КУИМ КОЛЬК
Быдман кадысь ӧні юрӧ волӧ быдсяма казьтывлантор: и тешкодь, и жугыль. Квайтымынӧд воясын олім эг на лышкыда, но эг тшыгъялӧй. Сьӧм кӧ вӧлі, лавкаысь позис ньӧбны унатор, сы лыдын и нималана сола треска, и «Китайса стена» тушёнка, и «слӧна» чай. Вежӧрӧ воисны вӧвлӧмторъяс, кодъяс йитчӧмаӧсь гежӧда на сюрлысь чӧсмасянторкӧд.
ВИЧМИС СТАВНЫСЛЫ
Сельпо складъяс весьтӧ бара сувтіс баржа. Миянлы, ва дорын ворсысь челядьлы, веськодь вӧлі, мый вайисны, но зэв окотитім кайлыны баржа вылас: мича да ыджыд судноыс кыскӧмӧн кыскис видзӧдлыны рубкаӧн шусьысь жырсӧ, кӧні капитаныс бинокля, каютаяссӧ, кӧні олісны-узьлісны теплоходвывсаяс, трюмсӧ, кӧні вермис лоны код тӧдас мый.
И со, кор катер гӧгӧр лоис чӧв-лӧнь (тыдалӧ, карсянь кузь туй бӧрын команда водіс шойччыны), кык друг, кык Василей каттьысисны палуба вылӧ. Трюм вылӧ тэчӧм ящикъяс гӧгӧртӧм бӧрын чукӧстісны и миянӧс, берегӧ кольӧм куим-нёль зонкаӧс. Эз на удитны ставныс кайны, кыдзи паныд вурыштіс-петіс косньӧд Вась, чеччыштіс берегӧ и пызйыны-котӧртны чой паныд. Сӧмын ӧні, кор кисӧ лэптіс вылӧ, казялім мыйкӧ еджыдтор. Ми сы бӧрся. «Сувт, сувт!» — горзам, а Вась сӧмын тӧвзьӧ. Мый шамыртӧма, мыйла миянкӧд оз кӧсйы юксьыны?
Эг суӧдӧй, но горт дорӧдзыс кайлім. Недыр мысти зонка петіс кильчӧ вылас, нювсьӧ: «Абу, абу сэсся. Галя сёйис, Люся сёйис, Нина сёйис, и ме на тшӧтш», — паськӧдліс кияссӧ.
Вӧлӧмкӧ, трюм вывті ветлігӧн сійӧ казялӧма чипан кольк тыра ящик, ӧти кольк и перйӧма вӧсни пӧвъяс костӧдыс. И оз жӧ кут миянкӧд юксьыны. Гортас и тӧвзис ошйысьны. Велӧдыштны эськӧ удзӧдӧмсьыд, да мый вӧчан — сылы ӧд чипан колькйыд гежӧда аддзывлантор жӧ вӧлі.
МАМЛӦН ГӦСНЕЧ
Школаӧ пырӧмсянь быд гожӧм миянӧс мӧдӧдлісны пионерлагерӧ. Кыкысь вӧлі Тимшерын, куимысь Усть-Нем Базаын (ӧні Югыдъяг). Бӧръя кыкысьсӧ кад колис кыпыда, а дзоля дырйи ок и гажтӧмтчи гортысь. Торйӧн нин медводдзаысьсӧ тӧлысь кежлӧ ветлігӧн. Луннас зонпосни петасны ывла вылӧ мачасьны, качайтчыны, ворсны быдторйысь, а ме ӧдзӧс сайӧ дзебсьӧмӧн лимзала-бӧрда. Узьны водтӧдасны да юрвывтыр шебрасьӧмӧн бара кӧтӧда юрлӧсӧс.
Миян Немдінсянь посёлок ю сайын и эм, но он тай пышйы. Мам воліс видлыны гоз-мӧдысь, унджыкысь волыны эз лэдз удж. Сэсся и меысь ӧтдор семьяын вӧліны нёльӧн на.
Ӧтчыд мамук вайӧма зэв чӧскыд гӧснеч — юмов кофе плитка да некымын чипан кольк. Рытнас ёртъяскӧд юкси гӧснечнас, здукӧн и бырис, но ӧти пуӧм кольк кольӧді. Юрлӧса-матрас костын и видзи. Гажтӧмтчыны кута да, перъя, киын кутышта. И быттьӧкӧ мамӧлӧн шоныдыс лыньгӧ. Бурӧдан-лӧньӧдан шоныд. Сідзи смена помӧдз и видзи дона мортӧн вайӧмторсӧ.
Вочасӧн дугді и бӧрдӧмысь. Муса мамӧс, дона гортӧс казьтылантор век вӧлі орччӧн.
Лагерысь гортӧ вайи кутшӧмсюрӧ козин: китыр кампет, серпасасян-гижсянтор. Ставсӧ тэчи пызан вылӧ. Сэсся питшӧгысь перйи чипан кольктӧ. Вок юаліс: «Тайӧ нӧ козин жӧ?» Да, мися, медся дона козин, и пукті нянь дозйӧ. Мам сэк кості чӧвтіс шыд, вайис вылльӧв тасьті да... мӧд тасьті тыр пуӧм чипан кольк. Холодильникыд эз на вӧв да ставсӧ пуӧма, мед оз тшыксьы. Код тӧдас, дуксис-ӧ лагерын гожӧм чӧж видзӧмторйыс, но рытланьыс ни ӧти чипан кольк эз вӧв пызан вылын. Сӧмын кышыс.
КУЗЬ ӦЧЕРЕДЫН
Мӧд классӧ вуджи да, ыджыд семьяад пуктісны нин мужик туйӧ. Мун, шуис мам, ветлы лавкаӧ. Ӧчередыс адӧй кузь, ывлаӧдзыс. Сулышт чойыдлӧн локтӧдз, сійӧ сэсся вежас. Мыйкӧ пӧ чӧсмасянторъяс вайӧмаӧсь, гашкӧ, сюрыштас.
Ӧчередыс вӧлі збыльысь лавка пос помӧдз. Сулалі да сулалі. Бокисянь тойласьӧны, бӧрсянь йӧткӧны. Кыдзкӧ-мыйкӧ топӧдчи ӧта-мӧд вылас джуджыдсьыс-джуджыда тэчӧм ящикъяс бердӧ. А кутшӧм чӧскыд кӧрӧн насянь ӧвтӧ! Сёрниясысь гӧгӧрвои, мый тайӧ батонысь вӧчӧм сукар. Некор на эг сёйлы ни батонсӧ эг тӧдлы да сэтшӧм окота вӧлі видлыны. А бӧрвывсянь ныръялісны и ныръялісны. Быдӧн кӧсйис ӧдйӧджык кватитны гежӧда вайланторсӧ. Вузасисны эськӧ кыкӧн, но эз вевъявны могмӧдны уна йӧзтӧ. Ме места вылын педзигӧн нильзи-пӧсялі да мудзи, а найӧ, дурпоп моз бергалӧны да, дерт, атшаласны. Час джынйӧн воськов кымын вӧчӧм бӧрын тшуки ящикъяс дорӧ. Но найӧ мӧдпӧлӧсӧсь нин, ичӧтджыкӧсь, а пытшкас гурана пӧвъяс. На вылын сярвидзӧны чипан колькъяс. Но он тай босьт. Ящик пӧвъясыс топыдӧсь, пельӧсъяссӧ куталӧмаӧсь кык чунь вомлӧс пасьта жӧсьтӧн. Та мында чипан кольктӧ аддзӧмысь бергӧдчис юрӧй. Очередь кор на воас, а меным эськӧ кӧть гоз-мӧдӧс, кӧть кыкӧс, кӧть ӧтиӧс судзӧдны ӧні. Прӧстӧ судзӧдны, лэдзны сумка пыдӧсӧ да бурмӧдны сьӧлӧмӧс: оз кӧ судзсьы, вузасьысь ёрт, танӧ менам эм нин. Сӧмын деньгасӧ босьтӧй, ме вештыся.
Тойласьысь йӧз пӧвстын унаысь топӧдлісны тыра ящикъяс бердӧ. Ӧти здукӧ, кӧсйи кутчысьыштны да, киӧй ачыс пырис пӧвъяс костад. Ки пыдӧсӧй малыштіс шыльыд гӧгрӧс ёкмыльторсӧ, а сэсся и шамыртіс. Но кыскыны киӧс вӧлі некыдз, тыра кабырнад сійӧ желльӧсь пӧвъяс костӧд эз тӧр. Лэдзны «кыйдӧссӧ» жаль жӧ, весьшӧрӧ мӧй та дырасӧ сулалі? А ӧчеред личкис и личкис, тойлаліс водзлань. Килутш ёнакодь нин желлясис, а ме век кута чипан кольктӧ, зіля перйыны пӧвъяс костӧд. Медбӧрти, кор топыдакодь тувйыштісны бӧрсянь пыкысьяс, коньӧр киӧй быйкмуніс-шедіс. Сэтшӧм кокниа, быттьӧ вый пиӧ сюйсьылӧма. Кабырын нинӧм эз вӧв, сӧмын чуньяс костӧд визъяліс нильӧг ва.
— Детинкасӧ лэдзӧй, лямӧданныд! — кыліс бӧрвылын сулалысь тьӧтӧлӧн лэчыд гӧлӧс. — Топӧдӧмныд да, гашкӧ, гач пиас нин пакӧститӧма. И-и, со кок улын ӧд нильсъялӧ!
Гызьӧм-шызьӧм йӧз тыра лавкаын тайӧ горӧдӧмыс вӧчис пӧрадок. Лӧнисны бӧрвывсаяс и водзсаяс. То ӧтилӧн, то мӧдлӧн отсӧгӧн ме ӧдйӧ и вои вузасян джадж дорӧ.
— Ньӧбась, пиук, ньӧбась, — шаня лэдзис водзас олӧма нин бабӧ. — Таляласны, ӧкаяннӧйясыд, кагасӧ. Быттьӧ ӧтнаныслы колӧ карса вӧлӧгаыс.
Петі лавкаысь да ӧчеред помысь аддзи чойӧс. Час кык нин пӧ сулала, а места вылысь эг на вӧрзьыв, тэнӧ эг чайт ӧчередсьыс.
Мунам, мися, гортӧ, сӧмын ну тыра сумкасӧ. И ми, мудзӧсь, но шудаӧсь, руньгим бусӧсь уличті чӧскыд банйӧм сукар йиригмоз да сумкаӧ тэчӧм пӧвтыр чипан кольк видзчысьӧмӧн нуигмоз.
