен кылӧн тӧргуйтӧны, радейтӧны сӧмын озыръясӧс...

УДЖ НУӦДЫСЬ. Та йылысь, Катя, тэ аслад сиктсаясыдкӧд сёрнит... Вай водзӧ висьтав мог йывсьыд.

КАТЯ. Сэсся миян му уджалӧмыд зэв омӧль, важ ногӧн уджалӧны: ид, коськӧм, сю. Воліс миянӧ агроном тіянсянь жӧ. Сійӧ тшӧктіс мӧд ногӧн уджавны, велӧдіс, кыдзи бурджыка нянь вермас воны. Локті ме сы бӧрын гортӧ, зэв нимкодь, дай шуа: «Вайӧ, мися, босьтчамӧй выль ногӧн уджавны, бурджыка»... Гортса менӧ сӧмын сералісны: «Мун пӧ тэ кытчӧкӧ ылӧджык агрономыдкӧд тшӧтш, оз пӧ агроном тэнӧ велӧд, омӧль пӧ мутитӧ!..»

УДЖ НУӦДЫСЬ. Но, омӧльяс йывсьыд ӧні мойдъясыд бырины нин... Агрономыд вот мый висьтавліс — колӧ быдӧнлы тӧдны, вӧчны сы ногӧн, сэки сӧмын ми вермам петны омӧль олӧмсьыс. Сэсся нӧ мый?

КАТЯ. Ме сэсся куті кодсюрӧӧс корны артельтчыны да юксьыны выль ногӧн уджалӧм вылӧ. Сюрис морт куим кымын. Ме гортсалы и шуа, бурӧн первойсӧ: «Вайӧ, мися, меным пай, кӧсъя артельӧ пырны»... Меным нинӧм оз сетны: — «Мый пӧ тэнад эм? Пет пӧ аслад эмбурнад», — шуӧны. Ме сэсся и земельнӧй судӧ сеті бумага, кора перйыны гортсалысь ассьым видз-му пай. Сэні кодкӧ ногӧн аддзӧмаӧсь кутшӧмкӧ 75-ӧд статья... Эм ӧмӧй сэтшӧм статьяыс?

УДЖ НУӦДЫСЬ. Эм, эм эськӧ да...

КАТЯ. Сідзкӧ тай збыль нинӧм оз ло ӧні меным. Ӧти морт судас меным и шуис: тэ пӧ, Катерина Попова, срокӧдзыс абу на олӧмыд. Колӧ пӧ квайт во уджавны, сэсся пӧ вӧлисти и юксьыны верман... Сэсся миян суддяясыд сідзи-й вӧчисны: менсьым свидетельясӧс эз юасьны ни, ачымӧс эз корлыны ни, — некутшӧм пай эз сетны меным, шуӧмаӧсь — «Ӧтказ» пӧ!

УДЖ НУӦДЫСЬ. Мый нӧ тэ шуан? Збыль?

КАТЯ (синъяссӧ чышкӧ) Дерт жӧ, збыль... Ӧні ме быттьӧ слуга ола, видз ни му аслам абу!.. Йирӧны... Сы вӧсна со татчӧ и локті: — «Час, мися, ветла карӧ да сэні бурджыка юася, кыдзи-мый шуасны та йылысь»... Зэв ӧд пемыдӧсь миян йӧзыд деревняад да, менам дум вӧлі эськӧ ичӧтика югдӧдыштны...

УДЖ НУӦДЫСЬ. Энлы, Катя... Ёнасӧ нинӧмла шогсьыны. Тэ шуин, 75-ӧд статья серти пӧ ӧткажитісны...

КАТЯ. Сідз, сідз, эм пӧ кутшӧмкӧ 75-ӧд статья...

УДЖ НУӦДЫСЬ. Эм сэтшӧм статьяыд. Сы серти оз сетсьы торйӧдчыны сэтшӧмъяслы, кодъяс эз уджавны ассьыныс мусӧ кык кӧдза пӧв, во квайт и лоӧ. Сӧмын тэныд оз мун сійӧ статьяыс: тэ гӧрд салдат гӧтыр, тэ сӧветъяс удж вылын уджалӧмыд... Сэні мыйкӧ неправильнӧ... Тэ ветлін Карувса Земотделад?

КАТЯ. Ветлі... Быдлаӧ нин волі эськӧ да, нинӧм некытысь эз ло-а, некӧн пом ни дор оз тӧдны. Волземсянь ыстісны Уземӧ, Уземсянь — Губземӧ... Быдласянь сӧмын бумагаӧн шӧтісны, тӧлк некутшӧм эз ло...

УДЖ НУӦДЫСЬ. Бумагаясыд ордад?

КАТЯ. Ордын.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Петкӧдлы нолтӧ.

КАТЯ. (Питшӧгсьыс перйӧ зэв уна бумага,^Кымын уна, сымын бур тешкодьджык./^ тэчӧ пызан вылас). Со, со!.. Тані нӧшта на... (Удж нуӧдысь видлалӧ бумагаяссӧ).

МАРЬЯ. Аминь уна талӧн быдсяма бумагаыс, загреки уна!

УДЖ НУӦДЫСЬ. (Дыр видлалӧ бумагаяссӧ) Лоӧ тэныд, Катя, шыасьлыны вылӧджык, Наркомземӧдз, сэні помӧдз нин артмас тэнад корсьӧмыд.

МАРЬЯ. Ме тай шуа жӧ вӧлі, мися, эз веськыда земельнӧй судыд вӧч... А Катьӧыд — зэв уджалысь ань, сӧмын вичкоад оз ветлы-а... Сідзсӧ зэв шань... Дерт, корсюрӧ шуасьлӧ жӧ эськӧ да... Тэ кыдзкӧ инды нин талы туйсӧ, бур мортӧй... (Перйӧ туисысь кольк). Со тані тэныд ичӧтик гӧснеч!

УДЖ НУӦДЫСЬ. (скӧрамоз) Тэ, люба, некор тадзи эн вӧч, лӧгася!

МАРЬЯ. Мыйла?.. Ме ӧд тайӧ ас сьӧлӧмсянь... Бо-осьт!.. (чургӧдӧ).

УДЖ НУӦДЫСЬ. Дугды, люба! Ми крестьяналы отсалам, кыдзи вермам, огӧ гӧснеч вӧсна!.. Пукты бӧр! Водзӧ кежлӧ некодлы эн вӧзйы гӧснечьяс!

МАРЬЯ. (Лӧгасьӧ) Но-о!.. Свежӧй ӧд эськӧ да... Он кӧ нӧ, мед!.. Эн дивит... (Бӧр дзебӧ).

УДЖ НУӦДЫСЬ. Гашкӧ, Катя, тэ тшӧктін гӧснечавныыс да?..

КАТЯ. Эг. Ме ӧд тӧда: взяткаӧн тайӧ шусьӧ... Тайӧ ачыс, зэв на пемыд да... (Пырӧ Сыч Иван).


3-ӧд петкӧдчӧм.


ИВАН (пыригмозыс) Кӧні нӧ татчӧс начальствоыс?.. Зонмӧ, тані суддя вылын суддя, он весиг пырныыд письты. Ӧтарӧ-мӧдарӧ этша нин и зуръялі!

УДЖ НУӦДЫСЬ. Код нӧ тэныд колӧ, гражданин?

ИВАН. Коді, мися, тані начальствоыс? Тэ али мый лоан? (Матыстчӧ. Катя Марьякӧд бӧрыньтчӧны, ас костаныс вашкӧдчӧны).

УДЖ НУӦДЫСЬ. Мый могӧн нӧ пырин? Норасьысь али мый?

ИВАН. Дерт, норасьысь. Прӧста ӧд, буракӧ, он лок татчӧдз. Сідзкӧ нӧ, тэ лоан тані начальствоыс?

УДЖ НУӦДЫСЬ. Некутшӧм начальство тані абу. Тані «Крестьяна Керка» («Дом Крестьянина»). Тані сеталам крестьяналы сӧветъяс, индӧдалам налы туй, налысь могъяснысӧ веськӧдлам.

ИВАН. Сідз. Вай нӧ, другӧ, сідзкӧ, и меным инды, кытчӧ-мый жалӧба сетны.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Войдӧр висьтав ачыд, кутшӧм мог суис?

ИВАН. Сідз. Ставсӧ висьтала... (Перйӧ бумагаяс) Ме, другӧ, локті татчӧ бабакӧд торйӧдчӧм йылысь... Часлы, со петкӧдла бумагаяссӧ. (Тэчӧ бумагаяс пызан вылас. Удж нуӧдысь видлалӧ).

МАРЬЯ. (Ньӧжйӧник) Тӧдан, Катьӧ, тайӧ ӧд Сыч Иван?

КАТЯ. (Ньӧжйӧник) Сійӧ, сійӧ! Эн гораа сёрнит — кылас, бергӧдчышт — аддзас...

МАРЬЯ. Пӧрысь выжыв! Локтӧма норасьны, бабакӧд пӧ торйӧдчӧм йылысь!..

КАТЯ. Ланьт, мися, Марья!.. Часлы, мый висьталасны сылы тані.

МАРЬЯ. Тодмышкавны колӧ!..

КАТЯ. Энлы но! Кывзы первой!

ИВАН. (Перйӧ пыдысь нӧшта ӧти бумага) Со тэ, господин, тайӧс видзӧдлы, та вӧсна медсясӧ и лои меным локны. (Сетӧ)

УДЖ НУӦДЫСЬ. (Лыддьӧ) «Россияса Социал Ӧтувъя Сӧвет Республика нимӧн, ми, видз-муяс лӧсьӧдӧм йылысь судӧ бӧрйӧм йӧз, видлалім-арталім Сыч Марьялысь гижӧд мужиксяньыс, Сыч Ивансянь, овмӧс пай перйӧм йылысь. Свидетельяслысь — Романова Марьялысь да Попова Катериналысь юасьӧм бӧрын, тшӧтш Сыч Марья гижӧд сертиыс, аддзим: Сыч Марьялы ветымын арӧс, висьӧ ревматизмӧн, уджавны прамӧя оз нин вермы. Та вӧсна ми шуим: мужикыс кӧ — Сыч Иваныс — торйӧдчас, гӧтырыслы — Сыч Марьялы — сетны джын овмӧссӧ — керка пӧвсӧ, видз-муӧн, кӧдзанас и став эмбурнас»... Тайӧ нӧ, Сыч Марьяыс, тэнад гӧтыр лоӧ?

ИВАН. Сідз, менам важ гӧтырӧй, ме — сылӧн важ мужикыс.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Мый нӧ сідз, пӧрысьӧ-нэмӧ ковзис тэныд торйӧдчӧмыс?

ИВАН. Мый нӧ меным сыысь? Мый морла ме сійӧс видзны кута?

УДЖ НУӦДЫСЬ. Кыдзи нӧ сідз? Сылы со ветымын арӧс нин, уджавны оз вермы, кытчӧ нӧ сійӧ мунас?

ИВАН. Кытчӧ мунас — аслас гажыс. Ме наперво торйӧдча-а..

УДЖ НУӦДЫСЬ. Торйӧдчӧмысь некод оз кут. Сӧмын висьысь гӧтырыдлы колӧ овны дай сёйны...

ИВАН. Энлы тэ, господин!.. Мыйла нӧ тэ сійӧс доръян? Ме ӧд локті норасьныыс, эз Марья. Тэ тай, другӧ, неладнӧ жӧ висьталан.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Ме видзӧда делӧ ног вылас, гражданин! Быдсяма норасьысьыд ӧд овлӧ. Мукӧд норасьысьыс ачыс мыжа, а пыр корсьысьӧ дорйӧм... Сідз жӧ и тэ, гражданин, локтӧмыд татчӧ...

ИВАН. (Торкӧ) Мыжысь дорйысьны, зонмӧ, ме эг лок татчӧ. Прӧстатӧ эн шу... Ме локті туй корсьны, кыдзи меным Ленинлы жалӧба сетны асланым Земельнӧй суд вылӧ...

УДЖ НУӦДЫСЬ. Ленин ёртлы, гражданин, некор быд гозъя юксьӧм йылысь делӧяс артавны!.. Тэ вот висьтав вай, мый кӧсъян вӧчны аслад норасьӧмӧн?

ИВАН. Мый вӧчны? Первой делӧ, Марьялӧн ревматизм, ки ни кок оз действуйт. Пукалӧ лун-лун гортын, тшай друньгӧ. Мӧд-кӧ, косьмис нин сэсся дзикӧдз — туша ни рожа; кучикыс чукрасис, руш кушман кодь; пиньясыс гылалі, а ме аддзан на кутшӧм молодеч! Со! Меным колӧ том ичмонь, мед вирыс на ворсӧ вӧлі! Со! А Марья том бабатӧ босьтны меным оз лэдз — вежӧгтӧ! Аддзан, кутшӧм делӧыс!.. Сы вӧсна ме сэсся и торйӧдчыны сыкӧд лӧсьӧдчи. Первойсӧ бурӧн: «Марья, мися, вай торйӧдчам, рӧзвод босьтам. Тэ пондан пывсянын овны, сэні тӧлын и гожӧмын шоныд». «Ог пӧ, шуӧ, торйӧдчы, кута пӧ видз-му уджавны!..» Мый сэсся сыкӧд керан? Судӧ сеті... Со тай сэсся мый судыд вӧчис, джын овмӧсӧс шуис сылы сетны. Тайӧ нӧ суд? Ме нӧ мыйӧн сэсся ола? Дай оз ков меным сісь старукаыд... Лёк баба, чӧртысь на омӧль!

УДЖ НУӦДЫСЬ. Сійӧ — тэнад гӧтыр, висьмис и пӧрысьмис тэ дінын, сьӧкыд удж помысь, вердны сійӧс ӧні некодлы, тайӧ тэнад мог. Суд вӧчӧма веськыда.

ИВАН. Мы-ый? Веськыда? Кӧні нӧ сэн веськыдлуныс, джын овмӧсӧс петкӧдӧны да? (пель водзас Удж нуӧдысьлы мыйкӧ висьтавлӧ)

МАРЬЯ. (Нетшкысьӧ, Катя кутӧ) Лэдз, Катьӧ, лэдз менӧ, эн кут! Ме ставсӧ висьтала.

КАТЯ. Дугды, Марья, мый нӧ йӧз костас сюйсян! Тэтӧг нин вӧчасны. Нинӧм ӧд оз ло Сыч Иваныдлы, аслыс жӧ яндзимӧн лоӧ мунны.

МАРЬЯ. Лэдз, мися!.. Кыдзи нӧ шуӧны тайӧ суддясӧ?

КАТЯ. Шу ёртӧн.

МАРЬЯ. (Удж нуӧдысьлы). Господин суддя ёрт!.. Суддя господин!..

УДЖ НУӦДЫСЬ. Мый нӧ колӧ?

МАРЬЯ. Ме висьтала тэныд тайӧ торйӧдчӧм йывсьыс, ме ставсӧ тӧда, свидетельын тшӧтш Катьӧкӧд ми вӧлім суд вылас.

(Иван повзьӧ, сувтӧ, нинӧм оз шу)

УДЖ НУӦДЫСЬ. Ті нӧ вӧлінныд свидетельясас? (Видзӧдӧ бумага вылӧ) «Романова Марья да Попова Катерина». Сідзи-й эм. Но, вай нӧ висьтав.

МАРЬЯ. Со мый. Вай тэ чукӧстлы татчӧ ёнджык мортӧс да тайӧ пӧрысь выжывсӧ татысь тодмышкалӧй; ёна и сеталӧй сьылі вужъяс да бекъяс, мед мӧдысь норасьны эз лок сэсся!

УДЖ НУӦДЫСЬ. Тані, Марья, оз позь тадзи шуасьны да шумитны!

МАРЬЯ. Кыдзи нӧ оз позь, позяна делӧыс да?.. Сыч Ивантӧ ӧд став вӧлӧсьт кодьыс тӧдӧны. Ӧти том бабалы весиг воськовтны оз сет, быдӧн дорӧ ниртчӧ, пӧрысь пон!.. Марьяыс дас во нин, коньӧр, мучитчӧ, тайӧ пыр толькӧ гоннялӧ, кыськӧ оз-ӧ сюр тшапнитны томджык ичмоньӧс.

ИВАН. Тэ, люба, тані эз зэв горзы! Часлы, сюрлан тэ менам кипод улӧ суд вылад лёка висьталӧмсьыд! Петкӧдла ме тэныд звӧн, трасичалы!

УДЖ НУӦДЫСЬ. (Иванлы) Тэ, гражданин, эн ёрччы тані!

КАТЯ. Сідзкӧ и ме тшӧтш висьтала. Бур ёртӧ, тайӧс ми ставным тӧдам, зэв кыскасьысь бабаяс бӧрся. Гӧтырыс талӧн — зіль, уджалысь баба, сійӧ и овмӧссӧ кутысьыс вӧлі, ачыс тайӧ шоча гортас воліс. Гӧтырсӧ важӧн нин вӧтлӧ эськӧ гортсьыс да, кыдзкӧ эз на жӧ дзикӧдзсӧ вермы. Ӧні, веськыда кӧ шуны, вӧляыд воис да томджыкъясыд ёна кутісны дурны: гӧтрасьӧны, торйӧдчӧны тӧлктӧг. Гӧтрасясны, олыштасны регыдик, видзӧдан да — тойыштӧма нин мужикыс бабатӧ ортсӧ, ов кыдз гажыд... На вылӧ ыштӧмӧн со и тайӧ ӧні торйӧдчӧ... Дерт, кодлӧн вежӧрыс тырмӧ — олӧны бура. А тайӧ — ок эськӧ, вот!..

ИВАН. Ок эськӧ вот тіянӧс, чепелышъясӧс, зульӧдныыс!.. Вӧля кӧ, нинӧмла кык понсӧ ӧти дом йылын кутны!

МАРЬЯ. Ланьт, пӧрысь выжыв! Тэ ӧд — ачыд понйыс!

УДЖ НУӦДЫСЬ. Но, шань, тырмас увгыныныд! (Иванлы) Мун, сэсся, гражданин, кытчӧкӧ татысь. Ме бумагаястӧ видлала да аски и висьтала, кытчӧ ковмас тэныд шыӧдчывны.

ИВАН. Мый нӧ тэ менӧ вӧтлан? Тэ кӧ начальство, колӧ тэныд чирыштны бабаясӧс! Сетан кӧ налы вӧля — юр вылад пуксясны. Тэ кӧ суддя начальство, колӧ норасьысьяслысь делӧсӧ лючки тӧдмавны.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Ме тай шуи нин тэныд, мися, видлала бумагаястӧ дай висьтала, мый ковмас вӧчны.

ИВАН. Сюялӧмаӧсь тіянӧс быдлаӧ!.. Начальствояс!.. Крестьяналы некутшӧм пӧльза онӧ вайӧ!.. Толькӧ прӧста жалӧванньӧяс кураланныд! (Сьӧлыштӧ) Тьпу!

УДЖ НУӦДЫСЬ. Тані джоджӧ оз позь сьӧлавны, то эм сы вылӧ доз!

МАРЬЯ. Но, дивӧ, кутшӧм невежа! Дыр-ӧ нӧ тэ тані кутан зыньгыны? Мун, убирайтчы татысь! Катьӧ, вай отсышт, тойлалам татысь! (Кыкӧн тойлалӧны Иванӧс ӧдзӧс сайӧ).


4-ӧд петкӧдчӧм.


УДЖ НУӦДЫСЬ. Тадзи, аньяс, оз жӧ позь вӧчны, абу лӧсьыд!

МАРЬЯ. А мый нӧ сэсся, господин суддя ёрт, та вылӧ видзӧдныыс? Бура ӧд тайӧс ми тӧдам! Сибдас, корӧсь кор моз, да бурӧн он и мын!.. Эгӧ кӧ ми тані лӧсялӧ Катьӧкӧд, Иваныд вермис эськӧ ёна бабасӧ мыждыны. Тэнӧ на эськӧ тшӧтш кӧмӧдіс.

УДЖ НУӦДЫСЬ. Эз. Тӧдчӧ ӧд, кутшӧм мортыд. Талӧн весь норасьӧм, нинӧм оз аддзыв... Но, сэсся ветлӧй пывсьыны, тіянлы сетасны чистӧй дӧрӧмъяс, вердасны ужынӧн, сетасны комната. Со тіянлы гижӧдтор (сетӧ записка). Аски видзӧдланныд карсӧ, ветланныд уджаланінъясӧ, заводъясӧ...

КАТЯ. Зэв ыджыд аттьӧ тэныд! Пасибӧ!

МАРЬЯ (тшӧтш) Пасибӧ, пасибӧ! (Кӧсйӧны мунны).

ИВАН. (юрсӧ ӧдзӧсӧд мыччӧ) Ябедничаяс! Кыскасянныд!.. Лешакыд быдлаӧ тіянӧс сюйӧ!


Занавес.


Вуджӧдысь: 
Гижӧд
Норасьысьяс
Оригинал гижысь: 
Н. П. Гончарова
Оригинал ним: 
Ходоки

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1