А ВИДЛА КӦ ТАЫСЬ ПЫЗАН ВӦЧНЫ?
— Мый нӧ Сергеевичыс керъясас бӧрйысьӧ? Ставыс ӧткодь, сӧмын дзажгы, — сувтовкерис ӧшинь улас пилитчысь мужичӧй дорӧ ветлысь-мунысь.
— Тайӧ дінышсӧ тай видзӧдала, гашкӧ, кытчӧкӧ туяс.
— Мый вылӧ нӧ татшӧм чукыль-мукыльыс туяс? — водзӧ шензис уличті восьлалысь. — Пачӧ тӧрмӧн весиг поткӧдлынытӧ он вермы.
— А ме ог и поткӧдлы. Мыйта колӧ чинта да бокӧ кольӧдла, — крукӧн быгыльтіс «синмалӧм» керсӧ пилитчысь. — Кад лоас да думыштла, мый вӧчны.
Кулӧмдінса олысьяс пиысь унаӧн, кӧнкӧ, оз на тӧдны, кыдзи коллялӧ прӧстджык здукъяссӧ налӧн ӧти сиктсаыс, ДРСУ-са уджалысь Алексей Сергеевич Уляшев. Мортыс вирнас и ловнас йитчӧма чужан вӧр-вакӧд да, ставныс чайтӧны, мый сӧмын кыйсьӧмӧн и олӧ. Но Эжва йывса Вӧльдінын чужлӧм мортлӧн вӧлӧма и мӧд радейтана делӧ. Пыравлӧй Вичко шорбокса сылӧн ыджыд да кыпыд керкаӧ, видзӧдлӧй-донъялӧй, мый сяммӧма думыштны-вӧчны ӧнтай кодь бӧрйӧм пу вужлясьыс, мичлун дорас ӧдвакӧ колянныд веськодьӧн.
Во вит-квайт сайын вӧралігӧн лёк васӧд нюрын сылӧн син улӧ усис зэв ыджыд йӧга пу. Йӧгыс ёна гартола, чорыдсьыс-чорыд. А мый, видла кӧ таысь кутшӧмкӧ пуклӧс ли пызан вӧчны? — мӧвпыштіс мунігмозыс. Туйсӧ сэсся эз вунӧд да пилаӧн воліс нюрас. Кыйсянінсянь воӧм бӧрын упкӧм сорӧн катӧдіс пыжсяньыс гортас — прӧмыс тыра нопсьыд ёна сьӧкыдджык вӧлӧма. Гортсаясыс первойсӧ эз гӧгӧрвоны, дивитісны на, мыйла пӧ нинӧм абусӧ кыскалан, нинӧм абунас ноксян. А кад колис да, тайӧ «нинӧм абусьыс», уна пӧсь кисьтӧмӧн, ки сӧнъяс мудзтӧмӧн петіс аквариум улӧ мичасьыс-мича пызан. Ставсӧ, мый пуктӧма-ляскӧма нэмӧвӧйся быдтасас вӧр-ваыс — быд ногыс шыльӧдіс-мольӧдіс выльӧн чужӧм мастер, а бӧрыннас мавтіс югыд лакӧн. Шогмӧ видзӧдлыны быттьӧ мойдысь петӧм вӧчӧмтор вылас!
Тасянь Алексей Сергеевич и «висьмис» выль «хоббинас». Кӧть и кадыс колӧ уна — сӧмын косьтынысӧ куим во, но мыйсӧ сӧмын эз удит нин тільны-вӧчны. Со ыджыд жыръяс ӧта-мӧдыскӧд орччӧн сулалӧны дзоридзьяслы да телевизорлы вужляысь вӧчӧм джуджыд подувъяс. Он и шу, мый тайӧ вужляясыс нитшкӧн да кырсьӧн вевттьысьӧмӧн коркӧ сулавлісны зумыш пармаын. А со дзоридзьяслы жӧ джадж сяма. Чорзьӧм тшак-капысь вундалӧм-шыльӧдӧм уна йӧга вӧчӧмторсӧ пуктӧма джоджӧ. Сы вылын зэв ёна радейтӧ пукавны ичӧтик Алёша внукыс — мичлуныс, тыдалӧ, кыскӧ жӧ. Тані жӧ стенас пукалӧ бордъяссӧ шевкнитӧмӧн кутшӧмкӧ шензьӧдана лэбач. Быттьӧ мойдысь жӧ. А челядьлӧн узьланінын аслыспӧлӧслуннас чуймӧдӧ кӧлуй видзан ыджыд шкап. Кык ӧдзӧса, джаджъяса — ставыс пу йӧгысь жӧ. Татшӧм жӧ шкап, сӧмын нӧшта на мичаджыкӧс, бать козьналіс карын олысь Надя нылыслы. Сэсся и орччӧн стрӧитчысь Вова пиыслӧн эм татшӧм жӧ козин. Кор челядь, гӧтырыс аддзисны, гӧгӧрвоисны батьыслысь кужӧмлунсӧ, асьныс нин кутісны ышӧдны вӧчасьнысӧ. Ия Ивановна шуӧ, мыйтакӧ пӧ и лоӧ мырсьыны сьӧкыд, уль, няйт дінышъяссӧ вӧр керка да пыж дорӧ петкӧдігӧн. А май помад — июняд, кор медся лӧсялана кадыс капсӧ перйӧм вылӧ, вӧрас лолавнысӧ он вермы ном-гебсьыс. Торйӧн нин увтасінын, зыбуч нюръясын, кытысь и корсьӧны гартола да йӧга пуяссӧ. Ия Ивановна ачыс Канаваысь, позьӧ шуны, вӧр-валӧн быдтас. Чери кыйигад сійӧ верӧсыслы веськыд ки, и со выль уджас медводдза отсасьысьӧн лоис.
— Медся мисьтӧм, медся гартола пуас сэтшӧм мичлун дзебсьӧма, — шуӧ кӧзяйка. — Сійӧс перйигӧн тай уна жӧ вын колӧ пуктыны-а.
Алексей Сергеевичлӧн мастерскӧйын ӧні эм быдсяма вӧчасян кӧлуйыс. Пу йӧгыд зэв асныра, колӧ на тӧдны, кыдзи сійӧс вундавны, кодарсянь босьтчыны. Быть мед вӧлі и художниклӧн видзӧдлас. Лентаа пила, рубанок, шлифуйтчан машина, лобзик — став электроприборыс чукӧрмис дас сайӧ нин, на отсӧгӧн мастер и перйӧ мичлунсӧ. Первойысьсӧ корсюрӧ весиг ачыс оз тӧд, мый артмас. Ӧтчыд тай вӧлӧм мунӧ вӧлӧн нюрӧд да ки улас веськалас уна гартола кузь, вӧсни да косьмӧм нин коз. Перйӧма нитшсьыс, васӧдінсӧ вуджигӧн бедь пыдди вӧдитчӧма, а сэсся жаль лоӧма шыбитнысӧ. Ӧні тайӧ шыльӧдӧм-мольӧдӧм, лакӧн мавтӧм бедьсӧ корлӧны Кӧдзыд пӧльлы детсадйын Выль во пасйигӧн.
Мый сетӧ пуӧн ноксьӧмыс? Юалӧм вылӧ мастер эз вочавидз. Сӧмын на пӧ сибӧдча ремеслӧ дорас. Батьыс, вӧвлӧм фронтӧвик Сергей Терентьевич, война туйяс талялігӧн веськавлӧма быдлаӧ, быдсяма йӧз дінас. Мукӧдлаас пӧ, пиӧ, сэтшӧм дивӧ вӧчалӧны пусьыд. Ми вӧрын олам да позьӧ жӧ на моз кӧть нин дозмук-чача лӧсавны, майбыр, та могысь коланаыс кок улын. Овмӧсад ставыс сгӧдитчас. Тайӧ кывъясыс эз вунны Алексейлӧн, и со уна во мысти, пенсия вылӧ петӧм бӧрас нин, босьтчис выль делӧас.
— А мыйла ті он вузавлӧй вӧчӧмторъястӧ либӧ он петкӧдлӧй выставкаяс вылӧ? — юалім зіль мортлысь. — Век нин содтӧд сьӧм воас.
— Да сӧмын сьӧм ради али мый олам свет вылас, — кылім воча. — Он кӧ куж аддзыны да донъявны тэныд Енмӧн сетӧм мичлунсӧ, весиг зарни тыра нопйӧн он ло шуда. А ачыд кӧ пӧжан, лелькуйтан, сӧвмӧдан тайӧ мичлунсӧ, медся лӧсьыда бурмӧдан ловтӧ.
Збодер, сӧнӧд, крепыд кабыра — татшӧмнас лоны Алексей Уляшевлы, тыдалӧ, и отсалӧ лов кыпӧдан уджыс.
