БАТЬСЯНЬ ЮӦР

Вочсянь 16 верст сайын эм ичӧтик Вӧль грезд. Шензьӧдӧ, но шойна вылӧ пыдди ассьыныс рӧдвужсӧ да матыссаяссӧ йӧзыс сэні дзебӧны ӧшинь улас. Крестъясыс град йӧрас и сулалӧны. Тайӧ абу сӧмын сы вӧсна, мый ӧтувъя гуаланінас нуны грездын абу весиг вӧлыс. Тыдалӧ, помкаыс мӧдторйын: дона морткӧд вӧльсаяс оз кӧсйыны торйӧдчыны и сылӧн кувсьӧм бӧрас. Медым лолыс вӧлі орччӧн — тадзи кокниджык.

Эз тай мойви аддзыны чужан Вӧль ю бокас нэмӧвӧйся шойччанінсӧ Степан Иван Морохинлы. Кыдзи и уна мукӧд ас сиктсаыс, сійӧ пуктіс юрсӧ ылі роч муын. Со тай Спира Ӧндрей Тималӧн 12 челядьысь нёльыс усисны фронт вылын, ставнысӧ разі-пели водтӧдіс пеж война. Иванкӧд тшӧтш налӧн котырысь Ыджыд кось вылас босьтлісны Ӧлексейӧс, Петырӧс, Микайлӧӧс. Бӧръяыс локтіс гортас кок пӧлӧн. А вот ачыс Иван эз и бергӧдчы. Ӧнӧдз некод эз тӧд, кытчӧ вошис сійӧ. 1942 вося августын мобилизуйтісны Морохинӧс, дзик ӧти письмӧ и воліс гӧтырыслы, Митрей Вералы, да нёль быдтасыслы. Еджыд паськӧм пӧ сетісны да кытчӧкӧ вӧрӧглӧн тылӧ мӧдӧдӧны, гижліс. А сэсся некутшӧм юӧр, вошис мортыс туй ни ньӧв.

Кебанъёльын ӧні олысь Александр Иванович Морохинлы батьсӧ нуигас вӧлӧма сӧмын на тӧлысь. Мамыслӧн да олӧмаджык грездсаяслӧн висьталӧм серти и сувтӧдлӧ сійӧс син водзас. Латшкӧсіник тушаа, сӧнӧд тэчаса мужичӧй. Вӧлльын и Воч вожын пыдди пуктана морт. Колхозса вӧвлӧм председатель. Кужис ладитны йӧзкӧд, овмӧссӧ, семьясӧ кутіс бура. Армияӧ мунӧм водзвылас пармаын вошис сылӧн медыджыд Васьӧ пиыс, Ӧльӧксанлӧн вокыс, и бать помся вийсис, мый эз тырмы синмыс видзӧдны 8 арӧса детинка бӧрся...

И со 67 во мысти век жӧ лоис тӧдса вӧвлӧм салдатлӧн туй помыс. Республикаса «Северная звезда» туясян-корсьысян отряд кольӧм гожӧмын уджалӧма Новгород обласьтса Старорусскӧй районын. Сэтысь ӧти кось мунанінысь и сюрӧма красноармееч Морохинлӧн медальоныс. Пытшкас вижӧдыштӧм кабалаторйын гижӧд, мый Иван Степанович Морохин чужлӧма Коми АССР-ын Кулӧмдін районса Воч сельсӧвет улысь Вӧль грездын 1913 воын. Сэки жӧ туясьысь-корсьысьысьяс аддзӧмаӧсь коляссӧ нӧшта 30-ысь унджык салдатлысь да командирлысь. 27-ыслысь удайтчӧма тӧдмавны нимъяссӧ.

Ӧні позьӧ нин мыйсюрӧ ылӧсавны. Сюрс ӧкмыссё нелямын ӧтиӧд вося августас Старая Русса дорын Рытыв-Войвыв фронтлӧн 34-ӧд да 11-ӧд армияяс нуӧдӧмаӧсь яр косьяс, ёна бӧрыньтӧмаӧсь фашистъясӧс. 1942 вося январь 7–20 лунъясӧ миян войска панӧмаӧсь Старорусскӧй операция. Кык лунӧн яр тышъясӧн водзӧ мунӧмаӧсь 50 километр да матыстчӧмаӧсь кар бердас. Вежон мысти Старая Русса веськалӧма сӧветскӧй войскалӧн кытшӧ. Немечьяслӧн 16-ӧд армия водзсасьӧма ёна. 1944 вося февраль 17 лунӧ фашистъяс кутӧмаӧсь бӧрыньтчыны. Став сертиыс, тайӧ тышъясысь ӧтиын вӧлӧма и Эжва йывса зон. Дзик ӧти письмӧ серти кӧ, сійӧ вермис веськавны разведкаӧ, маскхалатӧн тылӧ мӧдӧдлісны вӧрын писькӧс йӧзӧс, бура лыйсьысьясӧс. Кутны кӧ тӧд вылын, мый мукӧд сюрӧм медальоныс Сибырса войтырлӧн, коми вӧралысь, тыдалӧ, вӧлӧма накӧд тшӧтш.

Александр Иванович Маша чойыскӧд колисны семьясьыс ӧтнаныс нин и синсӧ моз видзӧны бать йывсьыс казьтыланторсӧ. Эз вевъяв тӧдмавны муса верӧс йывсьыс юӧрсӧ гӧтырыс, Вера Дмитриевна, коді кувсис 84 арӧсӧн 1997 воын сідзи и мӧдысь верӧс сайӧ петавтӧг. Эз вевъяв видзӧдлыны медальонсӧ Нина Ивановна чойыс, коді верӧсыскӧд, Комиын нималана политик Вениамин Савватьевич Осиповкӧд, веськалісны туйвывса неминучаӧ...

* * *

Вӧль грезд, кӧні коркӧ вӧліны Блюхер да «Лозунг» нима колхозъяс, ӧні олӧ аслас олӧмӧн. Кӧть и этша керкаын нин ломтысьӧ пачыс, но томулов оз кӧсйы эновтны эндӧм нин, но муса чужанінсӧ. Александр Иванович татчӧ кыйсьыны волігъясӧн сьӧлӧмсӧ нюкыртана дойӧн кытшлалӧ ичӧтсянь казьтылана местаясӧд. Чӧвтлӧ синсӧ и ӧшинювса крестъяс вылӧ. Кутшӧма оз тырмы накӧд орччӧн батьыслӧн крестыс.