АУ-У, ИНСПЕКТОР!

— Мыйла чӧв олӧ тіян газетныд? Районысь бырӧдісны охотнадзор. И колӧ кӧ нюжӧдны вӧралан билетӧн вӧдитчан кадсӧ либӧ вежны сійӧс, лоӧ виччысьны Кӧрткерӧсса инспекторъясӧс, кодъяс Кулӧмдінӧ волӧны тӧлысьнас сӧмын кыкысь. А ӧд «гӧрд» (государственнӧй) билетаыс районын сюрсысь унджык морт. Ставныс Кӧрткерӧсӧдз ветлыны оз вермыны.

Н. ШАХОВ. Кулӧмдін сикт.

Ми олам нэмӧвӧйся вӧралысьяслӧн сиктын. Ӧтияс пырӧны охотобществоӧ, мӧдъяс босьтісны либӧ кӧсйӧны босьтны государственнӧй вӧралан билет. Сезон водзын общественнӧй котырсаяс вевъялісны вештыны взнос да пуктыны печать. А вот «гӧрд» билета кыйсьысьяс шӧйӧвошисны: ыліад олігӧн документъястӧ дасьтыны зэв сьӧкыд. Лоӧ медавны торъя мортӧс, мед сыкӧд мӧдӧдлыны кабалаяссӧ юрсиктӧ. Сійӧ сэсся и «кыйӧдӧ» охотоведъястӧ. А арнас кыдзи лоӧ, ӧд сэки ковмасны нӧшта и лицензияяс?

В. ПАРШУКОВ. Мыс сикт.

Таво тувсовъя сезоныс Кулӧмдінын, кыдзи и мукӧд лунвыв районын, вӧлі май 9–18 лунъясӧ. Тайӧ каднас вӧралан правилӧяс дзугысьыс сюрис 10 мортысь на этшаджык. Эз сы вӧсна, мый став кыйсьысьыс здукӧн вежӧрмисны. Протоколъяссӧ гижисны сӧмын милицияса уджалысьяс. И медсясӧ пищальӧн вӧдитчӧм кузя. Вӧралан правилӧ торкалысьясӧс чирыштны государственнӧй инспекторыс эз вӧв. Шуам, кыйсян кадсӧ аснаукӧн нюжӧдысьясӧс, лыйлыны позьтӧм зверь-пӧткаӧс бырӧдысьясӧс мыждынысӧ некодлы вӧлі. Россельхознадзорлӧн ветеринарнӧй да фитосанитарнӧй надзор управление бырӧдіс районса госохотинспекторлысь штат. Тайӧ должносьтсӧ республикаса вӧралан департамент пыртіс вӧр-ва видзан райкомитетӧ. Сэтчӧ и вуджис госохотнадзорса вӧвлӧм уджалысь Владимир Володин. И кӧть сезон дырйи сійӧ лыддьысис нин выль ведомствоын сідзжӧ госинспекторӧн, стӧч могъясыс вӧліны гӧгӧрвотӧмӧсь на. Дерт, ветлӧдліс жӧ рейдъясӧ, но эз вермы гижны весиг протокол. Тайӧс вӧчис милиция пыр.

Некодлы вӧлі ноксьыны и выль билетъяс сеталӧмӧн да важъяснас вӧдитчан кадсӧ нюжӧдӧмӧн. Тайӧ уджсӧ январсянь вӧчисны Кӧрткерӧсса инспекторъяс, кодъяс сэтчӧс надзорын ӧтпырйӧ кыкӧнӧсь. Майын нӧшта волісны управлениелӧн районъяскостса юкӧнысь охотнадзорсаяс. Артмис, мый на дорӧ йӧзыс вермисны веськавны тӧлысьнас сӧмын кыкысь — мӧд да нёльӧд воторникӧ.

Кыдзи пасйис районӧ волігас Россельхознадзорлӧн вӧралан надзор юкӧнӧн веськӧдлысьӧс вежысь Константин Шуктомов, республикаын налӧн кодь отделыс некымын: Печораын, Ухтаын, Воркутаын, Чилимдінын. Быдӧнӧ пырӧ гоз-мӧд район. Сыктывкарын — ӧтпырйӧ квайт, медсясӧ лунвыв районъяс да Кулӧмдін. Но Москваын ӧд оз тӧдны, ылынӧсь-ӧ Сыктывкарсянь Мыс либӧ Дзоль-Габов. А ми пӧ вӧчам сійӧс, мый индӧ асланым начальство, торйӧн кӧ, управлениеӧн юрнуӧдысь Пётр Самойленко да отделӧн веськӧдлысь Николай Непрон.

Шуны кӧ, Константин Львович меным, республикаса газетлӧн корреспондентлы, пӧшти нинӧм эз висьтав. Начальстволӧн тшӧктытӧг пӧ некутшӧм официальнӧй юӧр сетны ог вермы. Но кыдзи прӧстӧй вӧралыськӧд юксис жӧ аслас мӧвпъяснас. Дерт пӧ, та ыджда районлы быть колӧ ас охотовед. Сылӧн ӧд уджыс йитчӧма абу сӧмын документъяскӧд, но и йӧзкӧд, места вылын быд лунъя удж нуӧдӧмкӧд.

Чина мортӧс позьӧ гӧгӧрвоны: сійӧ государственнӧй служба вылын, веськӧдлысьысь вылӧ оз позь чеччавны. Сэк жӧ ӧд ме, кыдз корреспондент, прӧстӧй вӧралысьяслӧн корӧм серти юаси. Сы мында вежсьӧм лои вӧралан овмӧсын, мый он гӧгӧрво, коді мый вӧсна кывкутӧ. Эмӧсь республикаса федеральнӧй надзоръяс, ставныс кутшӧмкӧ ногӧн видзӧдӧны сикт-посёлокса кыйсьысьяс бӧрся. А отсӧгыс насянь кутшӧм, документъяс кӧ гижавны оз вевъявны? Инспекторъяслӧн лун кежлӧ волӧмыс ӧти гижасьӧмӧн и кольӧ. Та вылын и помасьӧ надзорыс. Дерт, вӧралысьяслӧн мыжыс эм жӧ: билетӧн вӧдитчан кадсӧ нюжӧдны уськӧдчӧны сӧмын сезон водзын, быттьӧ оз тӧдны, мый охотобществоясын кодь первичкаясыд госохотнадзорлӧн билетаяслы абуӧсь, могмӧдӧны сӧмын юрсиктын. Россельхознадзор управлениелӧн районъяскостса юкӧнысь Кӧрткерӧс районса охотовед Андрей Федков, кодӧс кабинетас «кыйны» буретш тайӧ юалӧмъяснас волӧмӧн эз удайтчы, телефон пыр сёрнитіс дженьыда жӧ: мый пӧ тшӧктасны карсянь, сійӧс и вӧчам. Дерт, абу кивыв ни миянлы, ни йӧзыслы, но кокниджык лоӧ, кор Кулӧмдінын тырвыйӧ кутас уджавны ас районса охотнадзор.

Корсянь сы дорӧ позяс шыӧдчыны, республикаса управлениелӧн районъяскостса отделын стӧчасӧ эз жӧ вочавидзны. Тайӧ пӧ мупытшса озырлунъясӧн вӧдитчан да вӧр-ва видзан министерстволӧн вӧралан юкӧн сайын, кӧні веськӧдлысьнас Владимир Берышев. Арӧдзыс ӧд гӧрӧдыс разьсяс жӧ?

Вӧралан сезон эськӧ помасис. Но нинӧм дзебны: лыйсян шыяс Эжва йывса сикт-посёлок гӧгӧрын век на кылӧны. Эмӧсь на йӧз, кодъяс петӧны и позъяс нин пуксьӧм утка вылӧ, оз яндысьны кыйны койтысь пӧткаӧс.

— Ӧтнас милициялы абу вын серти кытшлавны сы мында угоддьӧсӧ, — майшасьӧ Кулӧмдін РОВД-ысь лицензионно-разрешительнӧй тэчасса старшӧй инспектор Андрей Печеницын. — Водзті кӧ рейдъясӧ петавлім охотнадзоркӧд, чери видзан инспекциякӧд ӧтув, ӧні лоӧ уджавны ас кежысь. Транспорт, ломтас асланым жӧ. Тайӧ, дерт, тӧдчӧ вӧр-ваын пӧрадок кутӧм вылад.

* * *

Бӧркывйын содтам, мый Эжва йылысь бырӧдісны и чери видзан инспекция. Тӧдса, мый выльысь котыртчӧм бӧрас сэні лоӧ сӧмын кык инспектор. Шензьӧдӧ, но чери кыйысьяс, кодъяс вексӧ кӧдзыда видзӧдісны на вылӧ, ӧні помся юасьӧны, кор нин пӧ босьтчас уджас службаыс. Тыдалӧ, йӧзыс гӧгӧрвоисны: вӧр-ваын сійӧ пыр кадся кӧзяин. Кыдзи вӧлі нэмъяс чӧж — государствоӧн индӧм. Ӧд кыйсьӧмтӧ весиг саръяс дырйи кутісны стрӧг видзӧдлас улын. Вывтіасьысьяслы ӧні майбыр: некод кывкутӧмӧ оз кыскы, кый-лый мыйта верман да кор кӧсъян. Карса инспекторъясыд миянын гежӧд гӧсьтъяс да и угоддьӧяссӧ оз бура тӧдны.