МЕД ЗАПТЫСЬӦМЫС ЛАДМАС И ВОДЗӦ
Вӧр иналӧмӧн сиктса 12 район пӧвстын Кулӧмдін мунӧ мӧдӧн Удора бӧрын. Но медся тӧдчанаторнас — удж производительносьтнас — Эжва йывса заптысьысьяс таво медводзынӧсь.
Вӧр овмӧсын гырысь вежсьӧмъяс ӧти тӧлысьӧн шедӧдны сьӧкыд, и серпасыс ясыдджыка тыдалӧ тавося первой кварталлӧн кывкӧртӧдъяс серти. Тайӧ каднас районса вӧр лэдзысьяс заптісны, кыскисны да вӧчисны делӧвӧй вӧрсӧ кольӧм вося куим тӧлысьын серти матӧ 120 прӧчентӧн унджык. Быд уджалысь вылӧ сідз шусяна комплекснӧй выработканас «Немлес» да «Вылыс Эжва» ООО-ясын воӧдчис 310,5 да 268 кубометрӧдз.
Районӧн заптӧм 289,2 сюрс кубометрысь джынсьыс унджыкыс «Монди Сыктывкарса ЛПК» ВАК-лӧн. Сэтчӧ пырӧ 6 предприятие. Кольӧм восянь выль техника да технология вужйӧдӧм и отсаліс налы содтысьнысӧ. Водзджык кӧ воисны выль машинаясыс «Прупт» да «Тимшерлес» ООО-ясӧ, позис заптыны нӧшта на унджык. Сэк, кор предприятиеясас велӧдчисны на пыртны финскӧй техника да Скандинавияса уджаланног, пӧрӧдчыны-кыскасьны ковмис важ ногыс — бензопилаӧн, гусеницаа тракторъясӧн.
Ставыс таво районын заптысис 13 финскӧй комплекс — «Немлесын» да «Комилесбизнесын» — 3-ӧн, «Мобильнӧй лесын» да «Вылыс Эжваын» — 2-ӧн, «Тимшерлесын» да «Эжвалӧн» юкӧнын — 1-ӧн. Пруптын пӧрӧдчис да чукӧртіс вӧрсӧ неуна мӧд сикас, но выль технологияа жӧ ӧти машина. Во помӧдзыс «Немлесын» лӧсьӧдчӧны вайӧдны выль машина лыдсӧ 11-ӧдз (1 лоӧ запасын). Уджалысьяссӧ бӧрйисны нин да найӧ велӧдчӧны Сыктывкарын.
Тӧдӧмысь, водзмӧстчан технологияяс отсӧгӧн таво район воӧдчас урчитӧм тшупӧдӧдзыс — 1,5 миллион кубометрӧдз. Дерт, СЛПК-ысь торъя предприятиеяскӧд да асшӧр уджалысьяскӧд тшӧтш. Торйӧн нин ыджыд лачаыс «Комилесбизнес» ООО вылӧ. Тайӧ котырыс воысь-во содтӧ оз сӧмын гӧгрӧс вӧр лэдзӧм, но и пиломатериал вӧчӧм. Январь-мартын Пузласа предприятие заптіс 31,8 сюрс да вӧчис 30 сюрс куб делӧвӧй вӧр. Пиломатериалыс ӧнӧдз сэні петіс матӧ 5 сюрс куб. Быд уджалысь вылӧ шӧркодя воӧ 220 кубометр вӧр. Гӧгӧрвоана, ёна зільӧмысь бур и нажӧткаыс. «Немлесын» да «Вылыс Эжваын» кӧ тӧлысьнас шӧркодя босьтӧны 14 да джын гӧгӧр сюрсӧн, «Комилесбизнесын» — матӧ 17 сюрс шайтӧн. Тымсерсаяслы, кодъяс заптӧны пӧшти кык пӧв этша, воӧ сӧмын 10 сюрсӧн.
Медбура инасьӧ дась прӧдукция. Сыысь бура жӧ и вештысьӧны. Но СЛПК-ӧ пырысь предприятиеяс вӧрсӧ оз пилитны. Тайӧн ноксьӧны, «Комилесбизнесысь» кындзи, ичӧт предприятиеяс да предпринимательяс. Шуны кӧ, найӧ содтысисны жӧ вӧр заптӧмнас. А кольӧм волӧн тайӧ кадын серти тьӧс-плакасӧ вӧчисны 20 прӧчентӧн унджык — районын пилитӧмасьыс пӧшти ставсӧ. Торйӧн нин водзмӧстчисны «Пера», «Оптима Лес», «Фора» ООО-яс, «В. В. Белый» да «В. И. Игушев» ас предприятиеяс.
Кор волан районса вӧр заптысьяс дорӧ, казялан: водзті серти овмӧсъясын уджалӧны кывкутӧмӧнджык. Быд падмӧг, нелючки сибӧдӧны сьӧлӧм берданыс. И мӧвпалӧны кӧзяинъяс моз. Сідз, шоперъяс майшасьӧны, мый абуӧсь вогӧгӧрса кыскасян туйяс. Кольӧм воын район пасьта татшӧмсӧ вӧчисны сӧмын 18,4 километр — и тайӧ став овмӧс вылас юкӧмӧн. Шоперъяс жӧ да механизаторъяс уналаын элясьӧны, мый важ техникаыс уджӧднысӧ оз нин туй, а выльӧн вайӧмыс ӧдйӧ киссьӧ. И оз сы вӧсна, мый омӧля дӧзьӧритӧны-дзоньталӧны. Запчасьтъясыс зэв донаӧсь. Сэсся и бур квалификацияа механизаторыс да специалистыс оз тырмы.
Ёна на падмӧдӧны вӧр овмӧсъясын уджсӧ и юяс вомӧн вуджанінъяс. Шуам, Нем да Прупт вомӧн посъясыс дзикӧдз нин киссьӧмаӧсь. Подӧн полан вуджнысӧ, непӧштӧ тырыс сӧвтӧм машинаӧн. А ӧд туй-посъясыд предприятиеяслы вир сӧнъяс кодьӧсь. Да и йӧзыслы натӧг некыдз. «Немлес» улӧ пырӧны Смолянка, Югыдъяг, Белоборск посёлокъяс. Сэтчӧс олысьяслы удж кузя да и мукӧд могӧн помся лоӧ вуджавны Эжвасӧ. Но ытва дырйи мӧдлапӧлӧдз воӧдчӧмсӧ тӧлкӧн эз и котыртны.
* * *
Районса вӧр овмӧсын 25 предприятие да 78 асшӧр уджалысь, ставыс 2.100 сайӧ морт. Дерт, кертӧ бертны абу кокни, но Эжва йылын экономикаыс вӧр вылас и кутчысьӧ. Тайӧ юкӧнас кӧ уджыс и водзӧ ладмас, сикт-посёлокъяс зумыдджыка сувтасны кок йылас.
