КОНЬӦРӦЙ ДА, ЯГЪЮРӦЙ...
Абу сӧмын Эжва йылын, но и республикаса мукӧд сикт-посёлок гӧгӧрын, видзӧдан да, сэн и тан лӧп-ёг чукӧр.
Вӧр-ва видзан уна сикас котырсаяс чиршӧдлӧны ковтӧмторсӧ аснаукӧн шыблалысьясӧс. А, веськыда кӧ, кытчӧ сійӧс воштан? Лӧп-ёг чукӧртанінсӧ оланпас серти лӧсьӧдігӧн кабалаыс колӧ выль керка кыпӧдіг-стрӧитігӧн дорысь оз этшаджык. Но вывтіасьысьяслы законсӧ быттьӧ абу гижӧма.
Кольӧм нэмся 80-ӧд воясын Немдінын олысьяс ёнакодь шызьылісны, кор пансис Ягъюрын стрӧитчӧм йылысь сёрни. Кутшӧмкӧ «вежӧра» морт вӧзйӧма Белоборскӧ, Смолянкаӧ да Югыдъягӧ туй вожаланінын кыпӧдны посёлок. Немдінсаяс, дерт, сэки сувтісны паныд. Кыдзи позьӧ пузувтны налысь нэмӧвӧйся кыйсян-вотчан угоддьӧсӧ?! Ӧд яг панасас бура петӧ дона гоб-рыжик, орчча нюръясын сярвидзӧ мырпом да турипув. Сійӧ кадас вотчыны-вӧравнытӧ, майбыр, вӧлі мый, ӧнія моз эз ков ветлыны кызь комын верст сайӧ. Вӧлі и зверь-пӧткаыс: ур, тулан, руч, сьӧла, тар, дозмӧр — волывліс весиг вӧрса кӧр...
Сиктса йӧзыс сэки шуасисны, югыдъягсайсаяс пӧ сідз урӧсмӧдісны Красноярӧ мунан туй пӧлӧнсӧ, мый матыстчынысӧ зывӧк. Татшӧм рӧк виччысьӧ и Ягъюрӧс. Немдінын скод дырйи чина йӧз кӧсйысисны, мый войтырлысь юасьтӧг некутшӧм стрӧитчӧм оз ло. А партия райкомса секретарь, ачыс татчӧс жӧ морт, весиг эскӧдіс, мый локтысьяслӧн, ӧти лунӧн олысьяслӧн, нинӧм оз артмы, став мирӧн пӧ паныд сувтам...
Артмис тай! Ӧні Ягъюрын збыльысь быдса посёлок. Уджалӧны пилорамаяс, заправитчанін, гӧгӧр кер бунт, пилипызь да гӧрбыль чукӧр. Мича местаыс быттьӧ эз и вӧвлы. А мый вӧчсьӧ Белоборсклань мунысь важ туй вылын! Сэтшӧм жӧ шыблас чукӧр, кутшӧм и Югыдъягын. И татчӧ лӧп-ёгсӧ ю сайсянь ваялісны эз немдінсаяс. Ставсӧ вуджӧдлісны первой понтонӧд, а сэсся выльӧн вӧчӧм поскӧд этшсӧ тӧдтӧм посёлоксаяс. Сьӧлӧмыд нюкыртчӧ, мыйӧ пӧрис Ягъюр.
Тайӧ овмӧдчансяньыс верст кык сайын асшӧр уджалысь В. В. Белыйлӧн базаыс. Тьӧс-плакаыд, дерт, колана, и районса бюджетӧ тайӧ вӧчӧмторсӧ иналӧмысь чуктыштӧ сьӧм, и йӧзыслы век жӧ удж. Сӧмын тай синваыд петӧ, кор аддзан пармалысь коляссӧ вой и лун сотысь бипурсӧ. Сысянь пуркйысь тшыныс косьтіс орчча Эрд ковтыс нюрсӧ. Весиг пуясыс сьӧдӧдісны, нинӧм нин шуны вотӧс йылысь. Кубыд да шайтыд, тыдалӧ, донаджык миян вӧр-ваысь. Базаыс туйяс ӧтлаасянінсянь матын, посёлоксянь абу ылын, кивыв местаын. Но эз ӧмӧй позь сійӧс лӧсьӧдны мӧдлаӧ? Шуам, вӧвлӧм Ындін посёлокӧ. Помтӧм-дортӧм виддзыс сэні сідзи и тырис подув вӧрӧн. А водзтіджык кӧ, эз ков, майбыр, ныръясьны-весасьны, стрӧит, мый кӧсъян. Дерт, матіникын бара жӧ чими да ком катан Ын ю, кодӧс пежӧсьтны оз позь.
Тайӧ посёлокыслӧн коли дзик ӧти казьтылантор — эндӧм шойнаыс. Во дас-дас вит сайын лесхозса уджалысьяс мӧдӧдӧмаӧсь татчӧ коль чукӧртысьяслысь бригада. Пуяссӧ сэки кералӧмаӧсь и видз вылас, кодӧс пуктылісны на, и шойнаас. Кулӧмдін районса газет шыӧдчыліс районъяскостса вӧр-ва видзысь сэкся прокурор А. Батманов дорӧ. Мыждылісны сӧмын лесхозса главнӧй инженерӧс. Некод сэсся эз кывкут мыжтӧг мыжаяслысь паметьсӧ пежӧсьтӧмысь. Казьтышта, недыр мысти коль чукӧртысьясыс ставныс кувсисны. Енмыс, тыдалӧ, ас ногыс мыждіс найӧс.
Ме ни сиктсаяс пиысь некод, дерт жӧ, абу паныдӧсь, мед сӧвмис производство, мед йӧзыс нажӧвитісны сьӧм. Эжва йылын вӧртӧ нэм чӧж лэдзлісны и сійӧ ӧнӧдз тырмыліс. Талун жӧ лоӧ мырддьысьны вӧр керас вӧсна, та могысь котыртлӧны аукционъяс... Мылдін районӧдз яг-расыс гӧгӧрбок кушмис нин. А кыдзи нӧ? Сӧмын Югыдъягын вӧр заптан предприятиеыс дас гӧгӧр, сы мында жӧ пилорамаыс. И тайӧ медшӧр заптысьысь Монди СЛПК-ысь ӧтдор.
А кывкӧртала тадзи. Сэн, кӧні олӧ-уджалӧ морт, век лоас коляс-шыбласыс. Но колӧ жӧ ӧд тӧдны мера да сӧвесьт, мед ас бӧрын челядь-внуклы эз коль сӧмын помӧй гу да шыблас чукӧр. Миян жӧ артмӧ ва юкмӧсӧ сьӧлалӧм кодь. Босьтны кӧть ичӧтик Ягъюр дорын, кӧть ыджыд Сыктывкарса гӧгӧрын ковтӧмтор шыблаланінъяс.
