БИА МУЫН ВО ДА ДЖЫН
Видзӧдан кадысла вижӧдыштӧм да косясьлыштӧм нин фотояс вылӧ да мӧвпалан: кутшӧм томӧсь, збодерӧсь, ёнӧсь да мичаӧсь найӧ, 1979 вося призывникъясыс. Кулӧмдінысь, Донысь, Югыдтыдорысь, Вылыс Ярашъюысь — ставныс ас районса зонъяс. Ким Турьев, Юрий Кузнецов, Владислав Карманов, Михаил Ефремов, Андрей Холопов кык тӧлысь чӧж нин салдат паськӧмаӧсь, часьтӧ веськавтӧдз мунӧны карантин пыр ылі Белоруссияын. Том десантникъяс пиысь некод оз тӧд, мый виччысьӧ аски, кытчӧ шыбитасны служитны водзӧ. Кутшӧм бур эськӧ, оз кӧ торйӧдны землякъясӧс, ӧтувтӧ кокниджык венны став сьӧкыдлун. Но командиръяслы паныд он мун, сэтчӧ жӧ ӧніӧдз быдӧн нин босьтіс ассьыс военнӧй специальносьт. Ким да Юрий — пулемётчикъяс, Михаил — механик-водитель, Владислав — миномётчик. Андрей, кыдзи бур лыйсьысь, лоис гранатомётчикӧн, ӧд ичӧтсянь ветлывліс ружьеӧн Дон тыӧ, стӧча инмыліс весиг лэбысь уткалы. И тані, лыйсянінын, сылӧн быд пас вӧлі «ас». Пудйысь сьӧкыдджык АГС гранатомёт, кодӧн позис лыйсьыны и кок вылӧ пуктӧмӧн, и пельпомсянь, коми зонлы служба чӧжыс вӧлі ёрт кодьӧн. Унаысь сійӧ дорйыліс асьсӧ да десантник-другъяссӧ мӧд служитанінын нин — Афганистанын.
Мый гӧраяса муын мунӧ война, коми зонъяс тӧдмалісны асланыс часьтӧ воӧм бӧрын. Дерт, кывсьыліс, мый пӧртны олӧмӧ кутшӧмкӧ интернациональнӧй мог ветлӧны командировкаясӧ на кодь жӧ салдатъяс, а мый асьнысӧ вермасны нуны, эз на чайтны. Но декабрын кыпӧдісны тревога серти. Сэки Андрейлӧн став землякыс вӧліны торъя полкъясын нин. Ӧтлаын колисны Донысь Опонь Толя Юрийкӧд. (Водзӧ петавлӧмӧн казьтыштам, мый Кузнецов да Холопов водзті ӧтлаын жӧ велӧдчылісны, овлісны Кулӧмдінса интернатын, пельпом-на-пельпом мунісны сэсся служба помӧдз. Жаль, Юрий кувсьыліс гортас локтӧм бӧрын).
— Сэні, Афганын, Комиысь, дерт, вӧліны унаӧн, — казьтыліс Андрей Холопов, — аддзысьлім ӧта-мӧдкӧд быттьӧ рӧдвуж. Пыр орччӧнӧсь, позьӧ шуны, вӧлім ас районысь жӧ Михаил Паршуковкӧд. Сыкӧд тӧдмасьлім Кӧччойягын на, кор армияӧ мунтӧдз велӧдчим парашютистъяслӧн курсъяс вылын. Куимысь ӧтлаын чеччыштлім АН–2 самолётсянь. И ёна радлім, кор паныдасим война вылын. Миша связисталіс, ротаыс вӧлі Кабулсянь матын жӧ.
Сэтчӧ, Кабулас, мӧдӧдісны десантникъясӧс Чимкент пыр. Тані Андрей медводдзаысь аддзыліс гӧраяс. Тыш вылӧ мӧдӧдтӧдз кык вежон ковмис овны аэродром вылын, узьлыны самолётын. И со самолёт, кӧні вӧлі сё сайӧ салдат, вуджис граница. Сеталісны боекомплект, висьталісны, мый вӧчны йӧз муӧ пуксьӧмкӧд тшӧтш. Войся аэродром вылӧ локтіс борт бӧрся борт, та вӧсна налӧн «ИЛ» эз кусӧдлы моторъяссӧ. Афганистанӧ сӧветскӧй войска пырӧдчис став мирлы аддзымӧн.
Полк, кӧні служитіс А. Холопов, лоис Кабулсянь неылын. Нюжмасьны эз сетны: пансис быдлунъя боевӧй дежурство, петкӧдлісны и операцияяс вылӧ. Ӧти татшӧм ыджыд операция Андрей Холоповлӧн да Михаил Паршуковлӧн оз вун некор. Налӧн полкъяс штурмуйтісны Аминлысь двореч. Бӧрыннас та йылысь официальнӧя юӧртісны, мый сӧветскӧй войска отсаліс Афганистанса народлы путкыльтны лӧсявтӧм режим.
— Миян водзын дворечас «уджалӧма» нин мусульманалӧн батальон (вӧлі татшӧм торъя подразделение), — казьтыліс водзӧ А. Холопов. — Миянлы коліс весавны сійӧс «духъясысь» помӧдз. Юрӧ эз волы, мый любӧй пельӧссянь вермас суӧдны пуля либӧ пасьмунны граната.
Воӧн-джынйӧннад унаысь на ковмыліс петавны олӧм босьтны вермысь операция вылӧ, уна боевӧй ёртӧс воштіс коми зон. И ӧні, сы мында нин вояс кольӧм бӧрын, Андрейлы вежӧрас пыр на усьлӧны Афганистанса пӧсь лунъяс, кодъяс кызь арӧс тыртӧдз на вичмӧдісны дзор юрсияс.
— Весалім сідзжӧ «духъясысь» кишлакъяс, гӧра костъяс. Ветлыны гӧраясын зэв сьӧкыд, но вочасӧн велалім. Тані чужлӧм морт тӧдіс быд ордым, быд из — он тӧд, кысянь сійӧ лыяс. Гранатомёт ёна отсаліс гуся би бырӧдігӧн, — эз асьсӧ, а ӧружиесӧ ошкис вӧвлӧм салдат, сэсся висьталӧмсӧ вуджӧдіс шмонь вылӧ:
— Домалӧм пленнӧйыдлы сетан няньтор да сійӧ ачыс ишак моз котӧрӧн кыскӧ гӧра паныдтӧ. Сӧмын вӧтчы.
Мый сюрис вуджӧдны ас вывтіыс Афганын Андрей Холоповлы, Михаил Паршуковлы да миян уна-уна земляклы, найӧ ставсӧ оз висьтавны. Сӧмын асланыс паметьын кольӧны вир кисьтана косьяс, ёртъяслӧн цинк гортъяс.
— Мед эськӧ оз жӧ ло войнаыд, — шуӧ ветеран. — Кӧть ыстысьӧны, мый ми коддьӧмсӧ Рӧдина мӧдӧдліс пӧртны олӧмӧ интернациональнӧй мог, война пестысьыд некор абу прав.
